default-image

Η «Κιβωτός» του Αγίου Παντελεήμονα στο Φόδελε - Ξενάγηση στην ιστορική μονή

Πολιτισμός
Η «Κιβωτός» του Αγίου Παντελεήμονα στο Φόδελε - Ξενάγηση στην ιστορική μονή

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Από παπαγάλους μακάο, λάμα, πόνι μέχρι καγκουρό φιλοξενούνται στον επίγειο “παράδεισο” του μοναστηριού

Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονα βρίσκεται στην επαρχία Μαλεβιζίου του νομού Ηρακλείου, στην κτηματική περιφέρεια Μαράθου, 3,5 χιλιόμετρα νότια του χωριού Φόδελε, σε υψόμετρο 165-170 μέτρων και σε κατάφυτη δασική περιοχή.

Στην Ενετοκρατία (1211-1669), αλλά και κατά το μεγαλύτερο διάστημα της Τουρκοκρατίας (1669-1898), η ευρύτερη περιοχή υπαγόταν στο διαμέρισμα του Ρεθύμνου. Σήμερα υπάγεται στον νομό Ηρακλείου...

Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” απευθύνθηκε στον ηγούμενο της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονα, πατέρα Παντελεήμονα, ο οποίος είναι ένας από τους δύο μοναχούς που διακονεί στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονα. Ο πατήρ Παντελεήμων, έχοντας ασκήσει 16 συναπτά χρόνια το διακονικό λειτούργημά του, προθύμως αποδέχτηκε την πρόσκλησή μας και μας ξενάγησε στον ναό.

Αρχικά, ο πατήρ Παντελεήμων περιέγραψε την ιστορία της Ιεράς Μονής, που η “γένεσή” της προσδιορίζεται χρονικά κατά την πρώιμη Τουρκοκρατία. «Η ίδρυση της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονα εντάσσεται χρονολογικά στην πρώιμη Τουρκοκρατία. Πριν από την ίδρυση της Ιεράς Μονής, υπήρχε μια μικρή εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, που ήταν μετόχι μιας μεγαλύτερης μονής, αυτής του Αγίου Αντωνίου στον δήμο Μυλοποτάμου. Το συγκεκριμένο μοναστήρι καταστράφηκε γιατί ήταν στα βόρεια παράλια της Κρήτης. Γλίτωσαν τρεις μοναχοί (Μακάριος, Ιερεμίας και Κοσμάς), οι οποίοι εγκατέλειψαν τη Μονή του Αγίου Αντωνίου στους Πέρα Γαλήνους. Ζήτησαν καταφύγιο στην ενδοχώρα και ήρθαν στο μετόχι τους. Και σε ανάμνηση του παλιού μοναστηριού, έχτισαν το κλίτος του Αγίου Αντωνίου», ανέφερε αρχικά.

Ο πρώτος ηγούμενος

Ο πατήρ Παντελεήμων αναφέρθηκε και στον πρώτο μοναχό, ο οποίος ήταν ο ιερομόναχος Μάξιμος, του οποίου η ηγουμενία μαρτυρείται από δικαιοπρακτικό έγγραφο του 1670. «Πρώτος ηγούμενος της μονής (στα 1630) ήταν ο Μάξιμος. Τότε ήταν μεγάλο το μοναστήρι. Σε αυτό δημιουργήθηκαν δωμάτια φιλοξενίας των μοναχών. Ο Μάξιμος βοήθησε τα μέγιστα στους αγώνες της απελευθέρωσης της Κρήτης από τους Οθωμανούς και το πλήρωσε με δύο λεηλασίες που έγιναν στην Ιερά Μονή. Και μάλιστα δύο φορές πυρπολήθηκε η Ιερά Μονή», υποστήριξε ο πατήρ Παντελεήμων. Μάλιστα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Ιερά Μονή αποτέλεσε καταφύγιο οπλαρχηγών, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν οι ηγετικές φυσιογνωμίες του καπετάν Κόρακα αλλά και του Δημήτριου Πετροπουλάκη. «Ήταν τόπος σύσκεψης των οπλαρχηγών του Κόρακα και του Πετροπουλάκη», λέει χαρακτηριστικά ο πατήρ Παντελεήμων.

