Tο σύμπλεγμα δύο νησίδων νοτιοανατολικά της Νάξου και δυτικά της Αμοργού ονομάζεται Κουφονήσια. Ένας πορθμός πλάτους 200μ. χωρίζει τα δύο νησιά. Το Πάνω Κουφονήσι (που αποκαλείται συχνά και απλά Κουφονήσι) είναι το μικρότερο νησί των Κυκλάδων, με έκταση μόλις 3,5 τ.χλμ. αλλά και το πλέον πυκνοκατοικημένο.
Από τους 284 κατοίκους του, οι 110 είναι νέοι, αναλογία μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα. Τα σχολεία (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο) του νησιού συγκεντρώνουν σήμερα 70 μαθητές.
Το Kουφονήσι είναι ψαροχώρι και όλες οι οικογένειες ασχολούνται με την αλιεία. Οι λίγες καλλιέργειες που υπάρχουν στο νησί, τα αιγοπρόβατα και οι αγελάδες ουσιαστικά καλύπτουν μόνο τις οικιακές ανάγκες των κατοίκων.
Οι ίδιοι συνηθίζουν να λένε ότι τα καΐκια είναι περισσότερα από τις οικογένειες του νησιού. Γεγονός είναι πάντως ότι με 35 μεγάλα σκάφη (δίχως δηλαδή να υπολογίσουμε τα «χταποδιάρικα» και τα μικρότερα) το Κουφονήσι διαθέτει τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο στην Ελλάδα αναλογικά με τον πληθυσμό του.
Ο τουρισμός ανακάλυψε τα Κουφονήσια μόλις την τελευταία δεκαετία και ο τόπος ακόμα διατηρεί αρκετή από την παρθενική του γοητεία. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να ανακαλύψει κανείς μία μοναχική παρθένα παραλία, η χρυσαφένια άμμος και η αστραφτερή θάλασσα στα ήρεμα, ολιγοσύχναστα Κουφονήσια είναι μια αποζημίωση για τον παραθεριστή.
Ο λευκός ανεμόμυλος στα αριστερά της προκυμαίας του λιμανιού μοιάζει να καλωσορίζει τον επισκέπτη ενώ πιο ψηλά βρίσκεται κτισμένη η Χώρα, με τα γραφικά ασβεστοβαμμένα σπίτια.
Οι κάτοικοι από την πρώτη στιγμή, σας κάνουν να νιώσετε σχεδόν φιλοξενούμενοι τους. Πρόθυμα θα σας μεταφέρουν με το αγροτικό τους αυτοκίνητο μέχρι τις πιο μακρινές παραλίες, ενώ το κόστος της ναύλωσης ενός καϊκιού μέχρι το Κάτω Κουφονήσι, το Γλαρονήσι ή τις παραλίες του νησιού είναι λογικό. Λογικές είναι επίσης οι τιμές των δωματίων και του απολαυστικού φαγητού. Στο νησί υπάρχει ταχυδρομείο, αρκετά εστιατόρια και ταβέρνες, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια (στη Χώρα και του «Χαρακόπου»).
Τα Κουφονήσια συνδέονται όλο το χρόνο με τακτικά δρομολόγια F/B με τον Πειραιά και τη Ραφήνα ενώ την καθημερινή επαφή με τα γύρω νησιά εξασφαλίζουν τα «Δελφίνια» (καθημερινή σύνδεση με Ίο - Σαντορίνη - Αμοργό - Νάξο - Πάρο - Μύκονο - Σύρο) και ο θρυλικός «Σκοπελίτης», που χειμώνα - καλοκαίρι εκτελεί στη διάρκεια της ημέρας το δρομολόγιο Αμοργός - Δονούσα - Κουφονήσι - Σχοινούσα - Ηρακλειά - Νάξος και αντίστροφα.
Η ιστορία
Τα Κουφονήσια κατοικούνται συνεχώς από την Προϊστορική εποχή. Ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή Επάνω Μύλοι έφεραν στο φως σημαντικά ταφικά ευρήματα των πρώιμων φάσεων του Κυκλαδικού Πολιτισμού.
Το πιο σημαντικό από αυτά, ένα τηγανόσχημο αγγείο με χαραγμένο επάνω του ένα αστέρι, φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο της Νάξου. Μια δεύτερη ανασκαφή στο νότιο άκρο της ανατολικής ακτής αποκάλυψε ευρήματα Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων. Η γειτονική Κέρος επίσης, την οποία αξίζει κανείς να επισκεφθεί, αποτέλεσε σημαντικό κέντρο του Κυκλαδικού Πολιτισμού (3000-2000 π.Χ.).
