Το παιχνίδι της κόρης του Νεκτάριου Μουμουτζή, ερευνητή στο Πολυτεχνείο Κρήτης ήταν η αφορμή ώστε να συνδυαστεί το παραδοσιακό θέατρο σκιών με την τεχνολογία. Μία ομάδα από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές εργάστηκε πάνω σ' αυτό το όραμα με επιβλέποντα καθηγητή τον κ. Σταύρο Χριστοδουλάκη. Όλοι μαζί κατάφεραν να αναπτύξουν το ηλεκτρονικό θέατρο σκιών (eShadow).
Το eShadow επεκτάθηκε ως μέθοδος διδασκαλίας σε σχολεία, αρχικά του νομού Χανίων και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα. Σχολικές εργασίες παιδιών του Δημοτικού βραβεύτηκαν σε Μαθητικό Διαγωνισμό, αλλά αναγνωρίστηκαν και διακρίθηκαν και από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
Στην ερώτηση τι προσφέρει το eShadow στους μικρούς μαθητές η ομάδα που το ανέπτυξε απαντά κατηγορηματικά «καλλιεργούν κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες αναπτύσσοντας παράλληλα τον ψυχοσυναισθηματικό τους κόσμο. Δημιουργεί κίνητρα για πολλούς μαθητές που χαρακτηρίζονται από έντονη κινητικότητα ή αδιαφορία για το σχολείο. Μέσα από την όλη διαδικασία μαθαίνουν επίσης τη σημασία που έχει ο σεβασμός για τους άλλους και η αρμονική συνεργασία μέσα σε μια ομάδα».
Σε ό,τι αφορά τα σχέδια που έχουν για το μέλλον η ομάδα απαντά «δουλέψαμε πάνω στα Ακριτικά έπη με τέσσερα ακριτικά σχολεία (Γαύδος, Κάρπαθος, Καστελόριζο, Κύπρος). Ξεκινούμε φέτος μια προσπάθεια ανάδειξης τοπικών Αγίων και Ηρώων μέσα από τη δραματοποίηση της ζωής και του έργου τους με το eShadow. Ελπίζουμε σύντομα να μπορέσουμε να δουλέψουμε πάνω στα κορυφαία αριστουργήματα της Κρητικής Λογοτεχνίας, τον Ερωτόκριτο και την Ερωφίλη».
Συνέντευξη στη Μαρία Αγαπάκη
Πως ξεκίνησε η ιδέα του Ψηφιακού Θεάτρου Σκιών;
Οι περισσότερες ιδέες γεννιούνται απλά. Kαι σιγά σιγά, αν τις πιστέψουμε και εργαστούμε γι' αυτές, καρποφορούν και εδραιώνονται... Ο Θωμάς Έντισον έλεγε ότι η ιδιοφυής ιδέα είναι 10% έμπνευση (inspiration) και 90% σκληρή δουλειά (perspiration). Ίσως η αναλογία να είναι 1% - 99% σε πολλές περιπτώσεις...
Η έμπνευση για το ψηφιακό θέατρο σκιών ήρθε σε μια στιγμή χαλάρωσης και παιχνιδιού. Η κόρη του Νεκτάριου ήταν τότε γύρω στα οκτώ και μόλις της είχε αγοράσει μια κονσόλα παιγνιδιών που υποστηρίζει χειριστήρια με χειρονομίες. Εκείνη την περίοδο είχε επίσης προμηθευτεί ένα κιτ θεάτρου σκιών και την ώρα που της έδειχνε πώς να κινεί τις φιγούρες, έγινε η σύνδεση: Θα μπορούσαμε να φτιάξουμε φιγούρες στην οθόνη του υπολογιστή και να τις κινούμε με εικονικές "σούστες" χρησιμοποιώντας τα συγκεκριμένα χειριστήρια! Η ιδέα είχε γεννηθεί...
