Αίτημα για ένταξη στο μηχανισμό παροχής έκτακτης ρευστότητας (ELA - Emergency Liquidity Assistance) για προληπτικούς λόγους και για τις 4 συστημικές τράπεζες, είτε με δική τους πρωτοβουλία, είτε με πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ελλάδος, έχει υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), σύμφωνα με ασφαλείς τραπεζικές πηγές.
Σημειώνεται ότι την Παρασκευή ότι δύο από τις 4 συστημικές τράπεζες, η Eurobank και η Alpha Bank, επιβεβαίωσαν ότι αιτήθηκαν χρηματοδοτική γραμμή στήριξης από τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας (ELA) μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος. Όπως αναφέρει το ethnos.gr, σύμφωνα με στελέχη των τραπεζών αυτών, τα δυο πιστωτικά ιδρύματα δεν προτίθενται να κάνουν χρήση των κεφαλαίων που μπορούν να εξασφαλίσουν μέσω του ELA στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς διαθέτουν εχέγγυα για χρηματοδότηση από την ΕΚΤ, αλλά η σχετική αίτηση έγινε καθαρά για προληπτικούς λόγους και λόγω των συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί την τρέχουσα χρονική περίοδο.
Το αίτημα για ένταξη και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στο ELA θα συζητηθεί στην ΕΚΤ την ερχόμενη εβδομάδα.
Το "έλα να δεις" με τον ELA
Μέσα στο προεκλογικό κλίμα των ημερών και την ακραία πόλωση, ήρθε να προστεθεί στο λεξιλόγιο των Ελλήνων και ο περίφημος ELA (παροχή έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα - Emergency Liquidity Assistance). Για την ακρίβεια, την ώρα που η υποψήφια του ΣΥΡΙΖΑ Ραχήλ Μακρή παρουσίαζε περίπου ως "εθνικό τυπογραφείο ευρώ" τον ELA, την ίδια ώρα είχαμε δύο ελληνικές τράπεζες να ανακοινώνουν ότι προληπτικά καθαρά προσέφυγαν στο να ανοίξουν γραμμή πίστωσης για 5,2 δισ. ευρώ για ρευστότητα στον ΕLA και την Τράπεζα της Ελλάδος να το επιβεβαιώνει.
Η προσφυγή των τραπεζών στο ELA, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, πραγματοποιείται προληπτικά για να αντιμετωπιστούν οι παρούσες ανάγκες ρευστότητας, που προκύπτουν μεταξύ άλλων λόγω της σχετικής και ελεγχόμενης υποχώρησης που εμφανίζεται στο επίπεδο των καταθέσεων αλλά και τη συμμετοχή των τραπεζών στις εκδόσεις εντόκων γραμματίων του Δημοσίου, καθώς και των εξελίξεων περί το ελβετικό φράγκο που ζημιώνει περισσότερους από 60.000 δανειολήπτες.
Η κίνηση λοιπόν χαρακτηρίζεται προληπτική, αλλά η εξήγηση ίσως να βρίσκεται στο γεγονός ότι στο διάστημα Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου και πρώτου 15νθημέρου του Ιανουαρίου του 2015 έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου ύψους 7,7 δισ. ευρώ αγοράστηκαν αποκλειστικά από τις ελληνικές τράπεζες. Την ίδια ώρα, παρότι γίνεται κουβέντα για αύξηση των εκροών καταθέσεων από το Δεκέμβριο, η Τράπεζα της Ελλάδος εμφανίζεται καθησυχαστική και κυρίως δεν έχει δώσει κανένα επίσημο στοιχείο για αυτές τις εκροές. Για την ώρα πάντως, στο ερώτημα γιατί έχει ζητηθεί ρευστότητα μέσω του "εθνικού" ELA και όχι από την ΕΚΤ, παρότι δεν έχει διακοπεί και παραμένει ενεργή η χρηματοδότηση από τη Φρανκφούρτη, δε δόθηκαν διευκρινίσεις. Σημειώνεται ότι και οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες έχουν ανοικτή μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου τη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ με εγγύηση τίτλους του ελληνικού Δημοσίου.
Η ακριβή ρευστότητα μέσω ELA
Η παροχή ρευστότητας μέσω ELA είναι σημαντικά "ακριβότερη" από εκείνη της ΕΚΤ, η οποία παραμένει σε επίπεδα κάτω του 0,5%. Σημειώνεται ότι η προσφυγή στον ELA βαρύνεται με αρκετά μεγαλύτερο κόστος, με επιτόκιο 1,55%.
