Είκοσι χρόνια μετά την πρώτη της εμφάνιση στην Ιεράπετρα, η ίωση του κίτρινου καρουλιάσματος των φύλλων της ντομάτας ξαναχτυπά τους παραγωγούς της περιοχής, με αποτέλεσμα να έχουν μέχρι σήμερα ξεριζωθεί πολλές νέες πρώιμες καλλιέργειες, με επίκεντρο κυρίως στην περιοχή του Κεντριού.
«Στην περιοχή από το Κεντρί μέχρι το Καπίστρι έχουμε ξεριζώσει ήδη δεκάδες στρέμματα πρόσφατων φυτεύσεων ντομάτας. Μόνο εγώ έχω ξεριζώσει 5,5 στρέμματα, υπολογίζοντας ότι η ζημιά μου ανά στρέμμα ξεπερνά τις 2.000 ευρώ.
Αυτή την περίοδο οι πληθυσμοί του αλευρώδη, του γνωστού πεταριού δηλαδή, που μεταδίδει την ίωση στα φυτά της ντομάτας, είναι ανεξέλεγκτοι. Ίσως αυτό να οφείλεται στις καλοκαιρινές καλλιέργειες που διατήρησαν τους πληθυσμούς του εντόμου, στις κακές πρακτικές και στη δική μας ανευθυνότητα, όταν δε φροντίζουμε εμείς οι ίδιοι να διατηρούμε καθαρό τον περιβάλλοντα χώρο μας, όταν δε φροντίζουμε να πηγαίνουμε τα υπολείμματα των καλλιεργειών μας στην κομποστοποίηση, σκεπάζοντας με δίχτυ το φορτίο που κουβαλούμε, για να μη διασκορπίζουμε τα έντομα στη διαδρομή σε όλη την περιοχή και όταν στο τέλος δεν ψεκάζουμε τα θερμοκήπιά μας, εξολοθρεύοντας όλα τα βλαβερά έντομα που έχουν μείνει, για να μη μεταφερθούν στην καλλιέργεια του γείτονά μας, τότε έχουμε το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης στην εξάπλωση της ίωσης εμείς οι ίδιοι», μας είπε ο ντοματοπαραγωγός κ. Αντώνης Ζαχαριαδάκης, τέως πρόεδρος του Α.Σ. “Ανατολή”.
Τα συμπτώματα
Τα φυτά ντομάτας που έχουν προσβληθεί από την ίωση του κίτρινου καρουλιάσματος των φύλλων εμφανίζουν μειωμένη ανάπτυξη (νανισμό) και φύλλα μικρά, κατσαρωμένα, με περισσότερο ή λιγότερο αποχρωματισμένη περιφέρεια (χλώρωση). Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται έντονα στα φύλλα που αναπτύσσονται μετά την εγκατάσταση του ιού στο φυτό, ενώ αντίθετα η παλαιότερη βλάστηση δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη παραμόρφωση ή αλλαγή χρώματος. Οι βλαστικές κορυφές επηρεάζονται έντονα. Η επίδραση στην παραγωγή εξαρτάται πολύ από το στάδιο της καλλιέργειας, κατά το οποίο έγινε η μόλυνση. Αν αυτό γίνει πριν τα φυτά δέσουν καρπούς, η ανάπτυξη περιορίζεται, χάνουν τη ζωντάνια τους, δε σχηματίζονται καρποί πέρα από την πρώτη ταξιανθία και αυτοί καθυστερούν, έχουν δε μεταχρωματισμούς. Η απώλεια της παραγωγής μπορεί να φτάσει το 70-80% στο θερμοκήπιο.
Τα συμπτώματα αυτής της ασθένειας παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά το 1964 στο Ισραήλ, αλλά μόνο το 1988 αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για ίωση. Η ασθένεια παρουσιάζεται σε όλες τις χώρες της Μεσογειακής λεκάνης, στη ΝΑ Ασία και στην Αφρική, και μπορεί να λάβει τέτοια σοβαρότητα, ώστε να κάνει απαγορευτική την καλλιέργεια της ντομάτας στις περιοχές όπου έχει εξαπλωθεί.
Στη γειτονική μας Ιταλία η ασθένεια εμφανίστηκε το 1991. Στη χώρα μας πρωτοεμφανίστηκε σε θερμοκήπια της Κρήτης και άρχισε να εξαπλώνεται από την καλλιεργητική περίοδο του 2000.
Πώς μεταδίδεται
«Ο ιός του κίτρινου καρουλιάσματος των φύλλων στις ντομάτες μεταδίδεται με τον αλευρώδη και η εμφάνιση της ασθένειας συνδέεται με αυξημένους πληθυσμούς αυτού του εντόμου.
Φορείς του ιού γίνονται τόσο τα ακμαία όσο και οι νύμφες, και τον προσλαμβάνουν διαμέσου της διατροφής τους σε μολυσμένα φυτά, τα οποία μπορεί να είναι αυτοφυή ζιζάνια.