Στη διάρκεια των αιώνων που ακολούθησαν τα Κουφονήσια υποτάχτηκαν στην κοινή μοίρα όλων σχεδόν των νησιών των Κυκλάδων, μήλο της έριδας για ποικιλώνυμους πειρατές. Άλλαξαν πολλές φορές χέρια ανάμεσα σε Τούρκους και οικογένειες Λατίνων αρχόντων. Οι Κουφονησιώτες, άλλοτε από ανάγκη και άλλοτε κατ’ επιλογή, συνέπρατταν συχνά με Μανιάτες ή άλλους πειρατές, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τον πορθμό ανάμεσα στο Πάνω και το Κάτω Κουφονήσι ως ασφαλές καταφύγιο.
Τον 17ο αιώνα, κατά την περίοδο των μεγάλων συγκρούσεων ανάμεσα στις δύο ναυτικές υπερδυνάμεις της εποχής, τη Βενετία και την Τουρκία, οι Κουφονησιώτες βρέθηκαν αποκλεισμένοι και αντιμέτωποι με την πείνα. Αναγκάσθηκαν να φάνε κάθε λογής βολβό που φύτρωνε στο άγονο νησί τους, καταλήγοντας στα ταπεινά λούπινα, τα οποία χρησιμοποιούνταν για ζωοτροφή. Ένα δίστιχο από εκείνη την εποχή διασώζει ο Μανώλης Γλέζος: «Βάστα καμένε λούμπουνα, αν είσαι παλικάρι, γιατί ο καμένος ο βολβός ουτ’ ήταν, ουτ’ εφάνη».
Τα Κουφονήσια απελευθερώθηκαν, μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες, μετά την Επανάσταση του 1821.
Κέρος: Αυτό το βραχώδες, χωρίς λιμάνι, νησί, ΝΑ του Κουφονησιού, υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού Πολιτισμού (3000-2000 π.Χ.). Ανασκαφές στη δυτική του πλευρά αποκάλυψαν αρχαιολογικά ευρήματα μεγάλης αξίας, μεταξύ των οποίων πλέον από 100 μαρμάρινα ειδώλια. Δύο απ' αυτά, ο «Αρπιστής» και «ο Αυλητής» εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας ενώ επιβλητικό είναι και το ύψους 1,40 μ. ειδώλιο της «Μεγάλης Μητέρας».
Κατά μία εκδοχή η Κέρος ταυτίζεται με την Αστερία, το νησί, στο οποίο κατά τη μυθολογία γεννήθηκαν οι αρχαίοι Θεοί Απόλλων και Άρτεμις. Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας ανατρέχουν στον Όμηρο, τα Ορφικά και άλλες αρχαίες πηγές. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα μοναδικού ύφους κυκλαδίτικα ειδώλια χρησιμοποίησαν ως αφετηρία έμπνευσης και μοντέλο την ξαπλωμένη γυναικεία μορφή, η οποία διαγράφεται στην κορυφογραμμή του νησιού.
Το θέαμα το οποίο προσφέρει το νησί κατά τα δύο Ηλιοστάσια είναι μαγευτικό αλλά και κατάλληλο για μυστικιστικούς συνειρμούς: πάνω από την ήβη της γυναικείας μορφής του βουνού, ανατέλλει η Σελήνη τον Ιούνιο και ο Ήλιος τον Δεκέμβριο, λες και τα ουράνια σώματα που χαρίζουν στη Γη το φως γεννιούνται εδώ, πίσω από τη γυναίκα των βράχων ενός λησμονημένου ιερού νησιού.
Η παραμονή στα Κουφονήσια είναι μία απόδραση από τους συνήθεις ρυθμούς της καθημερινότητας. Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι και χαμογελούν από καρδιάς. Στα εστιατόρια και τις ταβέρνες το ψάρι και τα θαλασσινά είναι ολόφρεσκα και σε πολύ λογικές τιμές. Οι ερασιτέχνες ψαράδες, βέβαια, θα έχουν την ευκαιρία να εξασφαλίσουν μόνοι το γεύμα τους, μιας και οι βραχώδεις σπηλιές του νησιού είναι ιδανικοί ψαρότοποι. Όλες οι αποστάσεις στο νησί μπορούν άνετα να καλυφθούν με τα πόδια, γεγονός που καθιστά περιττή την ανάγκη αυτοκίνητου.
Μπορείτε να επισκεφτείτε τα γύρω νησιά με ναυλωμένο καΐκι ή να χρησιμοποιήσετε το Κουφονήσι ως αφετηρία ημερήσιων επισκέψεων στα υπόλοιπα νησιά των Μικρών Κυκλάδων.
Παραλίες
Σε όλο το μήκος της νότιας ακτής του νησιού, από τον Παριανό στα δυτικά ως το Πορί στα ανατολικά, οι παραλίες του νησιού είναι μαγευτικές. Κολπίσκοι χρυσής άμμου εναλλάσσονται με άγρια στην όψη θαλασσινά σπήλαια, που το κύμα έχει σκάψει στα βράχια.
