default-image

122 χρόνια από τη σφαγή της 25ης Αυγούστου

Ηράκλειο
122 χρόνια από τη σφαγή της 25ης Αυγούστου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παράλληλα σήμερα τιμάται η μνήμη του Αποστόλου Τίτου, πρώτου Επισκόπου Κρήτης

Εκατόν είκοσι δύο χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα ημέρα της 25ης Αυγούστου του 1898, όταν Τούρκοι κάτοικοι του Μεγάλου Κάστρου προέβησαν στη σφαγή εκατοντάδων χριστιανών αμάχων, αλλά και 18 Άγγλων στρατιωτών. Η σφαγή της 25ης Αυγούστου “πυροδοτήθηκε” από την εγκατάσταση χριστιανών Κρητικών στις θέσεις των φορολογικών υπαλλήλων της πόλης.

Ήταν εκείνα τα χρόνια λίγο πριν την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου από τον οθωμανικό ζυγό. Στο Μεγάλο Κάστρο υπήρχε απόσπασμα Βρετανών στρατιωτών, ωστόσο ο τουρκικός πληθυσμός, καθώς και οι οθωμανικές διοικητικές και στρατιωτικές Αρχές παρέμεναν ακόμη στην πόλη. Ο μουσουλμανικός όχλος επιδόθηκε σε μια πρωτοφανούς αγριότητας σφαγή των χριστιανών, με την παρότρυνση των τουρκικών Αρχών. Εξάλλου, ο ακριβής αριθμός των νεκρών δε διευκρινίστηκε ποτέ: Άλλοι κάνουν λόγο για 200, άλλοι μιλούν ακόμη και για 800 θύματα. Ανάμεσα στους σφαγιασθέντες ήταν και ο τότε υποπρόξενος της Αγγλίας Λυσίμαχος Καλοκαιρινός. Οι Οθωμανοί πυρπόλησαν και λεηλάτησαν σπίτια, καταστήματα και γραφεία χριστιανών, ενώ το σκηνικό της πλήρους καταστροφής επικεντρώθηκε στην περιοχή “Βεζίρ Τσαρσί”. Πρόκειται για τη σημερινό οδό 25ης Αυγούστου. Εξάλλου, η συνοικία γύρω από το λιμάνι καιγόταν για μέρες ολόκληρες... Τα αιματηρά γεγονότα της 25ης Αυγούστου έμελλε να είναι η αρχή του τέλους της οθωμανικής κυριαρχίας στο νησί. Η κατακραυγή των λαών της Ευρώπης, αλλά και των κυβερνήσεών τους για τις ωμότητες των Τούρκων είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή στάσης των Μεγάλων Δυνάμεων στο Κρητικό Ζήτημα: Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους απαγχονίστηκαν συνολικά 17 Τουρκοκρητικοί, οι οποίοι θεωρήθηκαν ως υποκινητές της σφαγής.

Σήμερα την αποφράδα 25η Αυγούστου του 1898 θυμίζουν η “λεωφόρος της Πλάνης”, που ονομάστηκε έτσι καθώς ξεχώριζε με τα νεοκλασικά της από τα σπίτια του υπόλοιπου Ηρακλείου, δίνοντας στον επισκέπτη μια εικόνα που δεν είχε συνέχεια στην πόλη και η οποία τιμάται με το όνομα 25ης Αυγούστου στη μνήμη των κατοίκων του Μεγάλου Κάστρου που μαρτύρησαν, καθώς και η πλατεία 18 Άγγλων, στην έξοδό της προς το λιμάνι.

Ο πρώτος Επίσκοπος της Κρήτης

Ωστόσο, η 25η Αυγούστου έχει διπλή σημασία για τους Ηρακλειώτες, αφού εκείνη την ημέρα τιμάται η μνήμη του Απόστολου Τίτου, που ήταν ο πρώτος Επίσκοπος της Κρήτης και στενός συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου.