Όπως αναφέρει το βιβλίο της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονος (Μυλοποταμιτάκη, Μαυριτσάκη, 2016), η συγκεκριμένη μονή αποτελούσε πνευματικό, ηθικό και οικονομικό στήριγμα και καταφύγιο για τους κατοίκους των χωριών της περιοχής και ήταν στενά συνδεδεμένη με το όραμα της απελευθέρωσης και τον αγώνα επιβίωσης των απλών ανθρώπων που ζούσαν κάτω από ένα βάρβαρο και διεφθαρμένο τουρκικό καθεστώς.

Ο Νεόφυτος Πεδιώτης

Εξέχουσα φυσιογνωμία του μοναστηριού είναι ο Νεόφυτος Πεδιώτης, ο ανακαινιστής της μονής. «Ο συγκεκριμένος πολέμησε στη μάχη του Αλμυρού και μάλιστα στο Ιστορικό Μουσείο, στο αρχείο Μητσοτάκη, υπάρχει η ιστορία του θριάμβου του Νεοφύτου του Ανακαινιστή στη μάχη του Αλμυρού», αναφέρει ο πατήρ Παντελεήμων. Σύμφωνα με τις κ. Μυλοποταμιτάκη και κ. Μαυριτσάκη (Ηράκλειο, 2016), ο Νεόφυτος Πεδιώτης ήταν ικανότατος στη διοίκηση αλλά και ένθερμος πατριώτης και γενναίος πολεμιστής. Στη μάχη του Αλμυρού, που χρονολογείται το έτος 1865, ο ηγούμενος πληγώθηκε σοβαρά στην κεφαλή, αλλά συνέχισε να πολεμά και σώθηκε με την παρέμβαση των συμπολεμιστών του. Ο ίδιος, μεταξύ άλλων, πρόσθεσε νέα και αύξησε την περιουσία της Ιεράς Μονής.

Ο πατήρ Παντελεήμων μίλησε και για την πιο πρόσφατη ιστορία της μονής. Συγκεκριμένα κατά την περίοδο της δικτατορίας μπουλντόζες της ΜΟΜΑ “εισέβαλαν” στο μοναστήρι και κατεδάφισαν παλιά κτήρια. Όπως τόνισε, «το 1974, επί δικτατορίας, μπουλντόζες της ΜΟΜΑ εισέβαλαν στην Ιερά Μονή, κατεδαφίζοντας τα κτήριά της. Άφησαν το Καθολικό, τον αύλειο χώρο, ένα μικρό κτήριο που κατέπεσε με τον σεισμό των Κυθήρων το 2006 και την κρήνη». Όπως, μεταξύ άλλων, ανέφερε, «πρόσφατα ξεκίνησαν οι ανασκαφές στο επάνω επίπεδο του μοναστηριού, όπου ανακαλύψαμε το παλαιό μας μοναστήρι και τα κτήρια που κατεδαφίστηκαν τη δεκαετία του ’70, τη φάμπρικα και τα διάφορα κτήρια των μοναχών». Σήμερα, η μονή υπάγεται στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης και τη διακονούν ο μοναχός Παντελεήμων Μούγκουρος και ο μοναχός Άνθιμος Ζηδιανάκης.

