Ένας Αυστριακός βαρόνος, που τα τελευταία χρόνια έγινε... Κρητικός και... Μεραμπελιώτης! Εδώ και καιρό είχε φτάσει στα αφτιά μας η πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του δόκτωρ Γιόχαν Κασπάρ Κέλεσπεργκ, του Αυστριακού βαρόνου με το εντυπωσιακό κάστρο στο Γκρατς, που τα τελευταία χρόνια αγόρασε και αναστήλωσε παλιούς μύλους στο Βόρειο Μεραμπέλο, μεταξύ των χωριών Λούμα και Σκινιά.
Με την πολύτιμη βοήθεια του προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Λούμα και καλού φίλου του Αυστριακού Νίκου Ραπανάκη, ήρθαμε σε επαφή με τον περίφημο βαρόνο, που έχει τη μισή καρδιά του στην Αυστρία και την άλλη μισή εδώ στην Κρήτη και στο Μεραμπέλο.
Και έτσι έφτασε η ώρα της πολυαναμενόμενης επίσκεψης! Από τον Σκινιά ανηφορίσαμε δεξιά και μετά από μερικά μέτρα το μάτι “καρφώθηκε” στους μύλους που με περήφανα φτερά γυρίζουν και πάλι με τον αέρα, όπως παλιά.
«Γεια σας, καλώς ορίσατε», μας υποδέχτηκαν με σπαστά Ελληνικά και ένα πλατύ χαμόγελο ο δρ. Γιόχαν Κασπάρ Κέλεσπεργκ και η σύζυγός του Βίλμα, ενώ καταφτάνουν ο Νίκος Ραπανάκης αλλά και μια άγνωστη αλλά εξόχως ενδιαφέρουσα φιγούρα.
Είναι ο Ντιέγκο Σακότσα. Ιταλός καλλιτέχνης, ζωγράφος και ειδικός στις αναστηλώσεις, ο οποίος τα άφησε όλα πίσω του και ζει πλέον μόνιμα στο Μεραμπέλο, διατηρώντας μάλιστα μαγαζί καφέ και φαγητού (με ιταλική μάλιστα κουζίνα) στο Λούμα.
Είναι, όπως μας εξηγεί ο βαρόνος, ο άνθρωπος που φέρει τη σφραγίδα της αναστήλωσης και της όλης δουλειάς που έγινε στους μύλους. Η ρακή πέφτει στα ποτήρια. Ακολουθεί το τσούγκρισμα και ο μίτος της ιστορίας αρχίζει και ξετυλίγεται. Ο χρόνος γυρίζει στις αρχές της δεκαετίας του ’70...
Στο μακρινό, μαγευτικό Γκρατς, ο νεαρός τότε Γιόχαν Κέλεσπεργκ, γόνος ενός παλιού οίκου της Αυστρίας με μακρά ιστορία που πάει πίσω στο Μεσαίωνα και με τρία παλιά κάστρα στην ιδιοκτησία τους, παίζει τένις με ένα φίλο του.
Μετά τη γυμναστική, μπαίνουν σε ένα κοντινό μπαρ για να πιουν ένα ποτό. Εκεί περιμένει τον νεαρό, 27χρονο τότε βαρόνο η... μοίρα! Μια όμορφη νεαρή κοπέλα, 17 ετών, ονόματι Βίλμα. Ενθουσιασμός, γνωριμία επιτόπου και άμεσα το πρώτο ραντεβού που όμως έμελλε να αποδειχτεί καταστροφικό! Ο νεαρός Γιόχαν καλεί τη Βίλμα στο κάστρο, στο οποίο μεγάλωσε από μωρό, στο Γκρατς. Η Βίλμα πηγαίνει με μια φίλη της. Κάτι όμως το σκοτάδι της νύχτας, κάτι το έντονα ατμοσφαιρικό περιβάλλον και η ίδια τρομοκρατείται!
«Φοβήθηκε τόσο πολύ, που έγινε καπνός. Πήρε τη φίλη της και έφυγαν», μας περιγράφει ο δρ. Κέλεσπεργκ και συνεχίζει: «Έχασα κάθε επαφή για τρία ολόκληρα χρόνια. Την ξαναείδα τυχαία. Μια τριετία μετά, εκεί που περπατούσα μέσα στον κεντρικό δρόμο του Γκρατς, έπεσα πάνω της... Τα υπόλοιπα ήρθαν φυσιολογικά. Γίναμε ζευγάρι και παντρευτήκαμε το 1979. Ναι, πριν από 40 χρόνια! Μπράβο μας τώρα που το λέμε. Αποκτήσαμε δύο παιδιά: ένα γιο, τον Ρόλαντ, και μια κόρη, την Ιζαμπέλ. Μας έχουν χαρίσει τρία εγγονάκια. Τα εγγόνια λατρεύουν εδώ το μέρος, τους μύλους. Έρχονται κάθε καλοκαίρι.
