Ηράκλειο: Τελειώνει η περιπέτεια για το κτήριο του ΟΑΚ - «Δικαίωση» για το μνημείο 15 χρόνια μετά

Κρήτη
Ηράκλειο: Τελειώνει η περιπέτεια για το κτήριο του ΟΑΚ - «Δικαίωση» για το μνημείο 15 χρόνια μετά

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Πράσινο φως» για το κτήριο του ΟΑΚ στο κέντρο του Ηρακλείου, που «κρύβει» τη μεγάλη βενετσιάνικη δεξαμενή, με την ένταξη του έργου αποκατάστασης στο ΕΣΠΑ

Στις 4 Ιανουαρίου 2007 η «ΝΚ» έγραφε ιστορία αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά στο κοινό ένα άγνωστο μνημείο στην «καρδιά» του Ηρακλείου. Μια εντυπωσιακή υπόγεια δεξαμενή της πρώιμης ενετοκρατίας, που παρέμενε κρυμμένη κάτω από το πρώην κτήριο της ΕΑΣΗ, ιδιοκτησίας από το 2004 του τότε ΟΑΝΑΚ, νυν ΟΑΚ, στην οδό Αγίου Τίτου 16.

Αν και γνωστή βιβλιογραφικά και χαρακτηρισμένη ως διατηρητέα με το γνωστό Προεδρικό Διάταγμα του 1947, που έδινε αυτόν τον χαρακτήρα σε πολλά μνημεία του Ηρακλείου, η δεξαμενή δεν είχε αποτυπωθεί φωτογραφικά παρά μόνο μετά την εξερεύνηση του Παραρτήματος Κρήτης της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας και της αρχαιολόγου της τότε 13ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Λιάνας Σταρίδα, με το πολύτιμο εκείνο υλικό να δημοσιεύεται σε ειδική πολυσέλιδη έκδοση της εφημερίδας.

Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Το κτήριο, στο ισόγειο του οποίου στεγαζόταν το σούπερ-μάρκετ της Ένωσης Ηρακλείου, έζησε πολλές περιπέτειες, περιμένοντας την ιστορική “δικαίωση” του χαρακτηρισμού του διατηρητέου που του είχε αποδοθεί το 1947, αποφεύγοντας πλείστες όσες φορές ακόμα και τον πλειστηριασμό. Και τώρα, 15 ολόκληρα χρόνια μετά, η αυλαία της ταραχώδους ιστορίας πέφτει με την ανακοίνωση ένταξης στο ΕΣΠΑ του έργου της αποκατάστασής του, που θα οδηγήσει και στην αξιοποίησή του ως επισκέψιμο.

Όπως ανακοινώθηκε με την απόφαση του ειδικού γραμματέα Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ και Τ.Σ. του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιώργου Ζερβού, που δημοσιεύτηκε στη “Διαύγεια”, το επιλέξιμο ποσό της δημόσιας δαπάνης, το οποίο προτείνεται για εγγραφή στο ΠΔΕ, ανέρχεται σε 1.481.800 ευρώ. Στην απόφαση αναφέρεται ότι το έργο αφορά «στην αποκατάσταση και στατική ενίσχυση ιδιόκτητου κτηρίου του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ Α.Ε.), που βρίσκεται στην “καρδιά” της ιστορικής πόλης του Ηρακλείου, με υποκείμενο μνημείο (χαρακτηρισμένο μνημείο - ενετική δεξαμενή), το οποίο θα στεγάσει τις υπηρεσίες του Οργανισμού που εδρεύουν στο Ηράκλειο. Σημειώνεται, ακόμη, ότι το μνημείο παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο από αρχιτεκτονικής όσο και από ιστορικής πλευράς, και έχει προβλεφθεί να είναι επισκέψιμο από το κοινό. Η ημερομηνία έναρξης της πράξης ορίζεται η 01η/09/2022 και ημερομηνία λήξης η 31η/12/2023».

