Από τα πολύ παλιά ήθη και έθιμα των χωριών και της πόλης της Ιεράπετρας διασώζεται και συνεχίζεται ο καθαρισμός και το άσπρισμα των κεντρικών δρόμων και των κοινόχρηστων χώρων των πλατειών και των αυλών γύρω από τις εκκλησίες και τα σοκάκια, από τα οποία περνά συνήθως ο Επιτάφιος το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής.
Φέτος ιδιαίτερα, οι καθαρισμοί και τα ασπρίσματα ξεκίνησαν από τον Δήμο Ιεράπετρας και τους Πολιτιστικούς Συλλόγους των χωριών λίγο πιο νωρίς, επειδή άρχισαν νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά να ανοίγουν τα ξενοδοχεία και να έρχονται οι ξένοι επισκέπτες.
«Έχουμε ξεκινήσει σαν Υπηρεσία Καθαριότητας από την προηγούμενη εβδομάδα ενόψει των εορτών του Πάσχα και της έναρξης της τουριστικής περιόδου να καθαρίζουμε πιο εντατικά στην πόλη της Ιεράπετρας, στους οικισμούς και τις τοπικές κοινότητες, κάνοντας την αρχή από τη Γρα Λυγιά, όπου είχαμε μια καλή συνεργασία με τον Τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο, ο οποίος αν το επιθυμεί θα πάρει υλικά από εμάς για να κάνει και ασπρίσματα στα σημεία από όπου θα περάσει ο Επιτάφιος.
Όποιο Τοπικό Συμβούλιο ή Πολιτιστικός Σύλλογος μάς ζητήσει βοήθεια σε υλικά και ανθρώπινο δυναμικό ανταποκρινόμαστε, αν και έχουμε λίγους εργάτες καθαριότητας.
Για τον λόγο αυτόν αποφασίσαμε, αν βρούμε διαθέσιμους, να προσλάβουμε μέχρι και 10 εργάτες καθαριότητας, με δίμηνες συμβάσεις, ώστε να μπορέσουμε να προσφέρουμε καλύτερες υπηρεσίες στους δημότες μας, μέχρι να πάρουμε εργάτες με 8μηνες συμβάσεις», μας είπε σχετικά η αντιδήμαρχος Καθαριότητας κ. Μαρία Ρουμελιωτάκη.
Την περασμένη Κυριακή στην τουριστική Κοινότητα του Αγίου Ιωάννου, ο Τοπικός Σύλλογος Ανάπτυξης οργάνωσε την πρώτη εκστρατεία καθαριότητας ενόψει των εορτών του Πάσχα, κάνοντας “λαμπίκο” το μεγαλύτερο τμήμα των Φέρμων και του Κουτσουναρίου.
«Καθώς πλησιάζει το Πάσχα, ξεκινήσαμε τις εθελοντικές εργασίες καθαρισμού της περιοχής μας. Τα χορτοκοπτικά έβγαλαν σπίθες… Οι ασπριτζήδες ζωγράφισαν… Οι δρόμοι έλαμψαν… Γιατί όλοι μαζί μπορούμε να αλλάξουμε ετούτο τον τόπο, χωρίς να περιμένουμε από τους άλλους να κάνουν κάτι για εμάς.
Οφείλουμε να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους εθελοντές που άφησαν τις δουλειές τους και ήρθαν να βοηθήσουν, στον Σύλλογο Ερασιτεχνών Αλιέων για τη βοήθεια, στις επιχειρήσεις που πρόσφεραν τα πρωινά και στη Μαρία Αθάνατου για το μεσημεριανό φαγητό που ετοίμασε, ώστε να κάνουμε έστω ένα μικρό κέρασμα στους 20 συντοπίτες μας που πήραν μέρος με ιδιαίτερη χαρά στην πρώτη φετινή εξόρμησή μας. Αυτές οι μέρες του Αγίου Πάσχα που έρχονται εύχομαι να φέρουν σε όλους υγεία και να είμαστε όλοι καλά και του χρόνου να το ξανακάνουμε», μας είπε ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ανάπτυξης Αγίου Ιωάννου κ. Νίκος Αθάνατος.
