Σε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού προχώρησαν οι δύο επιστημονικοί συνεργάτες του “Ασκληπιείου Κρήτης”, κ. Σοφία Κακουλάκη, χειρουργός-ογκολόγος μαστού, και κ. Άρης Βασιλογιαννάκης, γιατρός ακτινολόγος, ειδικός στην απεικόνιση του μαστού.
Με δεδομένο πως ο Οκτώβριος είναι ένας μήνας αφιερωμένος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, θέσαμε στους δύο ειδικούς μια σειρά από ερώτημα που αφορούν στο συγκεκριμένο νόσημα.
Οι απαντήσεις είναι αποκαλυπτικές.
* Κυρία Κακουλάκη, ποια είναι τα συμπτώματα που πρέπει να προσέχει μια γυναίκα;
Σ.Κ.: «Καλησπέρα και ευχαριστούμε για την πρόσκληση. Χαιρόμαστε πολύ που μπορούμε να συνεισφέρουμε στην ενημέρωση του κοινού σχετικά με ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση για τον καρκίνο του μαστού. Είναι πολύ σημαντικό για τις γυναίκες να έχουν επίγνωση του μαστού και να κάνουν τακτικά αυτοέλεγχο. Μόλις αντιληφθούν μια αλλαγή στο στήθος τους, θα πρέπει να απευθυνθούν στον θεράποντα ιατρό. Αυτή η αλλαγή μπορεί να περιλαμβάνει μια αύξηση του μεγέθους του στήθους, αλλαγή στην υφή και στο χρώμα του δέρματος, όπως μια κοκκινίλα στο δέρμα. Επίσης, αλλαγές στις θηλές, ακόμη και στις δύο. Αυτά είναι μερικά από τα συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιήσουν μια γυναίκα να επισκεφτεί τον γιατρό της».
* Και αν διαπιστώσει μια γυναίκα κάτι από αυτά, τότε τι πρέπει να κάνει;
Σ.Κ.: «Καλό θα είναι να επισκεφτεί μια οργανωμένη μονάδα, όπου υπάρχει στενή και άμεση συνεργασία μεταξύ του χειρουργού μαστολόγου, του ακτινοδιαγνώστη και του παθολογοανατόμου. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες, όταν οι γυναίκες αντιμετωπίζονται σε τέτοιες εξειδικευμένες μονάδες, επιτυγχάνεται η μέγιστη ακρίβεια στη διάγνωση, την ίδια μέρα, χωρίς ταλαιπωρία και άγχος. Η ακρίβειά του φτάνει το 95%».
* Γιατί πρέπει να γίνεται κλινική εξέταση πρώτα από χειρουργό μαστολόγο; Γιατί η ασθενής που έχει μια αλλαγή στο στήθος της να μην απευθυνθεί απευθείας σε έναν ακτινολόγο;
Σ.Κ.: «Υπάρχουν καρκίνοι που εκδηλώνονται με πιο έντονο κλινικό εύρημα απ’ ό,τι απεικονιστικό, αλλά και το αντίθετο. Για παράδειγμα, υπάρχουν κακοήθεις αλλά και καλοήθεις παθήσεις του μαστού, οι οποίες δε δίνουν κανένα απεικονιστικό εύρημα. Ο μαστολόγος είναι αυτός που θα διερευνήσει περαιτέρω και θα αντιμετωπίσει τη συγκεκριμένη πάθηση».
* Δηλαδή οι διαγνωστικές πράξεις μπορούν να γίνουν αμέσως;
Σ.Κ.: «Ναι. Ο κλινικός οφείλει να διαπιστώσει την υποψία του και να ζητήσει τις ενδεικνυόμενες απεικονιστικές εξετάσεις ή βιοψίες. Είναι καλύτερα στο ίδιο ραντεβού να γίνονται, ει δυνατόν, όλες οι διαγνωστικές και επεμβατικές πράξεις, όπως η βιοψία του μαστού ή της μασχάλης, έτσι ώστε να προγραμματιστούν άμεσα τα επόμενα βήματα και ο ασθενής να μην ταλαιπωρείται».
* Αυτό ακούγεται πρωτόγνωρο για την Ελλάδα. Ως τώρα είχαμε συνηθίσει οι γυναίκες να γυρνάνε δεξιά κι αριστερά με τις εξετάσεις κάτω από τη μασχάλη και από ιατρείο σε ιατρείο, με αγωνία και άγχος, χωρίς να βρίσκουν εύκολα άκρη.
