Μισός αιώνας έχει περάσει περίπου από την προβολή της διάσημης ταινίας του Στίβεν Σπίλμπεργκ, «Τα Σαγόνια του Καρχαρία», παρά την χρονική απόσταση όμως οι τύψεις ήρθαν για να συναντήσουν τον διεθνούς φήμης σκηνοθέτη.
Όπως αναφέρει το protothema.gr, το φιλμ που κυκλοφόρησε το 1975 και άλλαξε ολοκληρωτικά τις σκέψεις του κοινού, γύρω από την αντιμετώπιση του σαρκοφάγου ζώου, επανέρχεται στην επικαιρότητα με ένα... φιλικό, προς τους καρχαρίες, κλίμα.
Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ 47 χρόνια αργότερα παραδέχτηκε πως το βραβευμένο με Όσκαρ θρίλερ, δυσφήμισε τα θαλάσσια πλάσματα, προκαλώντας ή επιτείνοντας τον τρόμο για αυτά, ενώ ενίσχυσε και την επιθυμία των ανθρώπων για σούπα με πτερύγια καρχαρία τη δεκαετία του 1990. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε είναι «πραγματικά μετανιωμένος», για την όποια επίδραση είχε ο ίδιος και η ταινία του, στη ραγδαία συρρίκνωση του παγκόσμιου πληθυσμού καρχαριών.
«Πραγματικά και μέχρι σήμερα λυπάμαι για τον αποδεκατισμό του πληθυσμού των καρχαριών, λόγω του βιβλίου και της ταινίας. Πραγματικά, ειλικρινά, μετανιώνω γι' αυτό» είπε ο 75χρονος Σπίλμπεργκ, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στην εκπομπή «Desert Island Discs» στο ραδιόφωνο του BBC.
Η παρουσιάστρια Λόρεν Λαβέρν σε άλλο σημείο της ραδιοφωνικής συνέντευξης, ρώτησε τον διάσημο σκηνοθέτη, πώς θα ένιωθε αν ο ίδιος ήταν περικυκλωμένος από καρχαρίες, στο φανταστικό ερημονήσι που είχε στηθεί για το σκηνικό της ταινίας: «Είναι ένα πράγμα που ακόμα φοβάμαι. Όχι για να με φάει ένας καρχαρίας, αλλά ότι οι καρχαρίες είναι κατά κάποιον τρόπο θυμωμένοι μαζί μου για τη φρενίτιδα των ψαράδων που συνέβη μετά το 1975».
Μεταξύ άλλων ο Στίβεν Σπίλμπεργκ ξεκαθάρισε ότι οι σκηνοθέτες «δεν πρέπει να χειραγωγούν το κοινό εκμεταλλευόμενοι το θυμικό τους» τονίζοντας πως για αυτό νιώθει ενοχές: «Το έκανα αυτό μερικές φορές στο "Πνεύμα του Κακού" και οπωσδήποτε στα "Σαγόνια του Καρχαρία"».
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, ο παγκόσμιος πληθυσμός των καρχαριών μειώθηκε κατά περισσότερο από 71%, μεταξύ 1970 και 2018. Μάλιστα ακόμα μια μελέτη του 2013 υπολόγισε ότι 100 εκατομμύρια καρχαρίες σκοτώνονται ετησίως. Επιπλέον, πέρυσι, η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης ανέφερε ότι το 37% των καρχαριών απειλούνται με εξαφάνιση, με κάποιους να τονίζουν ότι τα παραπάνω αποτελέσματα είναι απόρροια της ταινίας «Τα Σαγόνια του Καρχαρία».
Με τη σειρά του ο Κρις Λόου, διευθυντής του εργαστηρίου καρχαριών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λονγκ Μπιτς, είπε ότι η ταινία έκανε την κοινωνία να βλέπει τους καρχαρίες, ως κακόβουλους προς τους ανθρώπους: «Η ταινία ήταν ένα σημείο καμπής. Έκανε τους ανθρώπους να σκέφτονται πολύ αρνητικά για τους καρχαρίες, κάτι που απλώς διευκόλυνε την υπεραλίευση τους».
Ακόμα μια έρευνα του 2021 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 96% των ταινιών με καρχαρίες, απεικόνιζαν τα σαρκοφάγα ζώα ως απειλητικά. Σε απάντηση, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φλόριντα, ανέφερε ότι οι καρχαρίες το ίδιο έτος σκότωσαν 11 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Με βάση την τοποθέτηση του ερευνητή Τζορτζ Μπέρτζες, οι καρχαρίες έγιναν στόχοι ψαράδων, που προσπαθούσαν να αναδείξουν τη γενναιότητά τους, μετά την προβολή της ταινίας: «Όταν κυκλοφόρησε η ταινία, αναπτύχθηκε η τεστοστερόνη των ψαράδων στην ανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Πίστευαν ότι το να πιάσουν έναν καρχαρία, ήταν ένας τρόπος να επιδείξουν τη γενναιότητά τους, ενώ άρχισαν να οργανώνονται και τουρνουά με στόχο το κυνήγι καρχαριών».
Ο Πίτερ Μπένκχλεϊ, ο συγγραφέας του βιβλίου, στο οποίο βασίστηκε η ταινία, που είχε τότε αγγίξει την κορυφή των εισπράξεων, είχε δηλώσει στο παρελθόν τη λύπη του για τη συγγραφή του μυθιστορήματος, το οποίο πούλησε περίπου 20 εκατομμύρια αντίτυπα, σύμφωνα με την Independent: «Αυτό που ξέρω τώρα, το οποίο δεν ήταν γνωστό όταν έγραψα το "Jaws", είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα ανάλογο όπως η δράση ενός καρχαρία, ο οποίος αποκτά την αίσθηση της γεύσης ενός ανθρώπου. Κανείς μπορεί να εκτιμήσει πόσο ευάλωτοι είναι στην καταστροφή» είχε πει ο συγγραφέας στο Animal Attack Files, το 2000.
Το βραβευμένο με Όσκαρ θρίλερ, αφηγείται την ιστορία ενός ανθρωποφάγου μεγάλου λευκού καρχαρία που καταβρόχθιζε τους κατοίκους του φανταστικού Amity Island στη Νέα Αγγλία. Το φιλμ επί της ουσίας εκμεταλλεύεται ένα προϋπάρχον αίσθημα τρόμου, απέναντι στο σαρκοφάγο ζώο: «Είναι ένας ορμέμφυτος φόβος που έχουμε για το άγνωστο. Η θάλασσα, το θαλάσσιο περιβάλλον παραμένει άγνωστο» εκτιμά ο Πολ Κοξ, διευθυντής της οργάνωσης Shark Trust που μελετά και προστατεύει τους πληθυσμούς καρχαριών και σαλαχιών.
Ο Κοξ, μάλιστα, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη θετική επίδραση των σχολίων του Σπίλμπεργκ, λέγοντας πως «για κάποιον με τη δική του φήμη, το ότι μιλά για την πρόκληση, του πώς να παρουσιάζονται θετικά οι καρχαρίες, είναι εξαιρετικά ευπρόσδεκτο».
(φωτογραφία New York Post)