Είχε προηγηθεί το κάλεσμα της νέας προέδρου του Συλλόγου Ανάπτυξης Αγίου Ιωάννου κ. Ρένας Πατεράκη, η οποία έλεγε ότι «ο Σύλλογος Ανάπτυξης λόγω των ημερών του Πάσχα που έρχονται θα πραγματοποιήσει καθαρισμό και άσπρισμα σε Φέρμα και Κουτσουνάρι την Κυριακή 2 Απριλίου (σ.σ. περασμένη Κυριακή) και ώρα 9:00 π.μ. Για όσους επιθυμούν να βοηθήσουν σε αυτήν την δράση ο χώρος συγκέντρωσης θα είναι έξω από το Δημοτικό Σχολείο. Το Σάββατο 1 Απριλίου (σ.σ. περασμένο Σάββατο) στην αίθουσα του Συλλόγου Ανάπτυξης φτιάχτηκαν τα πασχαλινά λαμπαδάκια, τα οποία θα διατεθούν στην εκκλησία και από τα έσοδα θα γίνει το καθιερωμένο κέρασμα σε όλους τη βραδιά της Ανάστασης του Κυρίου. Μετά τις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 29-01-23 η σύσταση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου έχει ως εξής: πρόεδρος: Πατεράκη Ειρήνη, αντιπρόεδρος Α’: Αθάνατος Νικόλαος, αντιπρόεδρος Β’: Μπαρμπεράκης Κωσταντίνος, ταμίας: Βασιλείου Απόστολος, γραμματέας: Καβουσανάκη Θεόκλη, ειδικός γραμματέας: Ζυγάκης Κωσταντίνος και μέλος: Μπαχλιτζανάκης Νικόλαος».
“Έλαμψε” το γραφικό Σταυροχώρι
Την περασμένη Κυριακή εκστρατεία καθαριότητας και ασπρίσματος είχαν οργανώσει και τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταυροχωρίου-Κουτσουρά, μετά από το κάλεσμα που είχε απευθύνει η δραστήρια πρόεδρος του Συλλόγου κ. Ελευθερία Ορφανάκη. «Το Σταυροχώρι είναι πανέμορφο όλες τις εποχές του χρόνου, αλλά την άνοιξη είναι ακόμη πιο όμορφο. Χρώματα και μυρωδιές παντού σε προδιαθέτουν ευχάριστα! Οι φωτογραφίες που τραβήξαμε από τα σοκάκια του χωριού όπου καθαρίσαμε είναι ενδεικτικές της ομορφιάς του χωριού μας. Περιδιαβαίνοντας στα στενά σοκάκια, συναντήσαμε τις ηλικιωμένες γυναίκες που ήθελαν να μας προσφέρουν το κέρασμά τους και εντυπωσιαστήκαμε από την τέχνη της κ. Μαρίας Ψαρουδάκη, η οποία έπλεκε τους σταυρούς με τα βάγια που θα μοιραστούν την Κυριακή των Βαΐων στην εκκλησία. Ευχαριστούμε πολύ τον Γιάννη Σαραντώνη και τον Γιάννη Γρασάκη για τη βοήθειά τους. Προ ημερών ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση της παραδοσιακής πέτρινης βρύσης με την πρωτοβουλία του Συλλόγου μας, που πραγματικά στολίζει την είσοδο του χωριού. Ελπίζουμε να ξεδιψάσει όλο τον κόσμο και να την ευχαριστηθούν οι επισκέπτες μας όσο εμείς», μας είπε η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταυροχωρίου-Κουτσουρά κ. Ελευθερία Ορφανάκη. Θα ακολουθήσει και δεύτερη δράση μετά το Πάσχα, όπου θα γίνει καθαρισμός στα παραλιακά τμήματα του Κουτσουρά.