Έχουμε δημιουργήσει δύο εταιρείες στην Αυστρία που δραστηριοποιούνται σε καινοτόμες τεχνολογίες, η μία στα βιολογικά λιπαντικά και η άλλη στην ψύξη μηχανών. Δυστυχώς, οι επαγγελματικές υποχρεώσεις δε μας επιτρέπουν να καθόμαστε στην Κρήτη όσο καιρό θα θέλαμε, αλλά ερχόμαστε τακτικά και καθόμαστε για αρκετές μέρες».
Ο “έρωτας” με τους μύλους
Πώς όμως φτάσαμε στην αγορά και την αναστήλωση των παλιών ανεμόμυλων πάνω από τον Σκινιά από τον Αυστριακό βαρόνο;
«Πριν από κοντά τέσσερα χρόνια ήμασταν εδώ για διακοπές, στο αγαπημένο μας νησί. Κάναμε τυχαία μια βόλτα στο Μεραμπέλο, στα παλιά χωριά. Περάσαμε από το σημείο εδώ και δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω ακριβώς. Ήταν σαν κεραυνοβόλος έρωτας! Ψαχτήκαμε λίγο. Ρωτήσαμε σε μαγαζιά. Και βρήκαμε την άκρη. Ήρθαμε σε επαφή με τους ιδιοκτήτες. Κλείσαμε τη συμφωνία. Και πριν από τρία χρόνια άρχισε η αντίστροφη μέτρηση.
Το αποφασίσαμε και βάλαμε μπρος την αναστήλωση. Ξεκινήσαμε να αναστηλώνουμε τους μύλους περίπου λίγο μετά την ολοκλήρωση της αναστήλωσης του κάστρου στο Γκρατς. Στο κάστρο μας πήρε βέβαια λίγο παραπάνω», μας λέει γελώντας.
«Από το 1985 μέχρι το 2016 διήρκεσε η αναστήλωση του κάστρου στο Γκρατς. Αλλά έπρεπε να γίνει μπόλικη δουλειά. Βλέπετε, είναι 3.000 τ.μ. το κάστρο μέσα.
Ε, το λοιπόν, βάλαμε μπρος την ανακαίνιση εδώ των μύλων. Ευτυχώς είχαμε τον κατάλληλο άνθρωπο για τη δουλειά», μας λέει και κλείνει με νόημα το μάτι στον Ντιέγκο Σακότσα.
Τους δύο άνδρες, άλλωστε, όπως μας λέει ο Ιταλός ζωγράφος και ειδικός επί των αναστηλώσεων, τους συνδέει ένα κοινό στοιχείο: το πάθος για τις αναστηλώσεις.
«Εδώ, με τους μύλους, βρήκα μια μεγάλη δημιουργική πρόκληση. Ήταν ένα δύσκολο στοίχημα το να αποκατασταθούν οι μύλοι όπως ήταν παλιά και να διατηρηθεί η ξεχωριστή παραδοσιακή τους ταυτότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται μια ιδιαίτερη προσοχή. Δεν είναι από τις περιπτώσεις που μπορούμε να παντρέψουμε το παραδοσιακό με το μοντέρνο. Πρέπει να διατηρήσεις τον χαρακτήρα περασμένων εποχών, να υιοθετήσεις ή να “μιμηθείς” την τεχνοτροπία. Χρειάστηκε πολλή δουλειά, αλλά είχαμε βασικά ατού: την καλύτερη πέτρα, το καλύτερο ξύλο και άλλα υλικά εδώ από την περιοχή. Και άριστους τεχνίτες που μας παρείχαν ό,τι χρειαζόμασταν, είτε κατασκευαστικά είτε καλλιτεχνικά, με τις ζωγραφιές, τα “φρέσκο”, με τα οποία έχουμε επενδύσει αισθητικά το εσωτερικό των μύλων. Δεν ήταν εύκολο. Ήταν μια πρόκληση», μας λέει με ένα πλατύ χαμόγελο ικανοποίησης και περηφάνειας ο Ντιέγκο Σακότσα.
«Εντάξει, και οι Ιταλοί είμαστε “ζεστοί” άνθρωποι. Είμαστε φιλόξενος λαός. Αλλά σαν τους Κρητικούς όχι. Έχω μείνει άφωνος με τους ανθρώπους. Πολύ φιλόξενοι πραγματικά. Είναι αυτή η απλότητα, η καθαρότητα της ψυχής, όπως και του τοπίου εδώ γύρω στην περιοχή που σε κερδίζει αμέσως», σημειώνει ο Ντιέγκο και μας οδηγεί με προσοχή να ανέβουμε τη σκάλα. Στον μικρό οντά, η καλαισθησία ξεχειλίζει. Υφαντά, κρεμαστά, εικόνες, πίνακες, μικρά γλυπτά και χειροποίητες πιατέλες συνθέτουν ένα ιδανικό ντεκόρ, ενώ δε λείπουν οι ελληνικές σημαίες.