Ο αλευρώδης προσλαμβάνει τον ιό αφού απομυζήσει χυμούς από μολυσμένα φυτά για 15-30 λεπτά της ώρας. Στη συνέχεια, πριν αποκτήσει την ικανότητα να μεταδίδει την ίωση, απαιτείται χρόνος επώασης γύρω στις 20 ώρες. Ο χρόνος αυτός χρειάζεται για να εγκατασταθεί ο ιός στο κυκλοφοριακό σύστημα του εντόμου και να αρχίσει να αναπαράγεται», μας είπε η γεωπόνος κ. Αλεξία Κανακάρη.
Χρήσιμες συμβουλές - Πώς αντιμετωπίζεται η ασθένεια
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η ικανότητα του αλευρώδους να μεταδίδει τον ιό αυξάνεται όσο αυξάνεται ο χρόνος που διατρέφεται σε μολυσμένα φυτά και φτάνει το μέγιστο επίπεδο στις 24 ώρες από την πρόσληψή του. Τελευταίες μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι ο ιός φτάνει το μέγιστο επίπεδο αναπαραγωγής του μέσα στον οργανισμό του εντόμου 108 ώρες μετά την πρόσληψή του. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι νύμφες του αλευρώδους που είναι φορείς του ιού αποκτούν την ικανότητα να τον μεταδώσουν μόνο όταν γίνουν ακμαία. Τα θηλυκά άτομα έχουν μεγαλύτερη ικανότητα μετάδοσης απ’ ό,τι τα αρσενικά. Η ίωση του κίτρινου καρουλιάσματος δε μεταδίδεται με τον κοινό αλευρώδη, ούτε με μηχανικά μέσα, ούτε με τον σπόρο.
«Η αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας βασίζεται στην πρόληψη και στην ελαχιστοποίηση με διάφορα μέσα και μέτρα του κινδύνου μετάδοσης της ίωσης στο θερμοκήπιο. Απαραίτητος είναι ο διαρκής έλεγχος της καλλιέργειας μέσα στο θερμοκήπιο. Η καταστροφή των ζιζανίων μέσα αλλά και ιδιαίτερα έξω και γύρω από το θερμοκήπιο περιορίζει την ανάπτυξη πληθυσμών του αλευρώδους σε αυτοφυή φυτά και απομακρύνει τυχόν εστίες μόλυνσης με τον ιό. Ζιζάνια μολυσμένα με τον ιό, όπου θα τραφεί ο αλευρώδης και θα γίνει φορέας μετάδοσης της ασθένειας στην καλλιέργεια. Η χρήση εντομοστεγών διχτυών περιορίζει την είσοδο αλευρωδών στο θερμοκήπιο. Η προσαρμογή του χρόνου φύτευσης και η τήρηση απόστασης χρονικά της μίας καλλιέργειας από την επόμενη δίνει τη δυνατότητα να καθαρίσει το θερμοκήπιο από υπάρχουσα προσβολή από αλευρώδη και να αποφύγουμε στη συνέχεια υψηλές προσβολές από το έντομο.
Η χρήση παγίδων μέσα στο θερμοκήπιο μειώνει τον πληθυσμό του αλευρώδους. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην παρακολούθηση της ανάπτυξης πληθυσμού του αλευρώδους μέσα στο θερμοκήπιο και της πίεσης προσβολής από το έντομο, σε συνδυασμό με τα στοιχεία βιολογίας, την εποχή του έτους και τις καιρικές συνθήκες, καθώς και το στάδιο της καλλιέργειας, από το οποίο εξαρτάται η εξέλιξη και η βαρύτητα της ασθένειας, αν αυτή ξεκινήσει να αναπτύσσεται.
Η ανάπτυξη της καλλιέργειας από υγιή φυτάρια είναι επίσης σημαντικός παράγοντας πρόληψης ανάπτυξης της ασθένειας στο θερμοκήπιο. Η διατήρηση του θερμοκηπίου καθαρού από τον αλευρώδη είναι η καλύτερη μέθοδος αποφυγής της ασθένειας. Σε αυτό βοηθούν όλα τα μέτρα ελέγχου και πρόληψης που αναφέρθηκαν ήδη. Ο συνδυασμός αυτών με την εφαρμογή Confidor με το νερό του ποτίσματος, νωρίς, λίγο μετά τη μεταφύτευση, παρέχει στα φυτά από την αρχή της ανάπτυξής τους την απαιτούμενη προστασία από τον αλευρώδη και στη συνέχεια για μεγάλο χρονικό διάστημα (20-25 ημέρες) και δεν επιτρέπει την ανάπτυξη πληθυσμών από το έντομο σε επικίνδυνα επίπεδα.
«Αν και είχαμε σχεδόν ξεχάσει την ίωση του κίτρινου καρουλιάσματος και όλοι τους τελευταίους μήνες στην αγροτική Ιεράπετρα συζητούμε για τα μέτρα που πρέπει να παίρνουμε ώστε να μη μολυνθούμε από τον ιό της καστανής ρυτίδωσης, ξαφνικά αρχίζουμε να συζητάμε για τον ίο του κίτρινου καρουλιάσματος των φύλλων της ντομάτας, για τον οποίο βέβαια έχουμε ευθύνες κι εμείς οι ίδιοι παραγωγοί», μας είπε ο αγρότης κ. Μανόλης Μακράκης, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κεντριού.
