Τα πρωταπριλιάτικα ψέματα έχουν γίνει πλέον συνήθεια αλλά λίγοι γνωρίζουν την ιστορία του εθίμου, για το οποίο πρέπει να ανατρέξεις στην ιστορία.
Μέχρι το 1564 η Πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρείτο, πλέον, η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, Πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους τρολάρουν.
Τα ψέματα των Κελτών
Όμως οι ρίζες του εθίμου με τα πρωταπριλιάτικα ψέματα είναι ακόμα παλαιότερες και ανάγονται στους αρχαίους Κέλτες. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Κέλτες συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, αλλά οι ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια, έδιναν και έπαιρναν. Γι’ αυτό οι Γάλλοι ονομάζουν ακόμα και σήμερα το πρωταπριλιάτικο ψέμα, ‘’Poisson d’ Avril’’, δηλαδή «Ψάρι του Απρίλη.
Οι Άγγλοι την ονομάζουν «April fool’s day». Σύμφωνα με άλλους μελετητές, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Venus Aprilis», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης. Κάποιοι άλλοι, υποστηρίζουν ότι τα πρωταπριλιάτικα ψέματα έχουν σχέση με τη Μάγια, την Ινδή θεά του έρωτα.
Το πρώτο δημοσίευμα
Το πρώτο πρωταπριλιάτικο ψέμα εφημερίδας, δημοσιεύθηκε στην «Evening Star», στις 31 Μαρτίου 1846. Η εφημερίδα ανήγγειλε στους αναγνώστες της ότι την επόμενη θα γινόταν μεγάλη έκθεση… γαϊδάρων στην αίθουσα του Γεωργικού Ινστιτούτου Ίσλιγκτον, στο Βόρειο Λονδίνο. Πολύ κόσμος, κτηνίατροι, φιλόζωοι και περίεργοι συγκεντρώθηκαν εκεί, όπου πολύ αργά κατάλαβαν ότι είχαν πέσει θύματα (πρωταπριλιάτικης) φάρσας. Μια αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιρειών παρασκευής και διακίνησης οίνου σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο. Στην Ελλάδα, το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ‘80 η εφημερίδα «Αυριανή» έγραφε για τον αφορισμό του Αντώνη Τρίτση από την Ιερά Σύνοδο, η «Ελευθεροτυπία» βούλιαζε το «Σισμίκ» στην Τένεδο, η «Πρώτη» το φωτογράφιζε στο Τουρκολίμανο, ενώ η «Μεσημβρινή» έγραφε με πηχυαίο τίτλο ότι η κυβέρνηση έβγαζε τη χώρα μας από το ΝΑΤΟ!
Το έθιμο της Πρωταπριλιάς στην Ελλάδα
Το έθιμο της Πρωταπριλιάς ήρθε στην Ελλάδα, πιθανώς, την εποχή των Σταυροφοριών. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά ή ότι θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειές του. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο. Στη Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι’ αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι. Στην Κομοτηνή, λέγανε πως την Πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους», όταν ανθούσε η σηροτροφία, η εκτροφή μεταξοσκωλήκων. Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης είχαν σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό. Στην Άνδρο, πάλι, λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά.
Ο βαρόνος Μινχάουζεν ήταν ο μεγαλύτερος ψεύτης όλων των εποχών. Με περιπετειώδη ζωή – συμμετείχε σχεδόν σε όλους τους πολέμους των Ρώσων εναντίον των Τούρκων κατά τον 18ο αιώνα – μετά την απόσυρσή του στα κτήματά του το 1760, έγινε διάσημος ως αφηγητής απίθανων ιστοριών για τη ζωή του ως στρατιώτη, κυνηγού και αθλητή. Ιστορίες που αποτέλεσαν το υλικό για το πρώτο βιβλίο με τις περιπέτειες του Ρούντολφ Έριχ Ράσπε, το 1785.
Διαβάστε περισσότερα στο ethnos.gr πατώντας (εδώ)
Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα τ.51ος, σ.72
