Ολοένα και περισσότεροι γνωρίζουν πλέον την τεράστια διατροφική αξία της κινόα, της τροφής εκείνης που έχει πλέον ξεχωριστή θέση της στις κουζίνες όλου του κόσμου.
Από την άλλη, η αύξηση της διεθνούς ζήτησης έχει συνέπειες για την εγχώρια κατανάλωση στην περιοχή των Άνδεων, εκεί όπου παράγεται η κινόα, πλήττοντας τους φτωχούς πληθυσμούς που συνηθίζουν να την καταναλώνουν συστηματικά.
Η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) είχε ανακηρύξει το 2013 “Διεθνές Έτος Κινόα” και έχρισε τη Nadine Heredia, σύζυγο του Περουβιανού Προέδρου Ολάντα Ουμάλα, και τον Έβο Μοράλες, Πρόεδρο της Βολιβίας, έκτακτους πρεσβευτές για την περίσταση.
Με αυτόν τον τρόπο, η FAO αναγνώρισε τη μεγάλη διατροφική αξία της κινόα, ενδημικoύ ψευτο-δημητριακού των Άνδεων, το οποίο περιέχει τα οκτώ αμινοξέα που είναι απαραίτητα για τη διατροφή, καθώς επίσης και πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και άλατα, ενώ ταυτόχρονα είναι φτωχό σε λιπίδια.
Αυτά τα διατροφικά χαρακτηριστικά τράβηξαν σταδιακά το ενδιαφέρον των καταναλωτών σε όλον τον κόσμο γύρω από αυτό το πατρογονικό προϊόν των Άνδεων.
Παρόλα αυτά, αυτή η εικόνα κρύβει μια ανησυχητική κατάσταση
Η αύξηση της διεθνούς ζήτησης, η οποία αναγκάζει τη Βολιβία να εξάγει περισσότερο από το μισό της παραγωγής της, μεταφράζεται σε αύξηση της τιμής του προϊόντος στην εγχώρια αγορά. Κατά συνέπεια, η κινόα δεν είναι πλέον προσιτή στις πιο φτωχές κοινωνικές ομάδες.
Δεδομένου του βαθμού μη ικανοποίησης της ζήτησης στη διεθνή αγορά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Χιλή εξετάζουν στην παρούσα φάση τη δυνατότητα για καλλιέργεια της κινόα έξω από την περιοχή των Άνδεων.
Πάνω σε αυτό το θέμα, το ιστολόγιο Todo sobre la quinua αναδημοσίευσε ένα άρθρο του ανθρωπολόγου Mauricio Mamani Pocoaca, δημοσιευμένο σε πολλά βολιβιανά έντυπα, στο οποίο εκφράζεται η άποψη ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι αγρότες οφείλουν να προσαρμόζονται στα αγροτικά δίκτυα παραγωγής ή να αποδεχτούν το γεγονός ότι πρέπει να εγκαταλείψουν την καλλιεργήσιμη γη τους. Προσθέτει ότι οι ελπίδες για εισοδήματα που προκύπτουν από τις εξαγωγές είναι απλά φρούδες:
«Η εξωτερική ζήτηση θα αυξηθεί και οι χώρες της περιοχής των Άνδεων δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν. Οι βιομηχανικές χώρες, λοιπόν, θα παράγουν για βιομηχανικούς σκοπούς βασιζόμενες στην υψηλή τεχνολογία. Τα υπoπροϊόντα της κινόα θα φτάνουν στη χώρα μας από το εξωτερικό μέσα σε κουτιά, σε πακέτα, σε διάφορες παρασκευές με συντηρητικά. Η δική μας κινόα θα αποτελεί κομμάτι της βιομηχανικής διατροφής και εμείς θα είμαστε εξαρτημένοι καταναλωτές: αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αγρότες κλαίνε σιωπηλά και γνωρίζουν ότι μελλοντικά δεν θα είναι τα αφεντικά των σπόρων κινόα, έχοντας ταυτόχρονα επίγνωση ότι συγκεκριμένες ποικιλίες θα εκλείψουν, αν και είχαν συγκεκριμένες χρήσεις. Κάθε χρόνο, πριν τη σπορά, θα αγοράζουν από τους εμπόρους διαγονιδιακούς σπόρους τους επονομαζόμενους “πιστοποιημένους σπόρους”.
Το καλύτερο θα ήταν ο παραγωγός, πέρα από το να πουλάει κινόα, να την καταναλώνει περισσότερο, ώστε ο μεσάζοντας να πληρώνει και να πουλάει σε μια δίκαιη τιμή το δημητριακό και οι επιχειρήσεις οι οποίες επωφελούνται από αυτήν την αγορά και μεταποιούν τα δημητριακά, να επενδύουν στην εγχώρια αγορά και να επιβλέπουν τις εξαγωγές, καθώς οφείλουν να αποσβέσουν την επένδυση τους και να βελτιώσουν τις διαδικασίες εργασίας τους.
Οι κάτοικοι σταμάτησαν να τρώνε κινόα γιατί προτιμούν να την πουλάνε. Έχουν αντικαταστήσει αυτήν την τροφή με ζυμαρικά, τα οποία είναι πιο γρήγορα στο μαγείρεμα και πιο θρεπτικά, αλλά πιο φτωχά σε διατροφικά στοιχεία. Συμπερασματικά, παρατηρούμε μια αύξηση της γαστρονομικής προσφοράς σε μια χώρα όπου, αν και ο χρόνιος παιδικός υποσιτισμός μειώθηκε, οι δείκτες της αναιμίας εξακολουθούν να είναι υψηλοί. Δεν τρώμε λιγότερο, τρώμε χειρότερα.
Κανένας τρόπος λειτουργίας, όσο οικολογικός και βιώσιμος και να φαίνεται, δεν έρχεται χωρίς προβλήματα. Η μαζική κατανάλωση μπορεί να συνοδεύεται από ανισορροπίες για τις τοπικές κοινότητες και από οικολογικές επιπτώσεις, ακόμα και όταν το καλλιεργήσιμο προϊόν είναι η “τροφή των θεών”.»