Ακολούθησε συστηματική αναζήτηση για να δούμε αν υπήρχε κάτι ανάλογο διαθέσιμο. Ήμασταν σχεδόν σίγουροι ότι κάτι θα υπήρχε καθώς η παράδοση του θεάτρου σκιών συναντάται σε περισσότερες από 20 χώρες, κυρίως της Ασίας (Κίνα, Ινδονησία, Ινδοκίνα, Ινδία, Περσία, Τουρκία...). Όμως δεν βρήκαμε τίποτε. Τότε, με τη σύμφωνη γνώμη και τη διαρκή στήριξη του τότε διευθυντή του εργαστηρίου Διανεμημένων Πληροοφορικών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων του Πολυτεχνείου Κρήτης (ΜUSIC - http://www.music.tuc.gr/) και ομότιμου σήμερα καθηγητή Σταύρου Χριστοδουλάκη ξεκινήσαμε το eShadow. Το μέρος της "σκληρής δουλείας" μοιράστηκε σε δύο μεταπτυχιακές εργασίες (Μάριος Χριστουλάκης και Ανδρέας Πιτσιλαδής) και μία διπλωματική εργασία (Αργυρώ Μωραΐτη) με επιβλέποντα τον καθηγητή τον κ. Χριστοδουλάκη.
Στο ωραίο αυτό ταξίδι βρήκαμε από την πρώτη στιγμή πολύτιμο αρωγό και συμπαραστάτη τον Χανιώτη καλλιτέχνη του Θεάτρου Σκιών Νίκο Μπλαζάκη. Μας εμπιστεύτηκε χωρίς όρους! Μας πρόσφερε τις περίτεχνες φιγούρες και σκηνικά του, μας δάνεισε τη φωνή του για τις πρώτες παραστάσεις, μας έδωσε πολύτιμες συμβουλές και ενθάρρυνση. Οφείλουμε πολλά σε αυτόν...
Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε στην εφαρμογή του;
Αντιμετωπίσαμε αρκετές δυσκολίες, ή μάλλον προκλήσεις, κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του eShadow. Δεδομένου ότι απευθύνεται σε πολύ μεγάλο εύρος ηλικιών θέλαμε να είναι ιδιαίτερα εύχρηστο και να μπορούν όλοι να καταλάβουν τον τρόπο χρήσης πολύ εύκολα και γρήγορα. Επίσης, το να συνδυαστούν επιμέρους στοιχεία όπως είναι η προσομοίωση της βαρύτητας και των αρθρώσεων στις φιγούρες για ρεαλιστική κίνηση, η καταγραφή των παραστάσεων και η διαδικτυακή συνεργασία όλα αυτά απαίτησαν σημαντική προσπάθεια ώστε να λειτουργούν αρμονικά.
Για να βεβαιωθούμε ότι είμαστε στο σωστό δρόμο, όσον αφορά την ευχρηστία και την απλότητα των γραφικών διεπαφών, εφαρμόσαμε τη μέθοδο της διαρκούς βελτίωσης πρωτοτύπων (ιncremental prototyping) με συχνές αναθεωρήσεις του λογισμικού και παράλληλη αξιολόγηση και βελτίωση της λειτουργικότητάς του με τη βοήθεια πραγματικών χρηστών (εκπαιδευτικοί και παιδιά). Η διαδικασία αυτή ήταν ιδιαίτερα επίπονη και χρονοβόρα. Χρειάστηκε σε κάποιο σημείο να κάνουμε συνολικό ανασχεδιασμό του λογισμικού και εκ νέου υλοποίηση σε άλλη τεχνική πλατφόρμα όταν διαπιστώσαμε ότι οι αρχικές τεχνικές επιλογές μας οδηγούσαν μακροπρόθεσμα σε δυσκολίες συντήρησης και εξέλιξης του λογισμικού.
Όπως καταλαβαίνετε, σε αυτή την προσπάθεια, πολύτιμοι βοηθοί υπήρξαν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές τους που χρησιμοποίησαν και αξιολόγησαν τις αρχικές εκδόσεις του λογισμικού. Υπέμειναν τις δυσκολίες που προκαλούνταν από τον πειραματικό χαρακτήρα των πρώτων αυτών εκδόσεων, δεν έχασαν τον ενθουσιασμό τους, μας έδωσαν πολύτιμες ιδέες για βελτιώσεις και νέες δυνατότητες. Ήταν κυρίως εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με τους μαθητές τους αυτοί με τους οποίους συνεργαστήκαμε αρχικά. Στην πορεία, συνεργαστήκαμε και με εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από γυμνάσια και λύκεια.