Η διαφορά μεταξύ των δύο μηχανισμών είναι ότι στην περίπτωση του ELA οι εγγυήσεις που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι τράπεζες είναι σχεδόν όλα τα asssets του δανειακού χαρτοφυλακίου τους, ενώ για την ΕΚΤ χρειάζονται τίτλους του ελληνικού Δημοσίου. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι οι τράπεζες διαθέτουν επίσης ομόλογα του EFSF από την ανακεφαλαιοποίησή τους, τα οποία βέβαια καμία τράπεζα δε θέλει να "ξοδέψει" σε στιγμές αβεβαιότητας, προτιμώντας να εκμεταλλευτεί έστω και με μεγαλύτερο κόστος τους τίτλους των δανείων που δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει με ευχέρεια ούτε στην ΕΚΤ ούτε στην αγορά κεφαλαίων.
Ποιος "τυπώνει" ευρώ στον ELA
Η χρησιμοποίηση του ELA, που αποτελεί "εθνικό" μέσο χρηματοδότησης του τραπεζικού συστήματος, έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής προπαγάνδας τελευταία, με σοβαρές αλλά και γελοίες... προσεγγίσεις, ορισμένες εκ των οποίων λίγο-πολύ παρουσιάζουν τον ELA ως εθνικό τυπογραφείο ευρώ... όπως της κ. Ραχήλ, που επιχείρησε αυτό που άκουσε και εκστόμισε αρχικά χωρίς να το έχει πολυκαταλάβει, χθες, να το ανασκευάσει μερικώς. Από την άλλη όμως και οι πολιτικοί της αντίπαλοι, αλλά και δημοσιογράφοι, φάνηκε να αγνοούν ότι ο ΕLA δεν είναι μεν "εθνικό τυπογραφείο ευρώ", όπως άφησε να εννοηθεί η κ. Μακρή, είναι όμως "εθνικό" μέσο χρηματοδότησης, σαφώς με ακριβότερο επιτόκιο από κείνο της ΕΚΤ και πάντως η χρήση του γίνεται σε ευθεία συνεννόηση με την ΕΚΤ.
Ο τρόπος χρήσης του ELA
Η αλήθεια για τον τρόπο χρήσης του ELA - όπως έγινε και το 2012 - παρουσιάστηκε διεξοδικά πρόσφατα σε ρεπορτάζ από το οικονομικό έντυπο "Κεφάλαιο" (10/1/2015) στο οποίο η ΕΚΤ απαντά επισήμως στο πως θα συνεχιστεί η χρηματοδότηση των τραπεζών από την ΕΚΤ και πως οι ελληνικές τράπεζες μπορούν εκ νέου να απευθυνθούν για συμπληρωματική χρηματοδότηση από τον ELA. Το σχετικό κείμενο και οι απαντήσεις της ΕΚΤ έχουν ως ακολούθως:
«Το "Κεφάλαιο" έθεσε τα κρίσιμα ερωτήματα στην ΕΚΤ και οι επιμέρους απαντήσεις της ξεκαθαρίζουν το τοπίο της χρηματοδότησης σε όλα τα επίπεδα, τόσο αυτό της ΕΚΤ όσο και της Τράπεζας της Ελλάδος.
Η "αποκωδικοποίηση" των απαντήσεων ξεκαθαρίζει πέντε "καυτά" σημεία:
1. Η χρηματοδότηση μπορεί να συνεχιστεί τόσο με κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όσο και με κεφάλαια της Τράπεζας της Ελλάδος.
2. Αλλά η χρηματοδότηση από την ΕΚΤ προϋποθέτει την ύπαρξη του προγράμματος στήριξης, του δανειακού προγράμματος του ΔΝΤ και την επιτυχή ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης. Η παροχή ρευστότητας γίνεται με την παροχή εγγυήσεων από την πλευρά των ελληνικών τραπεζών με τη μορφή τίτλων του Δημοσίου ή καλυμμένων ομολόγων.
3. Αυτή η χρηματοδότηση υπό τις παρούσες συνθήκες είναι σε ισχύ μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, εκτός και αν υπάρξει και νέα παράταση του προγράμματος μέχρι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.
4. Το αυτόνομο χρηματοδοτικό εργαλείο της Τραπέζης της Ελλάδος είναι ο ELA (παροχή έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα - Emergency Liquidity Assistance).
5. Η χρηματοδότηση μέσω του ELA αφορά σε παροχή ρευστότητας σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, είναι υπό την ευθύνη της ΤτΕ αλλά πάντα σε συνεργασία με την ΕΚΤ και μόνο εφόσον δεν παρακωλύουν τους στόχους του ευρωσυστήματος».
Οι όροι
Οι όροι για την παροχή ρευστότητας από την πλευρά της ΕΚΤ στο τραπεζικό σύστημα είναι επίσης βέβαιο ότι δε θα διαφέρουν και στο πρόγραμμα αγοράς κρατικών και εταιρικών ομολόγων για το οποίο ετοιμάζεται ήδη η ΕΚΤ και μελετά εναλλακτικά σενάρια. Αυτό σημαίνει, όπως σχολιάζουν τραπεζικοί κύκλοι στην Αθήνα, ότι «λεφτά υπάρχουν, αλλά είναι προφανώς δεμένα με το γόρδιο δεσμό των δεσμεύσεων του προγράμματος στήριξης και της παράτασής του μέχρι την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης αποκλείοντας μονομερείς ενέργειες...».
