Τον “καυτό” φάκελο που λέγεται “ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας” ανοίγει και με τη βούλα πλέον ο Δήμος Ηρακλείου, προκηρύσσοντας πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, 28 χρόνια μετά τον πολυσυζητημένο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 1993, που είχε καταλήξει μέσα από μια μετέπειτα πορεία περιπετειών σε μια αναμόρφωση τότε της πλατείας Ελευθερίας χωρίς μεγάλη κοινωνική αποδοχή, αλλά αντιθέτως με αρκετές αντιδράσεις και παράπονα.
Ο κύβος για μια νέα, βιοκλιματική - όπως την οριοθετεί η Λότζια - ανάπλαση της κεντρικής πλατείας της πόλης αλλά και των γύρω πλατειών και δρόμων ερρίφθη με τη δημοσίευση της προκήρυξης του πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Στο αντικείμενο του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προσχεδίων περιλαμβάνεται η ευρύτερη ανατολική περιοχή (εντός του κηρυγμένου-οριοθετημένου αρχαιολογικού χώρου) της πόλης και πλησίον των ενετικών τειχών, συνολικής έκτασης 53.000 τ.μ.
Η περιοχή μελέτης επικεντρώνεται στην αναμόρφωση της πλατείας Ελευθερίας και στη σύνδεσή της με τις πλατείες Δασκαλογιάννη, Αρχαιολογικού Μουσείου και Νίκου Καζαντζάκη, καθώς επίσης και την ανάπλαση της οδού Δουκός Μποφόρ, τμήματος της λεωφόρου Δημοκρατίας και τμήματος της λεωφόρου Ικάρου, δρόμοι που οριοθετούν την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής εισόδου στο κέντρο της πόλης.
Όπως φαίνεται λοιπόν, μετά από διαδοχικές μη πετυχημένες, αποσπασματικές προσπάθειες, προσπάθειες που ενίοτε μάλιστα είχαν χαρακτήρα τελείως επικοινωνιακό, όπως η... τελείως παράδοξη κίνηση να τεθεί σε διαβούλευση προεκλογικά - ελάχιστα πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019 - μια μελέτη η οποία είχε απορριφθεί από τα υπουργεία (!), η δημοτική Αρχή επανέρχεται στο πολυσυζητημένο, διαχρονικά, μέτωπο της εκ νέου ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας.
Με άλλη αυτή τη φορά γραμμή πλεύσης... Θυμίζουμε ότι, προ διετίας, θεσμικοί τοπικοί φορείς, όπως χαρακτηριστικά ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, είχαν κάνει λόγο για αποσπασματικού χαρακτήρα κινήσεις από πλευράς της δημοτικής Αρχής Ηρακλείου και είχαν ζητήσει να προχωρήσει πιο οργανωμένα το εγχείρημα ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας σε διασύνδεση με τις γύρω πλατείες και δρόμους, με τη διενέργεια ενός πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Όπερ και εγένετο, αφού μετά από πολύμηνη προετοιμασία προκηρύχθηκε ο πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, το κόστος του οποίου θα καλυφθεί από χρηματοδότηση που εξασφάλισε ο Δήμος Ηρακλείου από το “Πράσινο” Ταμείο.
Βεβαίως μιλάμε για την εκκίνηση και μόνο μιας μακρόχρονης διαδικασίας, αφού ο εν λόγω αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, ο οποίος αναμένεται να διαρκέσει περίπου έναν χρόνο (είναι ενδεικτικό πως η καταληκτική ημερομηνία υποβολής συμμετοχών είναι η 9η Νοεμβρίου), θα έρθει να δώσει προσχέδια και ιδέες.
Συνεπώς μιλάμε για το πρώτο βήμα σε μια μακρά διαδικασία και μένει να δούμε αν πράγματι υπάρχει η πολιτική βούληση για να προχωρήσει μέχρι τέλους το εγχείρημα αναμόρφωσης μιας πλατείας, που η αλήθεια είναι με την εικόνα που παρουσιάζει δεν έχει διόλου συγκινήσει ή ενθουσιάσει (ίσα-ίσα δηλαδή) τους Ηρακλειώτες ή τους επισκέπτες της πόλης.