Σε ποιους απευθύνεται;
Το eShadow απευθύνεται σε όλους όσους θέλουν να φτιάξουν μια παράσταση θεάτρου σκιών στον υπολογιστή τους. Από μικρά παιδιά του δημοτικού μέχρι παππούδες και γιαγιάδες. Βεβαίως, εκεί που έχουμε δει τα καλύτερα αποτελέσματα είναι στα σχολεία. Το ψηφιακό θέατρο σκιών συνδυάζεται άριστα με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις για διαθεματική προσέγγιση της γνώσης με τρόπο παιγνιώδη που ενεργοποιεί τους μαθητές και τους βοηθά να ξεφύγουν από το παραδοσιακό μοντέλο του παθητικού δέκτη πληροφοριών. Αυτή την ιδιότητα την έχει, βεβαίως, και το παραδοσιακό θέατρο σκιών. Το ψηφιακό θέατρο σκιών έρχεται να εμπλουτίσει την όλη διαδικασία με νέες δυνατότητες (όπως η συνεργασία εξ αποστάσεως), να μειώσει τους χρόνους παραγωγής (κάτι πολύ σημαντικό στα πλαίσια του ασφυκτικού προγράμματος σπουδών των σχολείων) και να ξυπνήσει το ενδιαφέρον των μαθητών για μια παραδοσιακή μορφή τέχνης με πλούσια μηνύματα ζωής για το σύγχρονο άνθρωπο.
Πολλές ήταν οι περιπτώσεις που, με αφετηρία το ψηφιακό θέατρο σκιών, ομάδες μαθητών με τους δασκάλους ή τους καθηγητές τους αποφάσισαν να ανεβάσουν και πραγματικές θεατρικές παραστάσεις. Αυτό, δεν το κρύβουμε, είναι μια μεγάλη ικανοποίηση για μας καθώς στόχος μας δεν είναι να αντικαταστήσουμε την παραδοσιακή μορφή του θεάτρου σκιών αλλά να την εμπλουτίσουμε και να την κάνουμε εκ νέου επίκαιρη και ελκυστική για τα παιδιά στην εποχή των υπολογιστών και του διαδικτύου. Να βοηθήσουμε, τελικά, τον Καραγκιόζη, όχι μόνο να επιβιώσει στην εποχή της τεχνολογίας, αλλά να επανέλθει δριμύτερος!
Γιατί, αλήθεια, ο Καραγκιόζης, όπως λένε και οι ειδικοί, είναι η ενσάρκωση της ελληνικής ψυχής μας. Θέλουμε, λοιπόν, μέσα από το eShadow, να μπορέσουν όλα τα ελληνόπουλα να γνωρίσουν με τρόπο ελκυστικό και σύγχρονο την παράδοση και την ιστορία μας, τις αιώνιες και πάντα επίκαιρες αξίες του πολιτισμού μας. Να ταυτιστούν με ήρωες δικούς μας και να δουν με μάτι κριτικό τα ξενόφερτα πρότυπα με τα οποία βομβαρδίζονται καθημερινά από την τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα κόμικς...
Τι δυνατότητες παρέχει;
Το eShadow δίνει την δυνατότητα σε μικρούς και μεγάλους να δημιουργήσουν τις δικές τους ψηφιακές παραστάσεις θεάτρου σκιών. Να στήσουν τα σκηνικά, να καταγράψουν τα επεισόδια της ιστορίας τους, να συνθέσουν την ολοκληρωμένη ιστορία τους, να τη μοιραστούν με άλλους μέσω του διαδικτύου και να την παρακολουθήσουν από τον υπολογιστή τους. Επίσης υποστηρίζεται η συνεργατική δημιουργία παραστάσεων εξ αποστάσεως κάνοντας χρήση χειριστηρίων αναγνώρισης κίνησης ή το ποντίκι του υπολογιστή. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας φιγούρων είτε μέσα από μια ειδική εφαρμογή (eShadow editor) είτε με τη χρήση οποιουδήποτε λογισμικού επεξεργασίας εικόνων και ενσωμάτωσή τους στη βιβλιοθήκη φιγούρων του eShadow. Σύντομα ελπίζουμε να έχουμε και μια εφαρμογή για κινητές συσκευές (mobile app) ώστε να διευκολύνεται η δημιουργία ψηφιακών φιγούρων από ζωγραφιές ή φωτογραφίες αξιοποιώντας την κάμερα και τις άλλες ευκολίες αυτών των συσκευών.
