Μια «χρυσή», με μια πρώτη ανάγνωση, ευκαιρία για το Ηράκλειο, που όμως έχει «αγκάθια», δυσκολίες και ερωτηματικά, ξεπροβάλλει μέσα από την επικείμενη νομοθετική ρύθμιση που ετοιμάζει το κυβερνητικό επιτελείο για τα εγκαταλελειμμένα κτήρια, δημόσια και ιδιωτικά.
Μέσω σχεδίου νόμου για την αστική αναζωογόνηση και ανάπλαση που βρίσκεται σε φάση προχωρημένης επεξεργασίας, η κυβέρνηση ετοιμάζει τη δημιουργία μητρώου εγκαταλελειμμένων ακινήτων σε κάθε Δήμο.
Με την προωθούμενη ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος, θα θεσπιστεί για πρώτη φορά ένα ειδικό πλαίσιο για τη διαδικασία παρέμβασης για την αποκατάσταση και την επανάχρηση των εγκαταλελειμμένων κτισμάτων ή τμημάτων κτισμάτων. Ειδικότερα, Δήμοι, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου αλλά και ιδιώτες θα μπορούν να αναλάβουν για 50 χρόνια τη διαχείριση εγκαταλελειμμένων κτηρίων.
Ως κεντρική ιδέα, μιλάμε για μια σχεδιαζόμενη νομοθετική ρύθμιση που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς εδώ στην Κρήτη, και ειδικότερα για τον Δήμο Ηρακλείου. Δεδομένου του μεγάλου αριθμού εγκαταλειμμένων κτισμάτων, κυρίως εντός των τειχών - και όχι μόνο - που έχουν αφεθεί να ρημάζουν ετοιμόρροπα, και αποτελούν μεγάλο «βραχνά» για τον Δήμο, τους ιδιώτες κληρονόμους και κυρίως για την ίδια τη δημόσια ασφάλεια, η ρύθμιση μοιάζει να ταιριάζει «γάντι» στις ανάγκες του Ηρακλείου... που θέλει μέσω της αποκατάστασης των εγκαταλελειμμένων κτισμάτων να απαλλαγεί επιτέλους από τις εστίες μόλυνσης και επικινδυνότητας για τα κεφάλια ανυποψίαστων περαστικών, και την ίδια ώρα να διαφυλάξει την τοπική πολιτιστική-αρχιτεκτονική κληρονομιά, αναβαθμίζοντας άρδην και ιστορικές περιοχές, δρόμους και σημεία της πόλης.
Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης φαντάζει ως μια σπουδαία, επιτέλους, ευκαιρία για να αντιμετωπιστεί σε πιο οργανωμένη βάση ο μεγάλος, διαχρονικός “βραχνάς” των εγκαταλελειμμένων, ετοιμόρροπων κτισμάτων, αλλά στη θεωρία και ως μια πρώτη ανάγνωση. Διότι, όπως ανέφερε ως ένα πρώτο σχόλιο εκ μέρους του Δήμου Ηρακλείου ο αντιδήμαρχος Δημοτικής Περιουσίας Μανόλης Βασιλάκης, είναι μια ενδιαφέρουσα, μεν, προοπτική, όμως υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες, εμπόδια και “παγίδες” ως προς το πρακτικό σκέλος της υπόθεσης.