Η βενετσιάνικη δεξαμενή, με μήκος 14 μέτρα, πλάτος 6,5 μέτρα και ύψος 7,5 μέτρα, είχε παγιδευτεί από τόνους μπετόν που είχε χρησιμοποιηθεί για τη θεμελίωση του κτηρίου το διάστημα 1948-50 και μόνο ένα μικρό άνοιγμα από το οποίο στάθηκε δυνατόν να κατέβουν οι σπηλαιολόγοι και η κ. Σταρίδα αποτελούσε τη μοναδική επικοινωνία του μνημείου με το κτήριο. Η τεράστια δεξαμενή είχε αφήσει άφωνους όσους έζησαν τις συγκλονιστικές στιγμές της αποκάλυψης, καθώς διατηρούταν άθικτη παρά τους τόσους αιώνες που είχαν περάσει και τις σύγχρονες παρεμβάσεις, επιβεβαιώνοντας τις ελάχιστες ως τα τότε καταγεγραμμένες βιβλιογραφικά μαρτυρίες από τον Νικόλαο Πλάτωνα και αρκετές προφορικές αναφορές. Η κατασκευή της είναι εξαιρετικά προσεγμένη και χρονολογείται στα πρώιμα χρόνια της ενετοκρατίας.

Το συμπέρασμα αυτό συνάγεται κυρίως λόγω της επιβλητικής οξυκόρυφης αψίδας που δεσπόζει της κατασκευής, και η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό γοτθικό στοιχείο, οικείο στη Δύση. Η αμέσως επόμενη πιθανότητα είναι να πρόκειται για έργο της ύστερης Β’ Βυζαντινής Περιόδου στο νησί, που όμως δε μοιάζει και τόσο ισχυρή. Εκτός όμως από το στοιχείο αυτό, μια σειρά από άλλα αρχιτεκτονικά μέλη, διακριτά στο οικοδόμημα, παρέχει πολλές επιπλέον πληροφορίες για την κατασκευή της δεξαμενής. Ο λόγος για έναν κίονα, ο οποίος αποτελείται από αρχιτεκτονικά υλικά σε δεύτερη χρήση, προερχόμενα από αρχαία μνημεία, πιθανότατα ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά, καθώς και ένα τμήμα αγάλματος, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σαν δομικό στοιχείο στη στέγαση της δεξαμενής.

Η ομάδα των σπηλαιολόγων κατέβηκε στον χώρο από τη μόνη είσοδο που υπάρχει, ένα στόμιο βάθους 2 μέτρων, το οποίο οδηγεί στο εσωτερικό του μνημείου, με στόχο να εξερευνήσει τα υπόγεια του κτηρίου, ώστε να εξεταστεί η στατική του επάρκεια και να διαπιστωθεί η μορφή που πρέπει να λάβουν οι απαιτούμενες παρεμβάσεις σε αυτό. Η δεξαμενή αυτή αποτελεί τμήμα ενός εκτεταμένου δικτύου, το οποίο είχε κατασκευαστεί στα υπόγεια του Ηρακλείου για την ύδρευση της πόλης, με επίκεντρο την κρήνη Μοροζίνι, τα γνωστά μας “Λιοντάρια”.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το πιο πρόσφατο κομμάτι στο ιστορικό “παζλ” των δεξαμενών στο κέντρο του Ηρακλείου φέρει και πάλι τη σφραγίδα της «ΝΚ» η οποία τεκμηρίωσε φωτογραφικά την ύπαρξη της άλλης επιβλητικής δεξαμενής κάτω από το “Παγοποιείο”, δίπλα στον Άγιο Τίτο, το 2014, η οποία συντηρήθηκε από την Εφορία Αρχαιοτήτων με τα στοιχεία να χρονολογούν την κατασκευή της στη Β’ Βυζαντινή Περίοδο, δηλαδή μετά το 961 μ.Χ., και τη χρήση της να διατηρείται και στην περίοδο της ενετοκρατίας.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News