Το κύριο ενδιαφέρον μας, βεβαίως, εστιάζεται στην εκπαιδευτική αξιοποίηση του eShadow. Έχουμε διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο μοντέλο εκπαιδευτικού σχεδιασμού με πέντε φάσεις που είναι ανάλογο με αυτό που ακολουθείται κατά την παραγωγή ταινιών: Η διαδικασία ξεκινά με τη δημιουργία του σεναρίου ή την επιλογή ενός έτοιμου σεναρίου και πιθανώς τη διασκευή του. Ακολουθεί η φάση της προ-παραγωγής που περιλαμβάνει την επιλογή ή/και δημιουργία φιγούρων και σκηνικών, τη σύνθεση των επί μέρους σκηνών της ιστορίας καθώς και τον λεπτομερή σχεδιασμό τους (προαιρετικά) μέσω storyboards. Ακολουθεί η καθαυτό παραγωγή ("γυρίσματα" σκηνών και καταγραφή τους). Η φάση της μετά-παραγωγής αφορά την επεξεργασία των καταγραφών και των ηχογραφήσεων (όπου απαιτείται) και ολοκληρώνεται με το μοντάζ για την παραγωγή της τελικής ψηφιακής ιστορίας. Η πέμπτη και τελευταία φάση αφορά τη διανομή (διαμοιρασμό) της ψηφιακής ιστορίας συνήθως μέσω του youtube.
Η σύνθετη αυτή διαδικασία είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να μπορεί ο εκπαιδευτικός να επιλέξει ποιες εργασίες θα γίνουν με τους μαθητές μιας συγκεκριμένης τάξης και ποιες όχι καθώς και με ποια μορφή θα υλοποιηθούν αυτές. Για παράδειγμα, η παραγωγή του σεναρίου μπορεί να απαλειφθεί τελείως και ο εκπαιδευτικός να αξιοποιήσει ένα διαθέσιμο σενάριο. Ανάλογα, μπορούν να αξιοποιηθούν έτοιμες φιγούρες και σκηνικά αντί της κατασκευής νέων. Τέλος, η φάση της μετα-παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί εκτός της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτό είναι αναγκαίο σε περιπτώσεις μικρών τάξεων του Δημοτικού όπου οι μαθητές δεν έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις για να εμπλακούν οι ίδιοι σε αυτή τη φάση ή στις περιπτώσεις που ο διαθέσιμος εκπαιδευτικός χρόνος δεν επαρκεί.
Αξίζει να επισημανθεί ότι η όλη διαδικασία μπορεί να εμπλουτιστεί, ανάλογα και με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και το διαθέσιμο χρόνο, με ποικίλες δραστηριότητες όπως την προετοιμασία θεατρικής παράστασης ή κάποιο θεατρικό παιχνίδι που δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να ασκηθούν καλύτερα στην εκφορά του προφορικού λόγου και τη κινησιολογία της παράστασης.
Τι επίδραση μπορεί να έχει στα παιδιά;
Το eShadow δίνει την ευκαιρία στους σημερινούς μαθητές να ασχοληθούν και πάλι με το θέατρο σκιών. Μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας οι μαθητές «παίζουν» και πάλι Καραγκιόζη, καλλιεργούν κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες αναπτύσσοντας παράλληλα τον ψυχοσυναισθηματικό τους κόσμο. Οι εκπαιδευτικοί έχουν την ευκαιρία να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν διαθεματικά θεματοκεντρικά σχέδια που αναδεικνύουν ενδοκλαδικές και διακλαδικές συσχετίσεις σε ποικίλα αντικείμενα (γλώσσα, ιστορία, φυσικές επιστήμες, μαθηματικά, θρησκευτικά, μυθολογία, μουσική, πληροφορική...) και να καλλιεργήσουν τις διαθεματικές δεξιότητες των μαθητών τους (παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου, κοινωνικές δεξιότητες συνεργασίας και έρευνας, ψηφιακές και μεταγνωστικές δεξιότητες).