Σε γενικές γραμμές όσο βαδίζει κανείς προς τα ανατολικά, τόσο οι παραλίες γίνονται καλύτερες και η βλάστηση συγκριτικά πυκνότερη. Ένα μονοπάτι παράλληλο με τη νότια ακτογραμμή του νησιού, σας επιτρέπει να επιλέξετε την παραλία που σας ταιριάζει.
Η Χαρακόπου και η Πλατιά Πούντα είναι οι πιο πολυσύχναστες, ο Φανός η πιο ήσυχη, το Πορί η πιο απομακρυσμένη και μάλλον η καλύτερη. Απέχει περίπου 4 χλμ. από την Χώρα, αλλά αξίζει τον κόπο.
Έχετε υπόψη σας ότι ο παραλιακός δρόμος στην πράξη αποδεικνύεται πιο μακρύς απ’ όσο φαίνεται στον χάρτη και ότι είναι σαφώς ωραιότερη η διαδρομή από τον δρόμο που είναι χαραγμένος στο εσωτερικό του νησιού.
Δίπλα στο μονοπάτι θα συναντήσετε αμμόλοφους γεμάτους λευκά κρινάκια, ένα σπάνιο είδος που συναντάται μόνο στις Κυκλάδες. Μην παραλείψετε μια εκδρομή με καΐκι ως το Κάτω Κουφονήσι. Οι παραλίες του έχουν χοντρή άμμο και προσφέρονται για γυμνισμό και απομόνωση.
Εκδηλώσεις
Στην γιορτή του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος είναι προστάτης του νησιού, μετά τη λειτουργία, γίνεται περιφορά της εικόνας. Ο «πανηγυράς», ένας νησιώτης ταγμένος στον Άγιο, κάνει τον γύρο του νησιού κρατώντας την εικόνα στα χέρια. Οι δρόμοι από τους οποίους περνά είναι σπαρμένοι λουλούδια, ενώ συνοδεύουν όλα τα καΐκια του νησιού παραπλέοντας την ακτή. Η πομπή καταλήγει στην εκκλησία του χωριού, όπου προσφέρεται φαγητό (μοσχάρι βραστό και πατσάς) και ποτά σε όλους τους παρευρισκόμενους. Το βράδυ το γλέντι συνεχίζεται στις ταβέρνες του νησιού.
Η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα στο Κουφονήσι προσφέρουν κατάνυξη αλλά και πλούσιο νησιώτικο χρώμα. Τη Μεγάλη Παρασκευή το λιμάνι φωταγωγείται απ' άκρη σ' άκρη με δάδες, ενώ την ώρα της Ανάστασης ολόκληρο το νησί σείεται από τα βεγγαλικά.
Το τελευταίο Σάββατο του Ιουνίου γίνεται η γιορτή του «Ψαρά». Προσφέρονται ολόφρεσκα ψάρια, νόστιμοι μεζέδες και ποτά σε όλους και τα παραδοσιακά μουσικά όργανα ξεσηκώνουν τους επισκέπτες. Όλα τα μαγαζιά παραμένουν κλειστά και το γλέντι γίνεται στους δρόμους και την πλατεία.
Νησιώτικο γλέντι γίνεται στις 20 Ιουλίου, στη γιορτή του Προφήτη Ηλία.
Τον Δεκαπενταύγουστο, με καΐκια, που ξεκινούν από νωρίς το πρωί, ολόκληρο το νησί ταξιδεύει μέχρι το Κάτω Κουφονήσι για να λειτουργηθεί στην εκεί εκκλησία της Παναγίας. Μετά τη λειτουργία ακολουθεί γεύμα, προσφορά των κατοίκων με ψάρια τηγανιτά, αρνί ή κατσίκι. Στην επιστροφή γίνεται αγώνας ταχύτητας μεταξύ των καϊκιών, για το ποιο θα μπει πρώτο στο λιμάνι. Νικητές και χαμένοι ανταλλάσσουν το βράδυ στο πανηγύρι κεράσματα υπό τους ήχους των βιολιών.
Αν βρεθείτε στο Κουφονήσι βραδιά με Πανσέληνο, παρατηρήστε ενα θέαμα μοναδικό: Στον ορίζοντα στην κορυφογραμμή της γειτονικής Κέρου διαγράφεται καθαρά η μορφή ενός ζευγαριού ή μιας γυναικείας φιγούρας νωχελικά ξαπλωμένων στα νερά του Αιγαίου.
Κι αν πειστήκατε ακόμα να τα επισκεφτείτε, είμαστε σίγουροι ότι το παρακάτω βίντεο θα σας πείσει:
Δημοτική Κοινότητα Κουφονησίων: 22850 71379
ΚΕΠ Κουφονησίων: 22850 29243
Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο: 22850 71370
Πηγή: e-kyklades.gr
