Όταν ο λέοντας της Βενετίας κυριάρχησε στο νησί της Κρήτης, η κατασκευή της κρήνης Μοροζίνι αποτέλεσε γέφυρα για την οικοδόμηση καλύτερων σχέσεων μεταξύ των Κρητικών και των Βενετών.
Σύμβολο με έντονη πολιτική και στρατιωτική σημασία, όσο και αν αυτό μοιάζει σήμερα παράδοξο, ήταν εκείνη την εποχή τα λιοντάρια.
Η κρήνη Μοροζίνι – τα Λιοντάρια όπως τα λέμε όλοι - είναι ένα από τα ωραιότερα βενετικά μνημεία του Χάνδακα και της Κρήτης.
Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία που κληροδότησαν οι Ενετοί στο Ηράκλειο. Ο λόγος που κατασκευάστηκε η κρήνη, δεν ήταν μόνο αισθητικός και πολιτικός, αλλά έγινε και για να φέρει άφθονο, πόσιμο νερό στο διψασμένο Ηράκλειο.
Το Ηράκλειο δεν είχε πηγές νερού και οι κάτοικοι του χρησιμοποιούσαν πηγάδια με υφάλμυρο νερό και δεξαμενές που αποθήκευαν το νερό της βροχής.
Ο διψασμένος Χάνδακας είδε για πρώτη φορά να τρέχει άφθονο νερό από τα στόματα των τεσσάρων λεόντων, χάρις στον Ενετό προβλεπτή Φραγκίσκο Μοροζίνι.
Το νερό έφθασε στο Ηράκλειο από το βουνό Γιούχτας στις Αρχάνες με αγωγό. Οι εργασίες κατασκευής του έργου ξεκίνησαν στις αρχές του Γενάρη του 1627 και χρειάστηκε 14 μήνες για να ολοκληρωθεί. Εγκαινιάστηκε στις 25 Απριλίου 1628, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Μάρκου, προστάτη της Βενετίας.
Αναφέρεται μάλιστα ότι τροφοδοτούσε την πόλη με 1.000 βαρέλια νερό ημερησίως. Η κρήνη βρίσκεται στην πλατεία «Ελευθερίου Βενιζέλου», σχεδόν τέσσερις αιώνες τώρα.
Για να ανακαλύψουμε την ιστορία των Λιονταριών αφήνουμε το κέντρο της πόλης και ακολουθούμε τον δρόμο του νερού. Πορεία νότια προς τη Σύλλαμο. Μια ωραία διαδρομή ανοίγεται μπροστά μας. Προσπερνάμε εύφορες πλαγιές με αμπέλια και ελαιώνες και συναντάμε το φαράγγι των Αρχανών.
Ο δρόμος μας πηγαίνει πάει παράλληλα με τη κοίτη του ποταμού, στη περιοχή Καρυδάκι, σ’ ένα κοίλωμα στα δεξιά βλέπουμε τη γέφυρα του ενετικού υδραγωγείου.
Η εντυπωσιακή γέφυρα δε φαίνεται από το δρόμο, πρέπει να ξέρεις για να τη βρεις. Υπάρχει ένα μονοπάτι που κατηφορίζει ως εκεί. Ξεχασμένη σήμερα επιβλητική αλλά με φανερά πλέον τα σημάδια του χρόνου πάνω της, είναι εδώ για να θυμίζει τα μεγαλεία μιας αλλοτινής εποχής.
Όταν φτάσεις θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό, από την ομορφιά του τοπίου κοιτώντας το μεγαλείο του υδραγωγείου που έφτιαξαν οι Βενετοί.
Η άγνωστη υδατογέφυρα που μετέφερε το νερό στην πόλη
Στο Αρχανιώτικο φαράγγι, στη θέση Καρυδάκι, σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση μια υδατογέφυρα μήκους περίπου 65 μ., με ένα μεγάλο τόξο και δύο μικρότερα. Πάνω στη γέφυρα, υπάρχει επιγραφή στα λατινικά, με ημερομηνία 1627.
Ο Μοροζίνι κατασκεύασε ένα υδραγωγείο, όπου συγκεντρώνονταν τα νερά από τρεις πηγές των Αρχάνων. Με πέτρινο αγωγό συνολικού μήκους 15 χλμ. τα νερά οδηγούνταν, μέσω της Συλλάμου και της Φορτέτσας, στην κεντρική πλατεία του τότε Χάνδακα, στην κρήνη των Λιονταριών.
Για να περιφρουρήσει την ασφαλή λειτουργιά του έργου, ο Ενετός προβλεπτής εξέδωσε διαταγή, με την οποία όρισε αυστηρές ποινές (φυλάκιση, καταναγκαστικά έργα, εξορία, δήμευση περιούσιας) σε όποιον προξενούσε ζημία στο υδραγωγείο και απαγορευόταν η φύτευση δένδρων σε απόσταση 10 βημάτων από τις δυο πλευρές του αγωγού.
Επίσης όρισε ότι οι καλόγριες της γειτονικής μονής, της Παναγίας της Καρδιώτισσας, θα φυλάσσουν την υδρογέφυρα από δολιοφθορές. Τα ερείπια της Μονής υπάρχουν ακόμα εδώ.
Το υδραγωγείο του Μοροζίνι είναι ίσως το μεγαλύτερο και ωραιότερο έργο ύδρευσης της Ενετοκρατίας και απάλλαξε τους κατοίκους του Ενετικού Χάνδακα από τη μακραίωνη λειψυδρία.
Σήμερα παραμελημένο και αφημένο στην τύχη του, πρέπει να το ψάξεις για να το βρεις.