Το μοναστήρι

Το Καθολικό της Μονής του Αγίου Παντελεήμονα αποτελείται από δύο καμαροσκεπή κλίτη, από τα οποία το νότιο είναι αφιερωμένο στον ομώνυμο Άγιο και το βόρειο στον Άγιο Αντώνιο, σε ανάμνηση προφανώς της ομώνυμης μονής των Πέρα Γαλήνων, από την οποία φαίνεται ότι προέρχονται οι πρώτοι κτήτορες. Μπαίνοντας στον ναό, μπορεί κάποιος να δει το κλίτος του Αγίου Παντελεήμονος και του Αγίου Αντωνίου. Στο κλίτος του Αγίου Παντελεήμονα, το τέμπλο είναι έξεργο ξυλόγλυπτο, λαϊκής τέχνης, με χαρακτηριστικά από τα περίφημα κρητικά τέμπλα, τα οποία είτε συναντούνται ή επηρεάζουν την εκκλησιαστική ξυλογλυπτική από το β’ μισό του 15ου αιώνα ως και τον 17ο σε ολόκληρο σχεδόν τον ορθόδοξο κόσμο, σύμφωνα με την κ. Μυλοποταμιτάκη και την κ. Μαυριτσάκη (Ηράκλειο, 2016).

Στο κέντρο του ναού μπορεί κάποιος να αντικρίσει την εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα, η οποία είναι ασφυκτικά γεμάτη με ρολόγια και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Χιλιάδες πιστοί κάνουν το τάμα τους στον Άγιο για να τους χαρίσει σωματική και ψυχική υγεία. Άξια αναφοράς είναι η αργυρή λειψανοθήκη που έχει ομοίωμα χεριού.

Ως προς τη λειψανοθήκη, ο πατήρ Παντελεήμων αναφέρει: «Η μονή έχει πλήθος κειμηλίων, όπως κομμάτι από το λείψανο του Αγίου Παντελεήμονα, το οποίο είναι το μεγαλύτερο που υπάρχει στην Κρήτη. Είναι σε ομοίωμα χεριού, χρονολογημένο από τον 17ο αιώνα. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια αναστήλωσης του χώρου όπου βρίσκονται τα κειμήλια».

“Κιβωτός” προστασίας των ζώων

Στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονα κάποιος μπορεί να δει πολλά και διαφορετικά είδη ζώων, από τα πιο γνωστά, όπως κατσικάκια και χήνες, μέχρι και πιο σπάνια, όπως λάμα, πόνι και καγκουρό. Η “κιβωτός” προστασίας των ζώων διανύει το πρώτο έτος λειτουργίας της και το θέαμα είναι μοναδικό... Πώς όμως ξεκίνησε αυτή η “κιβωτός”; Την απάντηση μας τη δίνει ο πατήρ Παντελεήμων...

«Ερχόμενος στο μοναστήρι, αντίκρισα έναν επίγειο παράδεισο. Ο επίγειος παράδεισος πρέπει να συνδυαστεί με τα όντα της δημιουργίας. Τα περισσότερα ζώα που φιλοξενούνται εδώ είναι ταλαιπωρημένα. Στην αρχή στη μονή παίρναμε γατάκια και σκυλάκια από τα διάφορους φιλοζωικούς συλλόγους, μέχρι που μας ήρθε ένα ζευγάρι από ελάφια από ένα μοναστήρι. Και έπειτα ένας άνθρωπος από τη Σητεία είχε μια φάρμα με ζώα και αποφάσισε να δωρίσει όλα τα ζώα του στη μονή. Αυτά ήταν ένα ζευγάρι ελάφια και λάμα, ένα μικρό καγκουρό, κατσικάκια, πόνι, γαϊδουράκι και τώρα πρόσφατα από ένα ξενοδοχείο μάς παραχώρησαν ένα ζευγάρι παπαγάλων, μακάο κ.τ.λ.».

Πατήρ Παντελεήμων: «Η αγάπη μου για τον Θεό υπερνίκησε»

Ο πατήρ Παντελεήμων από την πρώτη στιγμή μάς υποδέχτηκε με χαρά. Ο ίδιος ήταν πρόθυμος να περιποιηθεί τους φιλοξενούμενούς του, πράγμα που το πέτυχε με επιτυχία. Όταν σταμάτησε την αφήγηση της ιστορίας της Ιεράς Μονής, τότε τέθηκαν άλλα ερωτήματα, όπως η διαμονή στην Ιερά Μονή. Ο ίδιος ανέφερε πως ζουν στη μονή δύο ιερομόναχοι και η διαμονή τους λαμβάνει χώρα σε ξύλινους οικίσκους.