Ο Άγιος Τίτος ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα που διακρινόταν για τη μόρφωση και την ευφυΐα του. Έλληνας στην καταγωγή, ασπάστηκε τον Χριστιανισμό από τον Απόστολο Παύλο, τον οποίο ακολούθησε στη δεύτερη άνοδό του στην Ιερουσαλήμ και κατόπιν πήγε στην Κόρινθο. Επιστρέφοντας ακολούθησε τον Απόστολο Παύλο και το 58 μ.Χ. βρέθηκαν μαζί στην Κρήτη, όπου ο Παύλος τοποθέτησε τον Τίτο στη θέση του Επισκόπου, με αποστολή να διδάξει τον Χριστιανισμό στο νησί.

Ο Άγιος Τίτος αναφέρεται ότι πέθανε στην Κρήτη το έτος 105.

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η μνήμη του Αγίου Τίτου τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο Ηράκλειο: Χθες το απόγευμα τελέστηκε πανηγυρικός αρχιερατικός εσπερινός στον Ιερό Ναό του Αγίου Τίτου. Σήμερα το πρωί θα τελεστούν, εξάλλου, ο όρθρος και η αρχιερατική Θεία Λειτουργία. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας θα γίνει επιμνημόσυνη δέηση στον περίβολο του Ιερού Ναού υπέρ της αναπαύσεως των χριστιανών που σφαγιάσθηκαν στις 25 Αυγούστου 1898. Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ειρηναίος μαζί με τους ιεράρχες της Εκκλησίας της Κρήτης θα τελέσουν τις ιερές ακολουθίες. Σημειώνεται ότι σήμερα το απόγευμα, στις 7, θα τελεστεί ο εσπερινός.

Η πρώτη Μητρόπολη

Ο ναός που έγινε η πρώτη Μητρόπολη του νησιού και αφιερώθηκε στη μνήμη του Αγίου Τίτου χτίστηκε στη Γόρτυνα, τη “Φλωρεντία της Κρήτης”, όπως τη χαρακτήρισε ο Φλωρεντινός ιερέας Χριστόφορος Μπουοντελμόντι, ο οποίος περιηγήθηκε στην Κρήτη στα 1415... Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα υπάρχουν τα ερείπια της μεγαλύτερης παλαιοχριστιανικής Βασιλικής της Κρήτης, μήκους 90 μέτρων, και της δεύτερης σε μέγεθος σε ολόκληρη την Ελλάδα, την οποία ανέσκαψε ο αείμνηστος προϊστάμενος της τότε 13ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων μαζί με την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, Μανόλης Μπορμπουδάκης, ο οποίος και ερμήνευσε με βάση το μέγεθος και τον πλούτο της ότι ήταν στην πραγματικότητα ο πρώτος παλαιοχριστιανικός ναός που είχε αφιερωθεί στον Απόστολο Τίτο.

Η Βασιλική γνώρισε δύο τουλάχιστον μεγάλες καταστροφές στην ιστορία της. Η πρώτη προκάλεσε μεν κάποιες ζημιές, όχι όμως σε βαθμό που να είναι αδύνατη η επιδιόρθωσή τους. Η δεύτερη, όμως, και ισχυρότερη ήταν το τελειωτικό χτύπημα. Η χρονική στιγμή της καταστροφής προσδιορίζεται στις αρχές του 7ου αιώνα, σύμφωνα με νομίσματα της εποχής του αυτοκράτορα Ηράκλειου, που βρέθηκαν στο τελικό στρώμα καταστροφής, το επίπεδο δηλαδή που “σφράγισε” το τελειωτικό χτύπημα στον ναό. Με τη σεισμική καταστροφή του ναού, το οικοδομικό υλικό λεηλατήθηκε και οι χριστιανοί μετέφεραν τη λατρεία του Αγίου Τίτου στη νέα πλέον εκκλησία, αυτή που παραδοσιακά αναφέρεται ως Άγιος Τίτος της Γόρτυνας

