Ερυθρά παλίρροια στις εκβολές του Αποσελέμη «σκότωσε» τα δεκάδες ψάρια που εντοπίστηκαν νεκρά την περασμένη Κυριακή, με συνέπεια την κινητοποίηση της δημοτικής Αρχής της Χερσονήσου, της Περιφέρειας Κρήτης και του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών. Αναλυτικότερα, η θνησιμότητα των ψαριών οφείλεται σε τοπική άνθηση του ιχθυοτοξικού μικροφύκους Chattonella sp., το οποίο βρέθηκε σε μεγάλους αριθμούς στα βράγχια όλων των εξετασθέντων ιχθύων. Αυτό έδειξαν τα αποτελέσματα των αναλύσεων, που ανακοίνωσε σε μήνυμά του προς την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Χερσονήσου ο διευθυντής Ερευνών στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, δρ. Παντελής Καθάριος.
Όπως αναφέρεται στα αποτελέσματα των αναλύσεων, πέραν της μικροσκοπικής εξέτασης των νωπών παρασκευασμάτων, ελήφθησαν δείγματα βραγχίων για ιστοπαθολογικές εξετάσεις, αλλά και για μοριακή ταυτοποίηση του παθογόνου φύκους. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων αυτών αναμένονται σε ένα μήνα περίπου. Οι ερυθρές παλίρροιες, που εντάσσονται στις επιβλαβείς φυτοπλαγκτονικές εξάρσεις (Harmful Algal Blooms) ευνοούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, αλλά κυρίως από την αυξημένη παρουσία θρεπτικών (φωσφορικών και αζωτούχων αλάτων). Οι πηγές των θρεπτικών μπορεί να είναι είτε φυσικές είτε ανθρωπογενείς (λιπάσματα, λύματα κ.λπ.). Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί χημική ανάλυση νερού, με την οποία να διερευνηθεί η παρουσία θρεπτικών αλάτων. Θα πρέπει επίσης να μην καταναλωθούν τα συγκεκριμένα ψάρια, καθώς ενέχεται σοβαρός κίνδυνος τροφικής δηλητηρίασης».
Στην επιστολή του, ο κ. Καθάριος αναφέρει τα εξής: «Τη Δευτέρα 9 Μαΐου, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία με την Περιφέρεια Κρήτης, μεταβήκαμε στις εκβολές του ποταμού Αποσελέμη, στην περιοχή της Ανάληψης του Δήμου Χερσονήσου, για να εξετάσουμε περιστατικό μαζικής θνησιμότητας ιχθύων. Το χρώμα του νερού του ποταμού ήταν έντονο καφέ, με απουσία δυσοσμίας. Μεγάλος αριθμός ψαριών του είδους Mugil cephalus (κέφαλος), διαφόρων μεγεθών, ήταν νεκρά και είχαν ήδη συλλεχθεί από συνεργεία του Δήμου. Ελήφθη δείγμα νερού, καθώς και πέντε άτομα από τους νεκρούς κεφάλους, για να πραγματοποιηθούν εργαστηριακές εξετάσεις στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ».
Αναφορικά με τη θνησιμότητα των ψαριών, αμέσως παρακάτω εξηγεί: «Από την εξέταση των νεκρών ψαριών προέκυψε πως η θνησιμότητα οφείλεται σε τοπική άνθηση του ιχθυοτοξικού μικροφύκους Chattonella sp., το οποίο βρέθηκε σε μεγάλους αριθμούς στα βράγχια όλων των εξετασθέντων ιχθύων. Το είδος Chattonella, που ανήκει στην κλάση των Ραφιδοφυκών, είναι ιδιαίτερα τοξικό για τα ψάρια όταν παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού του, φαινόμενο γνωστό ως “ερυθρά παλίρροια”. Μαζικές θνησιμότητες ψαριών και άλλων υδρόβιων οργανισμών λόγω αυτού του φαινομένου έχουν παρατηρηθεί σε όλο τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα. Το 2009, το μικροφύκος αυτό προκάλεσε μαζικές θνησιμότητες στον Μαλιακό κόλπο.