Τα τρία βραβεία
Στο πλαίσιο του πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού θα απονεμηθούν τρία βραβεία που κατανέμονται ως εξής:
- Α' βραβείο: 41.662,00 ευρώ (με στρογγύλευση και ΦΠΑ),
- Β’ βραβείο: 30.555,00 ευρώ (με στρογγύλευση και ΦΠΑ) και
- Γ’ βραβείο: 20.370,00 ευρώ (με στρογγύλευση και ΦΠΑ).
Ο σκοπός του διαγωνισμού
Αναμόρφωση με βάση τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού
Σκοπός του πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, όπως αναφέρεται στη διακήρυξη, είναι η αναμόρφωση της περιοχής μελέτης, με επίκεντρο την πλατεία Ελευθερίας, εφαρμόζοντας τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της βιώσιμης κινητικότητας.
Κύριος στόχος του διαγωνισμού είναι η επιλογή της καλύτερης δυνατής πρότασης από λειτουργική, περιβαλλοντική, οικονομική και τεχνική άποψη, με βάση τις απαιτήσεις της τέχνης και της επιστήμης, προκειμένου να προκύψει ένα αποτέλεσμα που θα ικανοποιεί τις ακόλουθες επιδιώξεις:
- Τη λειτουργική και οργανική σύνδεση της πλατείας Ελευθερίας με την υπόλοιπη περιοχή μελέτης, με στόχο τη διαμόρφωση πλέγματος κοινοχρήστων χώρων περιμετρικά αυτής.
- Τη χρήση καινοτόμων, ποιοτικών και ανθεκτικών υλικών που προκύπτουν από τη μελέτη που βασίζεται στην εφαρμογή των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού και εναρμονίζονται με την περιοχή, εξασφαλίζοντας συνθήκες άνεσης και δροσισμού.
- Την εφαρμογή των αρχών της βιώσιμης κινητικότητας για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη διαχείριση της κινητικότητας (δίνοντας προτεραιότητα στη χρήση του ποδηλάτου, των μέσων μαζικής μεταφοράς και περπατήματος) και γενικότερα τη δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος μετακινήσεων.
- Τον συνδυασμό του χαμηλού κόστους κατασκευής και την εύκολη συντήρηση.
- Δημιουργία λειτουργικών, προσβάσιμων χώρων εφαρμόζοντας αρχιτεκτονικές λύσεις που ευνοούν την ανεμπόδιστη διακίνηση ατόμων με ειδικές ανάγκες, εξασφαλίζοντας μια περιοχή προσπελάσιμη, ασφαλή και φιλική προς όλους.
- Την ανάδειξη της ιστορικότητας της πλατείας και της ευρύτερης περιοχής, εντάσσοντας στον σχεδιασμό τα μνημεία και τα διατηρητέα κτήρια. Η επίτευξη του στόχου θα συμβάλει:
α) Στην ανάδειξη της ιστορικής σημασίας της περιοχής,
β) Στη διευκόλυνση της προσβασιμότητας και της κίνησης των πεζών, των εμποδιζόμενων ατόμων και ατόμων με κινητικές ή άλλες δυσκολίες,
γ) Στη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών της περιοχής,
δ) Στη βελτίωση του μικροκλίματος και των συνθηκών της θερμικής άνεσης και
ε) Στη δημιουργία ενοποιημένων περιηγητικών διαδρομών με πολλαπλά οφέλη για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του ιστορικού κέντρου της πόλης. Στην πρόταση θα τεκμηριώνονται με σαφήνεια και λεπτομέρεια η επιλογή των υλικών, της φύτευσης, του φωτισμού, του αστικού εξοπλισμού καθώς και των υπόλοιπων στοιχείων που τη συνθέτουν.