Ο ναός του Αγίου Τίτου στο κέντρο του Ηρακλείου

Από τα πλέον ιστορικά κτίσματα για την πόλη του Ηρακλείου είναι, όμως, και ο ναός του Αγίου Τίτου στο κέντρο, στον οποίο μεταφέρθηκε η λατρεία του πρώτου Αποστόλου Κρήτης μετά την εγκατάλειψη της Γόρτυνας λόγω της αραβικής κατάκτησης. Ο ναός κατασκευάστηκε εκεί με την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά και αποτέλεσε στην Ενετοκρατία τον μητροπολιτικό ναό των Λατίνων. Στον ναό του Αγίου Τίτου βρίσκονταν, άλλωστε, ορισμένα από τα σημαντικότερα κειμήλια του Ηρακλείου, όπως η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μεσοπαντίτισσας, η οποία σήμερα βρίσκεται στη Santa Maria della Salute, την Παναγία της Υγείας στη Βενετία, και η κάρα του Αποστόλου, που μεταφέρθηκαν στη Γαληνότατη Δημοκρατία του Αδρία, ως όρος για την παράδοση του Χάνδακα από τον τελευταίο υπερασπιστή της, Φραντσέσκο Μοροζίνι, στον Κιοπρουλή, τον Σεπτέμβρη του 1669.

Από τα κειμήλια αυτά, μονάχα η κάρα του Αποστόλου Τίτου επέστρεψε στο Ηράκλειο, όπου βρίσκεται ως τα σήμερα. Στο διάβα των αιώνων η σημαντική αυτή εκκλησία του Ηρακλείου υπέστη πολλές καταστροφές, όπως ο σεισμός του 1508, η πυρκαγιά της 3ης Απριλίου 1544 και άλλες, που οδήγησαν στην εκ θεμελίων ανακατασκευή της στα 1557. Ελάχιστες είναι οι πληροφορίες που έχουμε για το αρχικό κτίσμα, ενώ ενδιαφέροντα στοιχεία ήρθαν στο φως σχετικά πρόσφατα, κατά τις εργασίες συντήρησης του κτίσματος. Γνωρίζουμε κάποια στοιχεία, όπως το ότι το βασικό κτίσμα είχε το σχήμα βασιλικής, όπως σχεδόν όλες οι εκκλησίες της περιόδου, και ότι στο δάπεδο του ναού είχαν ταφεί σημαντικές προσωπικότητες της Κρήτης, κατά το έθιμο που έχει τις ρίζες του στα πανάρχαια χρόνια και κυρίως στην Παλαιοχριστιανική Περίοδο. Ανάμεσά τους ήταν οι αρχιεπίσκοποι του νησιού και στρατιωτικές προσωπικότητες. Με την πτώση του Ηρακλείου στους Τούρκους, ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί που ονομαζόταν Βεζίρ, ενώ τη σύγχρονη μορφή του απέκτησε στα 1872, όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες από τον αρχιτέκτονα του Αγίου Μηνά, μηχανικό Μούση.

Με αφορμή την ημέρα ο Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ν. Ηρακλείου Χάρης Μαμουλάκης, προχώρησε στην ακόλουθη δήλωση:

 «Η 25η Αυγούστου του 1898 έχει γραφτεί με μαύρα γράμματα στις σελίδες της ιστορίας του Ηρακλείου. Η μέρα της τελευταίας πράξης του Κρητικού δράματος, της μεγάλης σφαγής όπου 100ντάδες Χριστιανοί άμαχοι, καθώς και 18 Άγγλοι στρατιώτες, βρήκαν τον θάνατο από τους Τούρκους κατακτητές, η ημέρα που ένα μεγάλο μέρος της πόλης λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε, παραμένει ζωντανή στη μνήμη μας. Οι μαρτυρίες και οι ιστορικές αναφορές από εκείνη την ημέρα, συγκλονίζουν. Το μέγεθος της καταστροφής και το μένος των Τούρκων έναντι των Κρητικών, δύσκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό. Σήμερα, 122 χρόνια μετά, το Ηράκλειο εξακολουθεί να τιμά την ιστορία του. Να θυμάται, να αποδίδει τις δέουσες τιμές στους Μάρτυρες της πόλης, να μεταλαμπαδεύει την ιστορική μνήμη από γενιά σε γενιά. Λαός άλλωστε που ξεχνάει την ιστορία του, είναι καταδικασμένος».