«Σίγουρα είναι μια σημαντική ρύθμιση αυτή που ετοιμάζεται, τουλάχιστον με τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, και συνάμα μια ευκαιρία για πόλεις όπως το Ηράκλειο, όμως τα πράγματα δεν είναι απλά. Εμείς στον Δήμο Ηρακλείου αγωνιζόμαστε χρόνια για να φτιάξουμε ορισμένα διατηρητέα και η υπόθεση, όπως γνωρίζετε, τραβάει πάρα πολύ σε χρόνο. Με τη σημερινή δομή που έχει ο Δήμος Ηρακλείου, με τον συνεχιζόμενο αποδεκατισμό υπηρεσιών άμεσα εμπλεκόμενων όπως η Τεχνική Υπηρεσία και η Πολεοδομία, με την υφιστάμενη νομοθεσία, τις διατάξεις και τις όλες γραφειοκρατικές διαδικασίες, το να φορτωθεί ένα τέτοιο καθήκον δε σημαίνει αυτομάτως ότι θα είναι σε θέση να το φέρει εις πέρας», σχολίασε στη “Ν.Κ.” ο κ. Βασιλάκης, συνεχίζοντας: «Χρειάζονται σημαντικές και δομικές, θα έλεγα, αλλαγές. Για παράδειγμα, μέσω μιας ειδικής δημοτικής επιχείρησης, με αποκλειστικό αντικείμενο ακριβώς αυτό για τα εγκαταλελειμμένα κτίσματα, με άλλες προδιαγραφές και δυνατότητες, πιθανώς θα άλλαζαν προς το καλύτερο τα δεδομένα. Συνεπώς δεν μπορούμε να μην παραγνωρίσουμε το ότι προωθείται μια σημαντική ρύθμιση για τα εγκαταλελειμμένα αλλά και για τον θεσμό της κοινωνικής κατοικίας, που έχουμε συζητήσει και στο Δημοτικό Συμβούλιο, με πρωτοβουλία και της αντιδημάρχου Κοινωνικών Υπηρεσιών, της κ. Παπαδάκη, και της αντιπολίτευσης, όπως π.χ. του κ. Ινιωτάκη. Αλλά δεν μπορούμε και να αιθεροβατούμε, παραγνωρίζοντας τις μεγάλες, πρακτικές δυσκολίες».
Η ρύθμιση που ετοιμάζεται
Με εμπλοκή των Δήμων αλλά και ιδιωτών θα προχωρήσει η κυβέρνηση στη διαχείριση των εγκαταλελειμμένων ακινήτων, ακόμη και των ημιτελών οικοδομών. Στο επίκεντρο μιας νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας, η οποία αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση περί τα τέλη Απριλίου, βρίσκεται η ανάγκη να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια των πολιτών από την εγκατάλειψη του κτηριακού δυναμικού των πόλεων, να αναβαθμιστούν περιοχές με την επανάχρηση απαξιωμένων κτισμάτων, αλλά και να προστατευτεί η πολιτιστική κληρονομιά που καταρρέει.
Το επιτελείο του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Νίκου Ταγαρά και του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Ευθύμιου Μπακογιάννη έχουν έτοιμο το σχέδιο νόμου για τις αστικές αναπλάσεις, στο οποίο περιλαμβάνεται ειδικό κεφάλαιο για τα εγκαταλελειμμένα “κουφάρια” που “πληγώνουν” τον αστικό ιστό.
Όπως αναφέρει ο “Οικονομικός Ταχυδρόμος”, στο τελικό κείμενο της νομοθετικής πρότασης ως διαχειριστές των εγκαταλελειμμένων κτηρίων ορίζονται οι Δήμοι, εντός των διοικητικών ορίων των οποίων εμπίπτουν τα επίμαχα ακίνητα, ή άλλοι φορείς στους οποίους η κάθε δημοτική Αρχή θα μπορεί να εκχωρεί τη διαχείριση και ειδικότερα μια ανώνυμη εταιρεία του Δήμου, ή ακόμη και τρίτο νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου με εμπειρία στη διαχείριση και αξιοποίηση ακινήτων, όπως π.χ. εταιρείες real estate κ.λπ.
Για τη διαχείριση ή αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων ακινήτων, οι Δήμοι θα μπορούν να ιδρύουν εταιρείες ή να συμμετέχουν σε εταιρείες κατά παρέκκλιση της ισχύουσας νομοθεσίας. Επιπλέον, θα τους δίνεται η δυνατότητα ίδρυσης μιας “Δημοτικής τράπεζα γης” (αυτόνομα ή σε συνεργασία με άλλους επαγγελματικούς ή κοινωνικούς φορείς), για την τήρηση μητρώου ακινήτων, ιδίως εγκαταλειμμένων, κενών ή αγνώστων ιδιοκτητών.
Στο μητρώο θα εγγράφονται τα ακίνητα μετά την ολοκλήρωση της μεταγραφής στο Υποθηκοφυλακείο ή στο Κτηματολόγιο της αμετάκλητης απόφασης του δικαστηρίου για την περιέλευση της διαχείρισης του ακινήτου στον Δήμο.