Τι είναι η ερυθρά παλίρροια
Ερυθρά παλίρροια είναι η κοινή ονομασία ενός φαινομένου γνωστού ως άνθιση φυτοπλαγκτού (μεγάλη συγκέντρωση υδρόβιων μικροοργανισμών) όταν αυτή προκαλείται από μερικά είδη δινομαστιγωτών και έχει κοκκινωπό έως καφετί χρώμα. Οι ερυθρές παλίρροιες είναι φαινόμενα ταχείας συσσώρευσης φυτοπλαγκτού, των αλμυρών, γλυκών και μικτών νερών, στη στήλη του νερού, με αποτέλεσμα τον χρωματισμό των επιφανειακών νερών. Συνήθως συμβαίνει σε παράκτιες περιοχές.
Οι μικροοργανισμοί των οποίων η έξαρση προκαλεί τις ερυθρές παλίρροιες είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν την πλευστότητά τους και να σχηματίζουν πυκνές, εμφανείς κηλίδες κοντά στην υδάτινη επιφάνεια. Ορισμένα είδη δινομαστιγωτών περιέχουν φωτοσυνθετικές χρωστικές, οι οποίες ποικίλλουν χρωματικά, από πράσινες έως καφετιές και κόκκινες.
Όταν οι φυτοπλαγκτικοί αυτοί οργανισμοί παρουσιάζουν μεγάλες συγκεντρώσεις, προκαλούν χρωματισμό των νερών τα οποία ποικίλλουν χρωματικά, από μωβ μέχρι σχεδόν ροζ. Δεν είναι όλες οι ανθίσεις φυτοπλαγκτού αρκετά πυκνές και έντονες, ώστε να προκαλέσουν χρωματισμό των υδάτων, όπως επίσης και όλοι οι χρωματισμοί των υδάτων, οι οποίοι σχετίζονται με την άνθιση φυτοπλαγκτού δεν έχουν κοκκινωπό χρώμα.
Επιπλέον, οι ερυθρές παλίρροιες δε σχετίζονται άμεσα με την παλιρροϊκή κίνηση των νερών και ως εκ τούτου οι επιστήμονες προτιμούν να χρησιμοποιούν τον όρο άνθιση φυτοπλαγκτού, έναντι του όρου ερυθρά παλίρροια.
Παρόμοια υπόθεση - Τι είχε συμβεί το καλοκαίρι του 2019
Η υπόθεση αυτή, κατά κάποιον τρόπο, μοιάζει με τον μαζικό θάνατο ψαριών, πάλι στον Αποσελέμη, το καλοκαίρι του 2019, όταν ανακοινώθηκε πως το πρωτόζωο Ichthyobodo sp προκάλεσε τη θνησιμότητα των ψαριών, ενώ τονίστηκε πως αυτό προσβάλλει μόνο τα ψάρια και δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας για την ανθρώπινη υγεία από την κατανάλωση του νερού.
Αυτά είχε ανακοινώσει τότε ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης Α.Ε., ως ο υπεύθυνος φορέας κατασκευής και λειτουργίας των έργων Αποσελέμη. Αναλυτικότερα, αναφορικά με τα νεκρά ψάρια που είχαν εντοπιστεί στις όχθες του ταμιευτήρα του φράγματος Αποσελέμη, ανακοινώθηκε τότε ότι η θνησιμότητα των ψαριών σχετίζεται με έντονο παρασιτισμό από το πρωτόζωο Ichthyobodo sp.
«Η καθημερινή υποβάθμιση της στάθμης του ταμιευτήρα του φράγματος Αποσελέμη (περίπου 4 εκατοστά), λόγω της υδροδότησης των ΔΕΥΑ Ηρακλείου, Χερσονήσου και Αγίου Νικολάου, είχε ως αποτέλεσμα αρκετός πληθυσμός ψαριών, που διαβιοί στον ταμιευτήρα, να εγκλωβιστεί σε ρηχές περιοχές της όχθης του. Ο συγχρωτισμός των ψαριών, η υψηλή θερμοκρασία και η μικρή έως ελάχιστη ανανέωση του νερού, σε συνδυασμό με το μικρό βάθος στις συγκεκριμένες περιοχές, ήταν ιδανικές συνθήκες για την εκδήλωση της ασθένειας που οδήγησε στον θάνατο μεγάλο ποσοστό των εγκλωβισθέντων ψαριών.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο παράσιτο είναι παθογόνο μόνο για τα ψάρια και δεν αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.
Το σύνολο των νεκρών ψαριών περισυλλέχθηκε και διατέθηκε σε εγκεκριμένη εταιρεία συλλογής και διάθεσης ζωικών υποπροϊόντων, σύμφωνα με τις υποδείξεις και της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής Ηρακλείου».