Σωκράτης Βαρδάκης: «Ο Αγώνας των προγόνων μας  για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία της πατρίδας μας είναι πάντα οδηγός μας»

Με αφορμή την επέτειο της 25ης Αυγούστου 1898, ο βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Γιορτάζουμε σήμερα 25 Αυγούστου τη μνήμη του Αγίου Ενδόξου Αποστόλου Τίτου, Πρώτου Επισκόπου Κρήτης.

Τιμούμε και ενθυμούμαστε τη θυσία των Ηρακλειωτών, άμαχου πληθυσμού,  οι οποίοι σφαγιάστηκαν με αγριότητα στις 25η Αυγούστου 1898, από τους Τούρκους κατακτητές. Η πρωτοφανής τουρκική βαρβαρότητα, δεν σταμάτησε μόνο στην σφαγή άμαχου πληθυσμού, αλλά προχώρησε και στην καταστροφή σπιτιών, γραφείων και καταστημάτων, ενώ από τις σφαγές δεν γλίτωσαν ούτε και 17 Άγγλοι στρατιώτες, αναγκάζοντας τις Μεγάλες Δυνάμεις σε αλλαγή πλεύσης και την αποχώρηση του Τουρκικού στρατού από την Κρήτη λίγους μήνες αργότερα.

Η θυσία των Ηρακλειωτών και η υπεράσπιση μέχρι τέλους της πίστης και των ιδανικών τους, αποτελούν παράδειγμα για όλους μας. Ο Αγώνας των προγόνων μας  για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία της πατρίδας μας είναι πάντα οδηγός μας.»

Δήλωση Δημάρχου Ηρακλείου Βασίλη Λαμπρινού για την Επέτειο της 25ης Αυγούστου 1898:

Στην ιστορική πορεία του τόπου μας, το 1898, αποτελεί ένα κρίσιμο έτος.  Οι νέες γεωπολιτικές συνθήκες στην Ανατολική Μεσόγειο, επέφεραν καθοριστικές εξελίξεις και στην μακραίωνη σκλαβιά της Κρήτης, έπειτα από αμέτρητους αγώνες και θυσίες των προγόνων μας, για απελευθέρωση από τους Οθωμανούς.  Ύστατη πράξη εκείνης της περιόδου, υπήρξαν οι ωμότητες του τουρκικού όχλου στην πόλη του Ηρακλείου, την 25η Αυγούστου 1898.

Με απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων, είχε παραχωρηθεί στην Κρήτη, ένα μεταβατικό καθεστώς ειδικής Αυτονομίας. Μια συμβολική κίνηση αλλαγής στο σουλτανικό διοικητικό σύστημα –η  τοποθέτηση χριστιανών φορολογικών υπαλλήλων στην πόλη–, υπήρξε το έναυσμα για τον εξαγριωμένο τουρκικό όχλο, που, παρακινημένος από τις τουρκικές στρατιωτικές και διοικητικές αρχές, προχώρησε, την 25η Αυγούστου 1898, σε μια πρωτοφανούς αγριότητας σφαγή του άμαχου πληθυσμού της πόλεώς μας, και σε εκτεταμένη καταστροφή κτιρίων και περιουσιών. Ανάμεσα στα θύματα της τουρκικής βαρβαρότητας ήταν και  Άγγλοι στρατιώτες.

Τα γεγονότα αυτά, που παραμένουν πάντα ζωντανά στην μνήμη μας, θα επισπεύσουν την πορεία του τόπου μας προς την Ελευθερία. Με την άφιξη του Ύπατου Αρμοστή, Πρίγκηπος Γεωργίου, τον Νοέμβριο του ίδιου έτους,  και από κοινού με την εντατική δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου και των επαναστατημένων συμπατριωτών μας, λίγα χρόνια αργότερα, το 1913, επιτεύχθηκε η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News