Στον διαχειριστή για 50 χρόνια
Σύμφωνα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, ένα εγκαταλελειμμένο ακίνητο θα μπορεί να περιέρχεται στον διαχειριστή (Δήμο ή άλλο φορέα) έως και για 50 έτη από την έκδοση της σχετικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου.
Της σχετικής αίτησης του Δήμου προς το Πρωτοδικείο θα έχει προηγηθεί απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του για χαρακτηρισμό του ακινήτου ως εγκαταλελειμμένου και ενημέρωση εκείνου που έχει τη διαχείριση του ακινήτου (κύριος, Δημόσιο, ψιλός κύριος, επικαρπωτής ή εμπράγματος δανειστής). Σε περίπτωση κατά την οποία υπάρξει διαφωνία για την περιέλευση της διαχείρισης της ιδιοκτησίας στον Δήμο, θα πρέπει να προβεί ο ίδιος σε επανάχρηση του ακινήτου. Αν μετά την πάροδο οκτώ μηνών διαπιστωθεί, κατόπιν αυτοψίας, ότι δεν υπήρξε αλλαγή, ξεκινά η διαδικασία από τον Δήμο.
Ένα εγκαταλελειμμένο ακίνητο δε θα μπορεί να περάσει στη διαχείριση ενός Δήμου εάν έχει ήδη κινηθεί διαδικασία αναγκαστικής κατάσχεσης και επίκειται πλειστηριασμός. Η διαχείριση του ακινήτου θα ξεκινά αφού καταστεί αμετάκλητη η δικαστική απόφαση και γίνει η μεταγραφή της στο αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο ή η καταχώρισή της στο οικείο Κτηματολόγιο.
Στενά χρονοδιαγράμματα αποκατάστασης
Οι οικοδομικές εργασίες αποκατάστασης θα πρέπει να ολοκληρώνονται εντός τεσσάρων ετών - ή μιας πενταετίας στην περίπτωση διατηρητέων κτηρίων, νεότερων μνημείων, ακινήτων με δόμηση άνω των 5.000 τ.μ. - από την ανάληψη της διαχείρισης από τον Δήμο ή άλλον φορέα. Διαφορετικά, ο κύριος του ακινήτου μπορεί να διεκδικήσει την επιστροφή του ακινήτου, χωρίς να του καταλογιστούν οι έως τότε κατασκευαστικές δαπάνες.
Ο χαρακτηρισμός - Πότε ένα ακίνητο θεωρείται εγκαταλελειμμένο
Ως εγκαταλελειμμένο θα χαρακτηρίζεται κτήριο που δε χρησιμοποιείται ούτε τεκμαίρεται πρόθεση να χρησιμοποιηθεί από τον κύριό του ή άλλο νόμιμο κάτοχο. Θα πρέπει, κατά την τελευταία δεκαετία, να μη διαθέτει ενεργή σύνδεση με δίκτυα κοινής ωφελείας, να μην κατοικείται ή να μη χρησιμοποιείται για νόμιμη δραστηριότητα, ούτε να κατέχεται νόμιμα. Επιπλέον, θα πρέπει να συντρέχει μία από τις εξής προϋποθέσεις:
- Η εξωτερική εμφάνιση και ο περιβάλλων χώρος (εάν υφίσταται) να παρουσιάζουν εικόνα ερείπωσης ή να έχει εκδοθεί πρωτόκολλο επικινδύνου.
- Να αποτελεί εστία μόλυνσης ή παραβατικότητας και να απειλεί τη δημόσια υγεία ή ασφάλεια.
- Να χρήζει σημαντικών επισκευών.
- Να μην έχει εκδοθεί άδεια επισκευών κατά την τελευταία δεκαετία.
- Να είναι υπό ανέγερση βάσει οικοδομικής άδειας και να παραμένει ημιτελές έως και το στάδιο των επιχρισμάτων την τελευταία 15ετία.
- Να μην έχει δηλωθεί στο Κτηματολόγιο.
- Να μην έχει υποβληθεί δήλωση περιουσιολογίου (Ε9).