Στο σημείο αυτό είναι κρίσιμο να επισημανθεί ότι σε προφορικές διευκρινίσεις από την πλευρά της ΕΚΤ, όσο αφορά το ύψος των χρηματοδοτήσεων μέσω του ELA, αναφέρθηκε ότι το ύψος αυτό δεν μπορεί να συσχετιστεί με εκείνο των χρηματοδοτήσεων του 2012 (που σύμφωνα με πληροφορίες είχε ξεπεράσει τα 100 δισ. ευρώ), καθώς τώρα οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί και έχουν υπαχθεί στα stress test του ευρωσυστήματος.
Επιπλέον όπως αναφέρεται στις γραπτές απαντήσεις της ΕΚΤ, οι όροι μέσα από τους οποίους η ΤτΕ μπορεί να αναλάβει την ευθύνη - και το κόστος - των έκτακτων χρηματοδοτήσεων κατηγοριοποιούνται σε δύο επίπεδα ανάλογα με το ύψος της χρηματοδότησης.
Για ποσά που ξεπερνούν το μισό δισ. ευρώ η ΤτΕ απλώς χρειάζεται να ενημερώνει την ΕΚΤ «το ενωρίτερο δυνατόν». Για ποσά που υπερβαίνουν τα δύο δισ. ευρώ, η ΤτΕ θα πρέπει να ενημερώσει το Δ.Σ. της ΕΚΤ και αυτό να θεσπίσει ένα όριο μέσα στο οποίο θα κινείται η Τράπεζα της Ελλάδος «χωρίς να προβάλει αντιρρήσεις» η ΕΚΤ. Βέβαια, σε περίπτωση που υπάρχουν διαφωνίες, είτε για την παροχή ELA είτε για το ύψος των ορίων χρηματοδότησης, τότε το Δ.Σ. αποφασίζει με πλειοψηφία δύο τρίτων.
Οι απαντήσεις της ΕΚΤ
Τα ερωτήματα στα οποία δέχτηκε να απαντήσει γραπτώς εκπρόσωπος της ΕΚΤ με αφορμή τα ζητήματα που έχουν ανακύψει στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα σε συνάρτηση με την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές είναι τα ακόλουθα:
• Η ΕΚΤ μέχρι πότε και με τι όρους συνεχίζει να χρηματοδοτεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα;
«Η συνέχιση της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών βασίζεται σε τεχνική παράταση του προγράμματος έως το τέλος Φεβρουαρίου και στην ύπαρξη ενός προγράμματος του ΔΝΤ. Επίσης βασίζεται στην επιτυχή ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης και σε μια συμφωνία για διάδοχο πρόγραμμα μεταξύ των ελληνικών Αρχών και της Ε.Ε. σε συνεργασία με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ».
• Τι άλλα εργαλεία χρηματοδότησης έχουν στη διάθεσή τους οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και εν προκειμένω η ΤτΕ για την κάλυψη των αναγκών σε ρευστότητα των τραπεζών;
«Το εργαλείο που έχουν στη διάθεσή τους είναι το ΕLA (Emergency Liquidity Assistance)».
• Το όριο χρηματοδότησης μέσω του ELA συμφωνείται μεταξύ της Κεντρικής Τράπεζας και της ΕΚΤ ή είναι ευθύνη μόνο της Τράπεζας της Ελλάδος;
«Η έκτακτη ενίσχυση σε ρευστότητα παρέχεται με ευθύνη της ενδιαφερόμενης ΕθνΚΤ. Αυτό σημαίνει ότι η εν λόγω ΕθνΚΤ αναλαμβάνει το κόστος και τους κινδύνους που ενδέχεται να προκύψουν από την παροχή έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα. Εντούτοις, βάσει του άρθρου 14.4 του Καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ), ανατίθεται στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ η αρμοδιότητα περιστολής των πράξεων παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα, εφόσον το Διοικητικό Συμβούλιο αποφανθεί ότι οι εν λόγω πράξεις παρακωλύουν τους στόχους και τα καθήκοντα του ευρωσυστήματος. Στην περίπτωση αυτή, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφασίζει με πλειοψηφία δύο τρίτων των ψήφων. Προκειμένου να είναι σε θέση να αξιολογήσει ορθώς κατά πόσον τίθεται θέμα παρακώλυσης, το Διοικητικό Συμβούλιο πρέπει να ενημερώνεται εγκαίρως για τη διενέργεια τέτοιων πράξεων».
* Το ερώτημα που η ΕΚΤ δεν απάντησε, λόγω του ότι δεν έχει υπάρξει ακόμα επίσημη και ολοκληρωμένη σχετική συνεργασία με την ΤτΕ, είναι για το ύψος του ELA με το οποίο η Τράπεζα της Ελλάδος θα μπορούσε να καλύψει βραχυπρόθεσμα ενδεχόμενες ανάγκες στο τραπεζικό σύστημα.