«Υπάρχουν δύο μοναχοί στην Ιερά Μονή. Ζούμε σε προσωρινά καταλύματα, ξύλινους οικίσκους. Είναι αρχαιολογικός χώρος και η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει τον πρώτο λόγο», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Μάλιστα, προέβη προς τη “Ν.Κ.” σε μια συγκλονιστική εξομολόγηση, αναφέροντας πως εγκατέλειψε την εγκόσμια ζωή με σκοπό να αφιερωθεί στον Θεό. Η αφοσίωση και η αγάπη στον Θεό ήταν η αιτία που εγκατέλειψε το σπίτι και την αρραβωνιαστικιά του. Πλέον, ασκεί τη διακονία του επί 16 συναπτά χρόνια.

«Τα τελευταία δεκαέξι χρόνια μένω εδώ. Επιθυμούσα να χειροτονηθώ. Είχα έρθει πολύ μικρός. Ξεκίνησα το λύκειο, σπούδασα στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Ακαδημία και τώρα στην Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης. Από μικρός ήθελα να αφιερωθώ στον Θεό. Είχα αρραβωνιαστεί, αλλά ένιωθα την εσωτερική ανάγκη να βρίσκομαι κοντά στον Θεό. Ήθελα να γίνω μοναχός. Οι περισσότεροι γονείς επιθυμούν το παιδί τους να κάνει οικογένεια με σκοπό να διαιωνιστεί το είδος. Η αγάπη μου όμως για τον Θεό υπερνίκησε. Διέλυσα τον αρραβώνα μου, έφυγα από το σπίτι μου και ήρθα εδώ στην Ιερά Μονή. Ψυχολογικά ήμουν χαρούμενος γιατί ήξερα ότι είχα πάρει τη σωστή απόφαση. Και έτσι μου έδωσε την ευλογία του ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Τιμόθεος. Και ο νυν Σεβασμιότατος Αρχιεπίσκοπος κ.κ. Ειρηναίος», υποστήριξε.

Ένα ίσως προκλητικό ερώτημα έχει να κάνει με τις συναισθήματα που μπορεί να νιώσει ένας μοναχός. Η μοναστική ζωή, κατά ομολογία, είναι μια δύσκολη ζωή που απαιτεί τιθάσευση των παθών και μια εσωτερική αναζήτηση. Αλήθεια, όμως, πώς μπορεί να νιώθει ένας άνθρωπος που επί δεκαέξι χρόνια έφυγε από την πόλη και το πατρικό του σπίτι για να αφοσιωθεί στο Θεό;

«Η οικογένεια ενός μοναχού είναι το μοναστήρι του. Τα παιδιά του μοναχού είναι ο κόσμος που καταφτάνει. Είναι δύσκολη απόφαση να παλέψει κάποιος με τα πάθη του. Αλήθεια, ποιο είναι πιο δύσκολο; Να παλεύεις με τα πάθη σου ή να παλεύεις και με έναν άλλο άνθρωπο; Οι περισσότεροι που εξομολογούνται μιλάνε για τη μοιχεία. Η αγάπη είναι ελάχιστη στις μέρες μας. Τι είναι προτιμότερο; Να λες ότι αγαπάς έναν άνθρωπο για τα μάτια του κόσμου ή ν

α είσαι μόνος σου;».

* Σημαντικό μέρος των πληροφοριών για την Ιερά Μονή Παντελεήμονος αντλήθηκε από το βιβλίο της Αικατερίνης Μυλοπιτάκη και της Μαρίας Μαυριτσάκη με τίτλο “Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονα στο Μαλεβίζι Ηρακλείου” (Ηράκλειο, 2016).

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News