Σ.Κ.: «Πράγματι αυτό είναι μια πραγματικότητα. Δυστυχώς, οι γυναίκες δεν επισκέπτονται οργανωμένες δομές και πολλές φορές αυτό οδηγεί σε καθυστερήσεις και άγχος. Οι γυναίκες δεν ωφελούνται μόνο από την ταχύτητα και την ακρίβεια της διάγνωσης, αλλά και από το ότι σε αυτές τις δομές υπάρχει στενή συνεργασία με ογκολόγους και παθολογοανατόμους, που συζητούν τα περιστατικά έχοντας στη διάθεσή τους το σύνολο των κλινικών και απεικονιστικών και ιστολογικών δεδομένων, και λαμβάνουν τις αποφάσεις ως ομάδα».
* Κυρία Κακουλάκη, μπορείτε να μας πείτε τη διαδικασία στην οποία υποβάλλεται ένας ασθενής σε μια μονάδα μαστού;
Σ.Κ.: «Η γυναίκα/ο άνδρας που εμφανίζει μια οποιαδήποτε αλλαγή στο στήθος, θα εξεταστεί καταρχάς από ειδικό μαστολόγο, ο οποίος ανάλογα με τα ευρήματα και τα συμπτώματα θα ζητήσει τις κατάλληλες ακτινολογικές εξετάσεις. Στη συνέχεια η γυναίκα θα επισκεφτεί τον ακτινολόγο και θα πραγματοποιήσει τον μαστογραφικό της έλεγχο και, εφόσον χρειάζεται, το στοχευόμενο στη βλάβη υπερηχογράφημα με ή χωρίς λήψη τμήματος ιστού (βιοψία με βελόνη) ανάλογα τα ευρήματα. Τα δείγματα στέλνονται στον παθολογοανατόμο και σε μερικές ημέρες έχουμε το αποτέλεσμα. Το σύνολο των ευρημάτων (κλινικών, ακτινολογικών και ιστολογικών) αξιολογούνται από το σύνολο των ιατρών (χειρουργού μαστολόγου, ακτινολόγου, παθολογοανατόμου) που συμμετείχαν στη διάγνωση, αλλά και του ογκολόγου, εφόσον κριθεί αναγκαίο (π.χ. σε περίπτωση καρκίνου)».
ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
«Μείωση θνησιμότητας έως και 60%»
* Όλα αυτά ακούγονται πολύ καλά οργανωμένα. Ας μιλήσουμε τώρα, κύριε Βασιλογιαννάκη, για τις γυναίκες που δεν έχουν συμπτώματα. Αυτές τι πρέπει να κάνουν; Ποιες γυναίκες οφείλουν να κάνουν προσυμπτωματικό έλεγχο;
Α.Β.: «Τα δεδομένα που έχουμε λένε ότι κυρίως οι ηλικίες μεταξύ 50 και 70 είναι εκείνες που έχουν το μέγιστο όφελος από τον προσυμπτωματικό έλεγχο. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν υπάρχει οργανωμένο screening, στην Ευρώπη ωστόσο έχουν βρει ότι η μαστογραφία κάθε δύο χρόνια σε οργανωμένες δομές με αυστηρό ποιοτικό έλεγχο και με γνωμάτευση από δύο διαγνώστες επιτυγχάνει μείωση της θνησιμότητας από τον καρκίνο του μαστού έως και 60%. Αυτό συμβαίνει γιατί ακόμα και με τα σύγχρονα όπλα κατά του καρκίνου, το να βρεις έναν καρκίνο σε πολύ μικρό μέγεθος, πριν ακόμα γίνει αντιληπτός κλινικά και πριν δώσει μεταστάσεις στους λεμφαδένες, έχει όφελος στην πρόγνωση.
Με απλά λόγια, όσο πιο μικρός είναι ο καρκίνος και όσο πιο νωρίς, τόσο πιθανότερο είναι να υπάρξει ίαση.
Η εμπειρία μου ως τώρα στην Ελλάδα δείχνει ότι ακριβώς αυτές οι ηλικίες είναι που δεν προσέρχονται για προσυμπτωματικό έλεγχο. Δυστυχώς τα στατιστικά λένε ότι οι Ελληνίδες σε αυτές τις ηλικίες ελέγχονται σε ποσοστό ίσως και κάτω του 50%».