H ενσωμάτωση δημιουργικών μαθησιακών δραστηριοτήτων με το eShadow στη καθημερινότητα μιας τάξης, όπως διαπιστώθηκε στην πράξη, δημιουργεί κίνητρα για πολλούς μαθητές που χαρακτηρίζονται από έντονη κινητικότητα ή αδιαφορία για το σχολείο. Η δημιουργία μιας ψηφιακής παράστασης και η συμμετοχή στις δημιουργικές δραστηριότητες που απαιτούνται (σενάριο, δημιουργία φιγούρων/σκηνικών, γυρίσματα, επεξεργασία των καταγραφών και των ηχογραφήσεων, μοντάζ) μαγνητίζει τους μικρούς μαθητές. Μέσα από την όλη διαδικασία μαθαίνουν επίσης τη σημασία που έχει ο σεβασμός για τους άλλους και η αρμονική συνεργασία μέσα σε μια ομάδα. Εφόσον το θέμα είναι κατάλληλο, μπορεί να διευκολυνθεί ακόμη και η εμπέδωση δυσνόητων εννοιών όπως, για παράδειγμα, μαθηματικές έννοιες που δυσκολεύουν τους μαθητές. Μια τέτοιου είδους παράσταση είναι "Το Κολλητήρι μαθαίνει εξισώσεις" (http://youtu.be/HTDJi0FPsto) σε πρωτότυπο σενάριο της καθηγήτριας Μαθηματικών του Γυμνασίου Πλατανιά Χανίων κ. Μαίρης Γαλάνη.
Υπήρχε ανταπόκριση από την εκπαιδευτική κοινότητα;
Η ανταπόκριση από τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά είναι εντυπωσιακή. Ούτε εμείς δεν περιμέναμε τέτοιο ενδιαφέρον όταν ξεκινούσαμε. Ο Καραγκιόζης μαγνητίζει τους μαθητές. Ιδίως τους μικρότερους. Έτσι, προσφέρει στους εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα ευχάριστο και ελκυστικό περιβάλλον μάθησης με απτά αποτελέσματα που μπορούν να παρουσιαστούν στη συνέχεια σε διάφορες εκδηλώσεις, ακόμη και σε σχολικούς διαγωνισμούς.
Έχουν δημιουργηθεί πολλές ψηφιακές ιστορίες με το eShadow για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Παραστάσεις για το περιβάλλον, την οικονομική κρίση, την ευρωπαϊκή γεωγραφία, την ακριτική παράδοση, την επίλυση αλγεβρικών εξισώσεων και πολλά άλλα θέματα. Έχουμε δημιουργήσει ένα ειδικό κανάλι στο youtube όπου ανεβάζουμε επιλεγμένες δημιουργίες ώστε να μπορεί κανείς εύκολα να τις βρει συγκεντρωμένες. Βέβαια, πολλές είναι οι περιπτώσεις χρήσης του eShadow από εκπαιδευτικούς οι οποίοι τελείως αυτόνομα, χωρίς καμία δική μας εμπλοκή, δημιουργούν με τους μαθητές τους τις δικές τους ψηφιακές ιστορίες και τις αναρτούν στις δικές τους ιστοσελίδες. Επομένως, ένα μόνο μέρος των έργων των μαθητών βρίσκεται στο κανάλι μας στο youtube. Αν ψάξει κανείς θα βρει και πολλά άλλα.
Το eShadow έχει αξιοποιηθεί και στα πλαίσια του ετήσιου διαγωνισμού που διοργανώνει ο Σύμβουλος Πληροφορικής Δυτικής Κρήτης κ. Γιώργος Γώγουλος για την ασφάλεια στο διαδίκτυο με μεγάλη συμμετοχή από τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Χανίων και Ρεθύμνου.
Δεκάδες εργασίες μαθητών έχουν εκπονηθεί και παρουσιαστεί στα πλαίσια του ετήσιου Μαθητικού Φεστιβάλ Ψηφιακής Δημιουργίας το οποίο το 2015-16 έλαβε χώρα σε 17 πόλεις σε όλη τη χώρα μεταξύ των οποίων και τα Χανιά, το Ηράκλειο και ο Άγιος Νικόλας στην Κρήτη. Μια από τις πρώτες δημιουργίες με το eShadow "Ο Καραγκιόζης και το ΔΝΤ", από την ΣΤ΄ Τάξη του 9ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων, διακρίθηκε στο 3ο Μαθητικό Φεστιβάλ το σχολικό έτος 2012-2013.
