Σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα ήρθαν στο φως από τη μεγάλη έρευνα που διεξήχθη στον κόλπο του Παλαίκαστρου Σητείας το προηγούμενο διάστημα. Πρόκειται για υποβρύχια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων και η οποία ολοκληρώθηκε τον περασμένο Αύγουστο.
Η υποβρύχια έρευνα, που διεξήχθη σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, την Εφορία Αρχαιοτήτων Λασιθίου και τη Βρετανική Σχολή Αθηνών, αποκάλυψε βυθισμένα κτηριακά κατάλοιπα από τουλάχιστον δύο περιόδους: τη Μινωική και τη Ρωμαϊκή. Στη βυθισμένη αρχαία ακτογραμμή που ήρθε στο φως ανακαλύφθηκε, μεταξύ άλλων, και ναυάγιο του 2ου αιώνα μ.Χ.!
Εξάλλου, στον κόλπο του Κουρεμένου Σητείας εντοπίστηκαν ευρήματα τα οποία αποδίδονται στη Μινωική Εποχή, ενώ στον κόλπο της Χιόνας οι ερευνητές ανακάλυψαν ευρήματα τα οποία φανερώνουν ρωμαϊκή εγκατάσταση. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα και με τη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το ναυάγιο που εντοπίστηκε είχε φορτίο (αμφορείς) που προερχόταν - πιθανότατα - από την Ιβηρική Χερσόνησο. Ας σημειωθεί ότι οι αμφορείς σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση.
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο, η εν λόγω έρευνα έχει ενταχθεί σε τριετές πρόγραμμα των συνολικά τεσσάρων εμπλεκόμενων φορέων. Η έρευνα ξεκίνησε φέτος και έχει ως στόχο τη διερεύνηση των ακτών και της ευρύτερης περιοχής του κόλπου του Παλαικάστρου. Σκοπός της εν λόγω διερεύνησης είναι να διαπιστωθεί η έκταση της χρήσης, αλλά και της μορφής που είχε η συγκεκριμένη περιοχή στις διάφορες φάσεις της αρχαιότητας. Εξάλλου, όπως έγινε γνωστό, προγραμματίζεται για τα επόμενα χρόνια και σωστική ανασκαφή στην περιοχή Μπονταλάκι. Εκεί, οι δομές της Μινωικής περιόδου δοκιμάζονται από τον κυματισμό.
Η υποβρύχια έρευνα αποκάλυψε την ύπαρξη βυθισμένης αρχαίας ακτογραμμής στον κόλπο του Παλαικάστρου. Στη ζώνη της εν λόγω ακτογραμμής υπάρχουν βυθισμένα κτηριακά κατάλοιπα - τουλάχιστον - από τη Μινωική και τη Ρωμαϊκή περίοδο. Συγκεκριμένα, στο μέσον και τα νότια του κόλπου του Κουρεμένου, εντοπίστηκαν ποικίλες κτηριακές δομές και μεγάλα όστρακα πίθων, συσσωματωμένα στα πετρώματα του βυθού, τα οποία αποδίδονται στον μινωικό χρονολογικό ορίζοντα.
Επίσης, στα βόρεια του κόλπου εντοπίστηκε - ξανά - και τεκμηριώθηκε βυθισμένος λιμενοβραχίονας ρωμαϊκών χρόνων, γνωστός ήδη από τη δεκαετία του 1980, με αφορμή την κατασκευή του λιμενικού καταφυγίου. Σε άμεση γειτνίαση εντοπίστηκε έκταση που σώζει τοίχους και αποσυντεθειμένο οικοδομικό υλικό αντίστοιχων ρωμαϊκών κτηρίων. Ανάλογη είναι και η εικόνα που παρατηρείται στα βόρεια του κόλπου της Χιόνας, όπου όμοιοι πεσμένοι τοίχοι, δάπεδα και θεμέλια δείχνουν και σε αυτό το σημείο ρωμαϊκή εγκατάσταση.
Ερευνητική ομάδα
Στην ερευνητική ομάδα έλαβαν μέρος οι Θεοτόκης Θεοδούλου, δρ. αρχαιολόγος, Γεώργιος Τσιμπούκης, δρ. αρχαιολόγος, και Γιάννης Κτιστάκης, σχεδιαστής της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων. Επίσης, στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι εθελοντές Αλέξανδρος Τούρτας, δρ. αρχαιολόγος, Πέτρος Βακόνδιος, τεχνικός βυθού, και Νικόλαος Ψαράκης, δύτης/χειριστής του σκάφους υποστήριξης. Με την ομάδα συνεργάστηκε στενά ο καθηγητής Carl Knappett του Πανεπιστημίου του Τορόντο, το οποίο κάλυψε και τη δαπάνη της έρευνας.
Φορτίο αμφορέων από την Ιβηρική Χερσόνησο
Αξίζει να επισημανθεί ότι η αρχαιολογική έρευνα φανερώνει την άγνωστη μέχρι σήμερα χρήση της εν λόγω περιοχής κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο. Αυτό κατέστη δυνατό από τον εντοπισμό ναυαγίου με φορτίο αμφορέων του 2ου αιώνα μ.Χ. Το φορτίο προερχόταν πιθανότατα από την Ιβηρική Χερσόνησο και σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, φαίνεται ότι το ναυάγιο που ανακαλύφθηκε αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην επιστημονική συζήτηση με θέμα τα σχήματα του αρχαίου εμπορίου και των αντίστοιχων ναυτικών δρόμων - συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης - που διέσχιζαν τη Μεσόγειο κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο.
Όπως υπογραμμίζεται, η τεκμηρίωση όλων των παραπάνω ευρημάτων περιλάμβανε αρχαιολογική φωτογραφική και κινηματογραφική τεκμηρίωση και τρισδιάστατες απεικονίσεις των δομών και του ναυαγίου, καθώς και εναέριες λήψεις κατά μήκος των ακτών για τη δημιουργία ορθοφωτοχαρτών και τη συσχέτιση γεωγραφικά (GIS) και αρχαιολογικά των ευρημάτων.