Γιατί όταν πλησιάζουν οι γιορτές ασβεστώνουν τις αυλές
Το ασβέστωμα στις αυλές των σπιτιών λοιπόν είναι μία συνήθεια που ξεκίνησε από παλιά και κυρίως εξελίχθηκε στους ανθρώπους της επαρχίας. Για το ασβέστωμα επέλεγαν το χρώμα λευκό γιατί το λευκό είναι το συνώνυμο της καθαριότητας και της επιμέλειας. Τα σπίτια τα ασβέστωναν τουλάχιστον τρεις φορές τον χρόνο. Συνήθως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και το Δεκαπενταύγουστο. Επίσης τα σπίτια τα ασβέστωναν οι νοικοκυρές στις μεγάλες χαρές. Όταν δηλαδή υποδέχονταν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο ή πρόσωπο με αξία στην περιοχή, στους γάμους, στις βαφτίσεις κοκ.
Ασβεστώνονταν το εξωτερικό των σπιτιών, οι αυλές, οι μάντρες, τα πεζούλια, ακόμη και τα δέντρα. Το Πάσχα ειδικότερα, το έθιμο αναβιώνει με σκοπό η αυλή να είναι περιποιημένη και καθαρή την στιγμή που θα περάσει μπροστά από το σπίτι η πομπή του Επιταφίου, την Μεγάλη Παρασκευή.
Ο ασβέστης ήταν φθηνό υλικό, εύκολο στη χρήση του, δεν ήθελε ιδιαίτερες αναλογίες, πρώτο χέρι αραιό, δεύτερο πιο πηχτό στο οποίο πρόσθεταν λίγο λουλάκι για να δώσει φωτεινότητα και μια χούφτα χοντρό αλάτι ή ζάχαρη για μη ξεβάφει όταν το ακουμπάς.
Σε κάθε γειτονιά, σε κάθε σοκάκι κάθε νοικοκυρά, συναγωνιζόταν για το ποια θα κάνει τις πιο λεπτές και ίσιες γραμμές στο ασβέστωμα του πλακόστρωτου και ποια θα κάνει περισσότερο »περιποιημένη» δουλειά, λερώνοντας με, όσο το δυνατόν, λιγότερες κηλίδες το έδαφος της αυλής.
Διάλεγαν πάντα ώρες που δεν είχε πολλή κίνηση ο δρόμος, τοποθετούσαν τα σύνεργα και ξεκινούσαν! Όταν τελείωναν, είχαν το νου τους συνεχώς, μην και περάσει κανείς πεζός και τους λερώσει τα ασβεστωμένα πεζούλια και τις μάντρες.
Οι ρίζες της παράδοσης του ασβεστώματος
Λέγεται, πως όταν κατέφθασαν οι Έλληνες της Σμύρνης το 1922, τους παραχωρήθηκαν, από το κράτος, τα πιο παλιά, κακής κατασκευής, πετρόκτιστα σπίτια.
Εκείνοι, όντες συνηθισμένοι σε έναν πιο πλούσιο και άνετο-καθαρό τρόπο ζωής, έψαχναν τρόπους για να κάνουν τα σπίτια του να φαίνονται όμορφα και καθαρά, ξεκινώντας από τις αυλές, οι οποίες αποτελούσαν τον »καθρέφτη» του κάθε νοικοκυριού, εκείνη την εποχή.
Έτσι, πριν από κάθε μεγάλη θρησκευτική γιορτή, οι Σμυρνιές έβγαιναν στις αυλές τους, έβγαζαν τα αγριόχορτα από τους κήπους, κλάδευαν και άσπριζαν, καθώς αυτό ήταν το μόνο μέσο καθαριότητος και περιποίησης που διέθεταν τότε.