Μια άλλη αξιοσημείωτη περίπτωση χρήσης του eShadow είναι οι Πλατωνικοί Διάλογοι που δημιούργησαν εκπαιδευτικοί και μαθητές του 19ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων. Η εργασία τους αυτή βραβεύθηκε από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού στα πλαίσια του προγράμματος "Ακαδημία Πλάτωνα" (https://goo.gl/LPs7rT).
Υπάρχει ενδιαφέρον από το εξωτερικό;
Εδώ και ενάμιση χρόνο έχουμε ξεκινήσει με την ανάπτυξη μιας εμπλουτισμένης έκδοσης του eShadow που δίνει τη δυνατότητα χειρισμού φιγουρών με τα δάκτυλα των χεριών όπως οι παραδοσιακές μαριονέττες. Η ιδέα γι' αυτό ήρθε από την Ιταλία και το ενδιαφέρον που έδειξαν συνεργάτες μας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα CaravanNext (http://www.caravanext.eu/). Στο πρόγραμμα αυτό διοργανώνονται μεγάλες πολιτιστικές εκδηλώσεις σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης ακολουθώντας τη μεθοδολογία του Social Community Theatre η οποία επιδιώκει την ενεργό εμπλοκή του κοινού στη θεατρική πράξη. Η συμμετοχή του εργαστηρίου μας σε αυτό το πρόγραμμα αφορά την τεχνική υποστήριξη των εκδηλώσεων και την ανάπτυξη τεχνολογιών που θα διευρύνουν τους τρόπους ενεργούς εμπλοκής του κοινού.
Μία από τις τεχνολογίες αυτές και η "ψηφιακή μαριονέττα" ως μετεξέλιξη του eShadow προκειμένου να δώσουμε στο κοινό των ευρωπαϊκών χωρών μια σύγχρονη εκδοχή του παραδοσιακού τους κουκλοθεάτρου. Ήταν αναγκαία αυτή η επέκταση καθώς το θέατρο σκιών δεν συναντάται σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα ως λαϊκός τρόπος δραματοποιημένης αφήγησης πέραν της χώρας μας. Στο μέλλον θα επιδιώξουμε να ενσωματώσουμε μοντέλα ελέγχου των φιγούρων που θα προσομοιώνουν και άλλες μορφές κουκλοθέατρου ώστε να δώσουμε μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα δραματοποιημένης ψηφιακής αφήγησης που θα φέρει τους λαούς της Ευρώπης πιο κοντά στις ρίζες τους και θα ανοίξει νέους διαύλους δημιουργικής επικοινωνίας μεταξύ παιδιών από διαφορετικές χώρες.
Προβλέπεται εφαρμογή και σε άλλα κινούμενα σχέδια εκτός του Καραγκιόζη;
Πριν μιλήσουμε για επεκτάσεις σε άλλες μορφές και χαρακτήρες πέραν του Καραγκιόζη οφείλουμε να επισημάνουμε και πάλι την τεράστια ανταπόκριση των μικρών παιδιών στο eShadow. Ίσως γιατί κάπου μέσα στην ψυχή, στο DNA που κληρονόμησαν από γονείς και παππούδες, υπάρχει ακόμη παρούσα αυτή η τόσο αγαπητή πτωχοπροδρομική μορφή και με την πρώτη ευκαιρία βγαίνει στην επιφάνεια έτοιμη για δράση! Πραγματικά: Ο Καραγκιόζης μεγάλωσε γενιές Ελλήνων που διασκέδαζαν με τις κωμωδίες του και μάθαιναν ελληνική ιστορία μέσα από τα ηρωικά του έργα. Με την εμφάνιση της τηλεόρασης ο Καραγκιόζης πήρε τη θέση του στη μικρή οθόνη μέσα, κυρίως, από τις προσπάθειες του Ευγένιου Σπαθάρη. Η έμφαση δόθηκε πιο πολύ στη διασκεδαστική διάσταση του Καραγκιόζη ενώ το ηρωικό ρεπερτόριο σε μεγάλο βαθμό υποχώρησε. Ωστόσο, έγιναν αξιόλογες προσπάθειες για την αξιοποίηση κλασσικών κειμένων. Έτσι είδαμε τα Ομηρικά έπη, αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες να ζωντανεύουν στον "τηλεοπτικό" μπερντέ δείχνοντας τις δυνατότητες του συγκεκριμένου μέσου...