«Τιμή μας να τον έχουμε εδώ»
«Είναι πραγματικά χαρά, είναι τιμή μας ως τοπική κοινότητα να έχουμε εδώ κοντά μας τον κ. Κέλεσπεργκ. Τα χρήματα που έχει δαπανήσει εδώ, η δουλειά με τόσο μεράκι, δεν περνούν απαρατήρητα. Αυτοί οι μύλοι, που στην καρδιά μας εδώ είναι κάτι σαν μνημεία, αφού χρονολογούνται από το 1907, ήταν κάποτε ερείπια και τώρα έχουν αποκτήσει ξανά φτερά. Έχουν αποκτήσει ξανά ζωή. Μαζί τους, ξέρετε, αποκτά ζωή και ο τόπος. Έρχονται επισκέπτες. Δεν είναι μόνο η οικογένεια του βαρόνου, οι φίλοι και οι γνωστοί τους που έρχονται εδώ. Έρχονται άγνωστοι τουρίστες να χαζέψουν, να δουν πώς είναι ένας παραδοσιακός μύλος, πώς γυρίζει», μας λέει ο κ. Ραπανάκης για τον καλό του Αυστριακό φίλο και συνεχίζει: «Όλα αυτά “τραβούν” κόσμο. Είναι ένα είδος αξιοθέατου ξεχωριστού. Μακάρι το παράδειγμα του Αυστριακού βαρόνου να ακολουθήσουν και άλλοι. Η περιοχή είναι “παρθένα” και σηκώνει αρκετή τουριστική ανάπτυξη, χωρίς να διαταραχτεί το περιβάλλον, η φυσιογνωμία της».
Πριν την απαραίτητη αποχαιρετιστήρια ρακή, μέχρι το επόμενο αντάμωμα, ο κ. Κέλεσπεργκ μάς εξομολογείται ότι έχει και άλλα σχέδια. Μια αγροτοτουριστική μονάδα με ζώα, με καλλιέργειες που θα γίνονται με παραδοσιακό τρόπο και θα έχει τη χαρά να συμμετάσχει ο επισκέπτης.
«Αλλά κάθε πράγμα στον καιρό του», μας λέει, αποχαιρετώντας μας με μια μεγάλη αγκαλιά.
Τα νομίσματα με το οικόσημο του βαρόνου
Αντικρίζοντας τη σύζυγο του βαρόνου Βίλμα να ποτίζει δύο μικρά δέντρα που φυτεύτηκαν σχετικά πρόσφατα, πλησιάζουμε προς το μέρος της.
«Είναι μεγάλη μου αγάπη τα δέντρα και οι ελιές που έχουμε εδώ, και τα άλλα δέντρα. Πρέπει να τα αγαπάμε και να τα φροντίζουμε», μας λέει και συνεχίζει: «Εδώ καλλιεργούμε κανονικά. Μαζεύουμε τις ελιές, βγάζουμε το λάδι μας όπως οι ντόπιοι. Φροντίζουμε τη γη. Ανταποδίδουμε αν θέλετε και την αγάπη που μας έχει προσφέρει απλόχερα αυτή η γη και οι άνθρωποί της εδώ. Και πιστέψτε με, δεν τα βρίσκεις εύκολα κάποια πράγματα. Ούτε αυτό το όμορφο τοπίο, ούτε αυτή την άγρια, “παρθένα” ομορφιά του μέρους. Ούτε τους καλοσυνάτους ανθρώπους. Ούτε βέβαια και τον καιρό. Όσο για τον καιρό καμία, μα καμία σχέση πραγματικά με την Αυστρία».
Και ενώ εμείς συνομιλούσαμε με τη κυρία Κέλεσπεργκ, ο κύριος Κέλεσπεργκ άρχισε να μας φωνάζει προς το μέρος του. Πηγαίνουμε κοντά και τον βλέπουμε πάνω από ένα περίεργο, παραδοσιακό μηχάνημα, που μας ξυπνά... θύμησες από άλλες εποχές. «Τι είναι αυτό;» ρωτάμε, και μας απαντά: «Είναι μηχάνημα που φτιάχνει νομίσματα! Χτυπάς με το σφυρί στην πάνω μεριά και βγαίνει από το μηχάνημα ένα νόμισμα! Νόμισμα που στη μια μεριά έχει ως σήμα τους αναστηλωμένους ανεμόμυλους Φράουχαϊμ και στην άλλη μεριά το οικόσημο του οίκου του βαρόνου».