* Υπάρχουν κατηγορίες γυναικών που χρειάζονται αυξημένο έλεγχο;
Α.Β.: «Φυσικά. Τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Οι γυναίκες με οικογενειακό ή κληρονομικό ιστορικό για καρκίνο μαστού ή ωοθηκών ή που έχουν ακτινοβοληθεί σε μικρή ηλικία, οφείλουν να επισκεφτούν τον μαστολόγο που θα ελέγξει το ρίσκο τους. Χρησιμοποιείται κατάλληλο software και αν χρειαστεί γονιδιακός έλεγχος, που τις τοποθετήσει στο κατάλληλο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου. Αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις πολύ υψηλού ρίσκου θα μπορούσε να περιλαμβάνει ακόμη και ετήσιο έλεγχο με μαγνητικό τομογράφο».
* Οι γυναίκες με πυκνούς μαστούς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο; Οφείλουν να κάνουν κάτι διαφορετικό; Τι συμβαίνει με αυτό;
Α.Β.: «Δυστυχώς, η ιατρική κοινότητα δεν έχει καταλήξει ακόμα για το ποιος είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος να γίνεται ο έλεγχος σε αυτές τις περιπτώσεις. Υπάρχουν πολλές προτάσεις, αλλά όλες έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Άλλοι προτείνουν τον μαγνητικό τομογράφο, ίσως και με σύντομο πρωτόκολλο (σαν μια μίνι μαγνητική), άλλοι προτείνουν αυτοματοποιημένα υπερηχογραφήματα, άλλοι μαστογραφικό έλεγχο με τομοσύνθεση και άλλοι συμπληρωματικό κλασικό υπερηχογράφημα».
* Τι είναι η τομοσύνθεση που αναφέρατε;
Α.Β.: «Η τομοσύνθεση είναι μια νέα πολλά υποσχόμενη μέθοδος μαστογραφίας τριών διαστάσεων. Έχει αποδειχτεί με πολλές μελέτες ότι αυξάνει την ευαισθησία της μαστογραφίας, περιορίζει τα προβλήματα από τους πυκνούς μαστούς και δεν αυξάνει αξιόλογα τα ψευδώς θετικά».
* Η βιοψία είναι αξιόπιστη;
Α.Β.: «Βεβαίως. Η ευαισθησία της μεθόδου είναι πολύ μεγάλη και τα ψευδώς αρνητικά ελάχιστα. Επίσης, η έμπειρη ομάδα των ιατρών είναι σε θέση να εκτιμήσει το αποτέλεσμα και, αν ο βαθμός υποψίας είναι μεγάλος, τότε να ζητήσει επανάληψη, μειώνοντας περαιτέρω την πιθανότητα ψευδώς αρνητικού δείγματος. Τέλος, το να γνωρίζει κανείς τη διάγνωση πριν το χειρουργείο επιτρέπει και την ορθότερη αντιμετώπιση. Για παράδειγμα, ορισμένοι όγκοι οφείλουν να λάβουν χημειοθεραπεία πριν το χειρουργείο και αυτή κατευθύνεται με τα αποτελέσματα της βιοψίας».
* Γιατί να μη γίνει κατευθείαν χειρουργείο και να μη γίνει καθόλου η βιοψία;
Α.Β.: «Πρώτον, γιατί οι περισσότερες βλάβες είναι καλοήθεις και δε χρειάζεται να αφαιρεθούν και, δεύτερον, γιατί το χειρουργείο για καρκίνο είναι τελείως διαφορετικό από το χειρουργείο για καλοήθεια, γιατί συμπεριλαμβάνει την αφαίρεση λεμφαδένων της μασχάλης. Επομένως πρέπει να γνωρίζουμε τη διάγνωση πριν κάνουμε το χειρουργείο.
Πριν κλείσουμε, θα θέλαμε να ενημερώσουμε ότι την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου το “Ασκληπιείο Κρήτης” την αφιερώνει στην πρόληψη για τον καρκίνο του μαστού και πραγματοποιεί κλινικό και απεικονιστικό έλεγχο σε προνομιακή τιμή».
Δείτε τη συνέντευξη στην εκπομπή "Κρήτη σήμερα"