Με το ψηφιακό θέατρο σκιών βλέπουμε να επανέρχεται ο Καραγκιόζης με την εκπαιδευτική-παιδευτική του διάσταση και μάλιστα με την άμεση ενεργό εμπλοκή των παιδιών σε δημιουργικές δραστηριότητες. Δίνεται έτσι η ευκαιρία για την παραγωγή ψηφιακών έργων που αφορούν την ιστορία, τον πολιτισμό μας, σύγχρονα κοινωνικά θέματα... Απλωνόμαστε σιγά σιγά, μέσα από νέες συνεργασίες, σε ακόμη πιο ενδιαφέροντα θέματα: Δουλέψαμε πάνω στα Ακριτικά έπη με τέσσερα ακριτικά σχολεία (Γαύδος, Κάρπαθος, Καστελόριζο, Κύπρος). Ξεκινούμε φέτος μια προσπάθεια ανάδειξης τοπικών Αγίων και Ηρώων μέσα από τη δραματοποίηση της ζωής και του έργου τους με το eShadow. Ελπίζουμε σύντομα να μπορέσουμε να δουλέψουμε πάνω στα κορυφαία αριστουργήματα της Κρητικής Λογοτεχνίας, τον Ερωτόκριτο και την Ερωφίλη. Η Ελληνική Μυθολογία είναι επίσης μια θεματική που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Ήδη αναφέρθηκαν κάποια από τα μελλοντικά μας σχέδια: Πρώτα πρώτα θέλουμε να προσφέρουμε ποιοτικά σκηνικά και φιγούρες από την Ελληνική Μυθολογία, τον Ερωτόκριτο και άλλα αριστουργήματα της Ελληνικής Λογοτεχνίας, λαϊκά παραμύθια από την Ελλάδα και άλλες χώρες. Θέλουμε επίσης να προσφέρουμε εύκολους και αποτελεσματικούς τρόπους δημιουργίας φιγούρων από τους ίδιους τους χρήστες του eShadow με την ανάπτυξη σχετικής εφαρμογής για κινητές συσκευές. Παράλληλα, δουλεύουμε για να εξελίξουμε το eShadow ώστε να μπορεί κάποιος να χρησιμοποιεί εναλλακτικές συσκευές εισόδου, πέραν των ήδη υποστηριζόμενων, ώστε να μπορεί κάποιος να ελέγχει τις φιγούρες με τα δάκτυλα, με κινήσεις του σώματος κ.λ.π. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουμε να απλωθεί η χρήση του eShadow και σε άλλες χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές, που έχουν άλλες παραδόσεις δραματοποιημένης αφήγησης όπως οι μαριονέτες, κούκλες που κινούνται με τα χέρια κ.λ.π.
Όσον αφορά την ανάπτυξη ψηφιακών ιστοριών, συνεργαζόμαστε ήδη, όπως αναφέραμε με σχολεία και σκοπεύουμε να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την ανάδειξη τοπικών ηρώων, Αγίων και γενικά προσώπων που είχαν μια ιδιαίτερη συμβολή στην ιστορική πορεία και τον πολιτισμό μας είτε σε επίπεδο τοπικό/περιφερειακό είτε κεντρικά. Σε αυτή την προσπάθεια έχουμε ήδη επικοινωνήσει και με την Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμπάρι Χανίων για να βρούμε τρόπους συνεργασίας με έμφαση στην ανάδειξη της Ορθόδοξης παράδοσης και των Αγίων μας.
