Στο Ρέθυμνο επιμένουν να ακολουθούν το πνεύμα αλλά και την παράδοση σχετικά με τα ήθη και τα έθιμα της περιόδου του Πάσχα…
Οι σύγχρονοι ρυθμοί καταλαγιάζουν στην πόλη όσο και στην ενδοχώρα εν αναμονή της Μεγάλης Δευτέρας, αφετηρία μιας εβδομάδας όπου το αντάμωμα των οικογενειών αλλά και η φιλοξενία των επισκεπτών στο ιστορικό και βαθύτατα πνευματικό Ρέθυμνο, είναι όπως αναφέρουν και οι ίδιοι οι Ρεθεμνιώτες, από τα πιο δυνατά και ενισχυτικά μιας κοινωνίας, στοιχεία.
«Χαρακτηριστικό στοιχείο της κοινωνίας μας, είναι η κατάνυξη», αναφέρει ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος, μία κατάνυξη την οποία εύκολα διακρίνει κάποιος τόσο στο πλαίσιο των προετοιμασιών για την Εβδομάδα των Παθών και την Ανάσταση όσο και στους ήχους του αστικού κέντρου.
Οι Μυλοποταμίτικες Μαδάρες παίρνουν χρώμα και φως
Εκεί, στα ορεινά του Ψηλορείτη, στα Ανώγεια που παραμένουν οι Ανωγειανές και Μυλοποταμίτικες Μαδάρες, πλαγιές χιονισμένες, όλα παίρνουν χρώμα και φως…
Συμπορευτής στο κλίμα της ορθοδοξίας και το περιβάλλον, η Άνοιξη, η γη, που συνδράμει με την εμφάνιση ανθών και καρπών στην ελπίδα, την αισιοδοξία, την ειρήνη, μηνύματα κυρίαρχα της Αναστάσιμης δοξασίας.
Όπως λέει η μαντινάδα:
«Η φλόγα της Ανάστασης να ανάψει στην καρδιά σου, για να κρατήσει ζωντανά όλα τα όνειρά σου
Και φέτος την Ανάσταση ευχή καρδιάς θα κάνω, η μοίρα να σκορπά χαρές να πορπατείς απάνω
Όταν το φως τσ’ ανάστασης ανάψει το κερί σου, κάθε ακτίνα μιαν χαρά ας είναι στη ζωή σου
Πάνω στον επιτάφιο θώρρουνα την καρδιά μου μα στο κερί που κράτουνα εστάζαν τα δάκρυά μου».
Το έθιμο του Αρφανού
Στον ορεινό Μυλοπόταμο, κυρίαρχο έθιμο είναι ο Αρφανός. Όλη την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής τα παιδιά της κάθε ενορίας μαζεύουν τα άνω ξύλα, κόβουν ασπάλαθους ή αχινοπόδους ώστε τη Μεγάλη Εβδομάδα, τα συγκεντρώνουν σε ένα χώρο στην ενορία και το Μεγάλο Σάββατο το πρωί όλα τα παιδιά, αγόρια κορίτσια τα πηγαίνουν στο χώρο που θα ανάψουν τις τεράστιες φωτιές. Τους Αρφανούς, οι οποίοι γιγαντώνονται, γίνονται τεράστιοι όταν πει ο παπάς το Χριστός Ανέστη. Μαρτυρίες κάνουν λόγο για φλόγες που διακρίνονται από όλη την επαρχία. Όπως λένε οι γερόντοι των Ανωγείων και του Γαράζου, το έθιμο αυτό είχε το νόημα επί τουρκοκρατίας αυτές να δηλώνουν οι μεγάλες φωτιές στους Τούρκους ότι εδώ υπάρχει Ορθοδοξία και Ελληνισμός καθώς επίσης, οι βοσκοί που μένουνε στο βουνό να παίρνουν και αυτοί το μήνυμα της Ανάστασης.
Σημαντικό, επίσης, θεωρεί ο κλήρος του Ρεθύμνου πως τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ότι σε πολλές εκκλησίες οι πιστοί μετά το Χριστός Ανέστη οπότε ξεκινάει και η Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου, παραμένουν μέχρι την ολοκλήρωση της, οπότε και μεταλαμβάνουν δεχόμενοι παράλληλα μαζί με το αντίδωρο και το πρώτο τους Πασχαλινό Αυγό το οποίο και τσουγκρίζουν μέσα στην εκκλησία μαζί με τους άλλους πιστούς.
«Θα τα πούμε το Πάσχα»
Μέρες αγάπης, συγχώρεσης, που πολλές παρεξηγήσεις λύνονται. Από τα παλιά χρόνια θυμούνται αρκετοί ότι όταν κάποιοι δεν μπορούσαν να τα βρουν σχετικά με μία παρεξήγηση ή τσακωμό έλεγαν: «Καλά θα τα πούμε το Πάσχα», με την έννοια ότι εκείνες τις μέρες αν δεν είχαν βρει λύση ο ένας θα ξαναμιλούσε με τον άλλον και θα έπαυε η παρεξήγηση.
Και ξημερώνει η Αγία Κυριακή της Λαμπρής…
Και τα τραπέζια, από νωρίς ετοιμάζονται για τις πρωινές παρέες που ετοιμάζουν τα πρώτα όπως για παράδειγμα οι συκωταριές στο τηγάνι, οι γραβιέρες και τα καλλιτσούνια ψημένα είτε στην πέτρα είτε στο φούρνο. Στα δεύτερα, φυσικά δε λείπει το αρνί, τα κοιλιδάκια σούπα, οι γαρδούμπες αυγολέμονο, το ριφάκι, το οφτό, το αυγολέμονο χοιρινό, το κυνήγι, οι πέρδικες, ο λαγός και το κουνέλι, οι πατάτες και τα μακαρόνια με το τυρί, το κοκκινιστό κρέας, τα χειροποίητα λουκάνικα, το απάκι, χοιρινές μπουκιές καπνισμένες και φυλαγμένες στο λίπος τους και κάθε λογής τσουρέκια, κουλούρες και κόκκινα αυγά που βοηθούν όχι τόσο στη χόρταση αλλά κυρίως στη δημιουργία ενός ξέγνοιαστου και χαρμόσυνου κλίματος μεταξύ των συνδαιτυμόνων.
Φυσικά το καλό τυρί, η γραβιέρα με το μέλι και το γιαούρτι με τα καρύδια και το μέλι έρχονται να προσθέσουν στη γεύση της τσικουδιάς, της ρακής όπως λένε, μα και του καλού κρασιού που συγκεράζεται το φετινό με το παλιό, σε έναν ταπεινό αλλά χαρούμενο διαγωνισμό για το ποιος έφερε το καλύτερο πιώμα στο τραπέζι.
«Σήμερα είναι Πασχαλιά κι αν η ευχή μου πιάνει
το τέλος κάθε Γολγοθά εύχομαι να σημάνει.
Σαν ξημερώσει η Ανάσταση κι ο ήλιος ανατείλει
δέξου ευχές αμέτρητες απ΄ τα δικά μου χείλη.
Πέμπω τη σκέψη να σε βρει, μαζί σου να τσουγκρίσει
Χριστός Ανέστη να σου πει κι οπίσω να γυρίσει».