Απώτερος στόχος μας είναι να αποτελέσει το eShadow μια ελκυστική και ποιοτική εναλλακτική στην κυριαρχία ξενόφερτων προτύπων στον κινηματογράφο και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Να μπορέσουμε, με τη συνεργασία των τοπικών κοινωνιών, των φορέων πολιτισμού και παιδείας, των εκπαιδευτικών και των μαθητών τους να ζωντανέψουμε την ιστορία μας και την παράδοσή μας. Να προβάλουμε, τελικά, στην Ελλάδα και διεθνώς τα δικά μας πρότυπα ζωής και ήρωες ως φορείς πανανθρώπινων αξιών και ιδανικών.
Είμαστε αισιόδοξοι. Εξάλλου ο Καραγκιόζης ήταν πάντα ανοικτός στην καινοτομία. Σαράντα σχεδόν χρόνια πριν, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε εκφράσει μια ανάλογη αισιοδοξία. Σε μία συνέντευξη στον Περικλή Γρίβα που δημοσιεύτηκε το 1978 στο τεύχος 34-35 του περιοδικού "Θεατρικά" με αφορμή την εργασία του πάνω στους Αχαρνής του Αριστοφάνη, περιέγραφε τη σχέση του με το Θέατρο Σκιών. Και τόνιζε, σε κάποιο σημείο τα εξής (https://goo.gl/vq2CeW):
Πραγματικά ο Καραγκιόζης πολύ με γοητεύει, αν και ξεθωριασμένος πια, πεσμένος. Θα ήθελα να ζούσα τότε στην ακμή του, λαχείο θα την έκανα. Τότε ο κόσμος όλος εδώ, πλούσιος ή φτωχός, ανατολίτης πάντως, αλλιώτικος κόσμος, περιφρονιότανε από τους ψαλιδόκολους, έτσι τους λέγανε, κάτι Ευρωπαίος εκεί κάτι τσιράκια που είχανε τα πόστα κι όλος ο λαός ήτανε εξόριστος μέσα στην ίδια του την χώρα και ήταν ο Καραγκιόζης μεγάλη λαϊκή κατάκτηση, παρηγορούσε μάλιστα και ανθρώπους παραλήδες, διότι τότε λόγω αυτής της κατάστασης και οι πλούσιοι δικοί μας άνθρωποι ήταν. Αν ζούσα τότε θα ήθελα να ήμουν καραγκιοζοπαίχτης, ή έστω στην κομπανία. Ή μάλλον όχι δεν είμαι σίγουρος, αλλά μ' αρέσει να το σκέπτομαι έτσι, να το σκαλίζω, δεδομένου ότι αυτή η εποχή μπορεί να ξανάρθει, και μάλιστα πιο πλούσια γιατί θα προστεθούν και τα καλά στοιχεία της δικής μας, της τωρινής εποχής. Δεν πρέπει να σου φαίνεται παράξενη μια τέτοια εποχή, γιατί αν πραγματικά σ' επηρεάζει ο Καραγκιόζης δεν μπορείς να αποφύγεις μια τέτοια σκέψη, εκεί σε οδηγεί η λογική του που είναι σαν να λέει «εγώ πάντα εδώ θάμαι…».
Αυτή τη διαρκή παρουσία του Καραγκιόζη εμπλουτισμένη με τα "καλά στοιχεία της τωρινής εποχής" προσπαθεί να αναδείξει το eShadow. Το κατά πόσο το καταφέρνουμε ή όχι το κρίνουν καθημερινά όλες και όλοι που αποφασίζουν να το χρησιμοποιήσουν για να δημιουργήσουν τις δικές τους ιστορίες, να στείλουν τα δικά τους μηνύματα, να συνομιλήσουν με την παράδοση και την ιστορία μας αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία.
Μάθετε περισσότερα και δοκιμάστε το ψηφιακό θέατρο σκιών από τη διεύθυνση: http://eshadow.gr. Το eShadow αναπτύσσει το Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων (MUSIC - http://www.music.tuc.gr) της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (http://www.ece.tuc.gr) του Πολυτεχνείου Κρήτης (http://www.tuc.gr) στα Χανιά. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τους δημιουργούς του eShadow στη διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου [email protected].
(Κεντρική φωτογραφία: Σκηνή με τρεις φιγούρες από το eShadow.. Οι φιγούρες και τα σκηνικά έχουν ψηφιοποιηθεί από αυθεντικές δημιουργίες του καραγκιοζοπαίχτη κ. Νίκου Μπλαζάκη)
