Διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, κυκλική οικονομία: Έννοιες που έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας και που με την εφαρμογή συγκεκριμένων πρακτικών, μας οδηγούν στη νέα εποχή της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Με απλά λόγια, καλούμαστε όλοι να αλλάξουμε τις συνήθειές μας, να διαχωρίζουμε τα απορρίμματά μας στο νοικοκυριό ή την επιχείρηση ανάλογα με το είδος τους (βιοαπόβλητα, ανακυκλώσιμα υλικά, κλπ) και να τα προωθούμε στο ανάλογο ρεύμα διαλογής που έχει αναπτυχθεί στην πόλη μας.
Ποιες συσκευασίες ανακυκλώνουμε:
Στο Δήμο Ηρακλείου, έχουν αναπτυχθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης:
• Οι μπλε κάδοι ανακύκλωσης συσκευασιών
• Οι μπλε κώδωνες ανακύκλωσης γυαλιού
• Οι κίτρινοι κάδοι ανακύκλωσης χαρτιού
• Οι καφέ κάδοι οργανικών αποβλήτων
• Οι κάδοι ανακύκλωσης τόνερ και μελανοδοχείων
• Οι οικιακοί κομποστοποιητές
• Κάδοι ανακύκλωσης μπαταριών
• Χώροι ανακύκλωσης ηλεκτρικών συσκευών
• Μονάδες ανακύκλωσης μαγειρεμένου ελαιόλαδου
Τα καλέσματα από φορείς για την αύξηση και διάδοση της διαδικασίας διαλογής στην πηγή ολοένα και πληθαίνουν και η κυκλική οικονομία, η διαδικασία που από τα σκουπίδια παράγονται νέα προϊόντα, γίνεται ολοένα και πιο οικεία. Και είναι σχεδόν καθολική αυτή η προσπάθεια γιατί όπως γνωρίζουμε, το γραμμικό μοντέλο με το οποίο λειτουργούσαμε μέχρι σήμερα, «παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω» και βάση του οποίου κάθε προϊόν έφτανε κάποια στιγμή στο «τέλος της ωφέλιμης ζωής» του, δεν είναι βιώσιμο.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρησιμοποιούνται σχεδόν 15 τόνοι υλικών ανά άτομο, ενώ κάθε πολίτης παράγει, κατά μέσο όρο, πάνω από 4,5 τόνους αποβλήτων ετησίως. Από αυτή τη ποσότητα, πάνω από το 50% καταλήγει σε ΧΥΤΑ. Η γραμμική οικονομία, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην εξόρυξη πόρων, έχει γίνει πλέον κατανοείτο ότι δεν αποτελεί βιώσιμη επιλογή. Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία προϋποθέτει αλλαγή της εστίασης στην επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανανέωση και ανακύκλωση υφιστάμενων υλικών και προϊόντων. Ό,τι προηγουμένως θεωρούνταν «απόβλητο», μπορεί να μετατραπεί σε πρώτες ύλες.
Τι μπορούν να γίνουν τα υλικά μετά την ανακύκλωση:
Η Ευρώπη έχει ήδη προετοιμάσει το έδαφος για αυτή τη μετάβαση: μια Ευρώπη αποδοτική από πλευράς πόρων είναι µία από τις βασικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής Ευρώπη 2020, η οποία συντονίζει δράσεις σε πολλούς τομείς πολιτικής, ώστε να διασφαλιστεί η αειφόρος ανάπτυξη και η απασχόληση µέσω της καλύτερης χρήσης των πόρων.
Πέρα από την ανακύκλωση των συσκευασιών και των λοιπών προϊόντων όπως γίνεται μέσα από τα γνωστά ρεύματα διαχείρισης των απορριμμάτων, υπάρχουν και άλλα απόβλητα τα οποία μπορούν να ανακυκλωθούν. Αυτά είναι τα υφάσματα, τα τηγανέλαια, τα σαπούνια και τα βιοαποδομήσιμα ή αλλιώς κομποστοποιήσιμα υλικά, τα φάρμακα, τα έπιπλα, κ.α. Ας τα δούμε αναλυτικά:
Υφάσματα: Τα παλιά ρούχα και παπούτσια, καθώς και κάθε άλλο ύφασμα, μπορεί να ανακυκλωθεί. Τα καλής ποιότητας, καθαρά ρούχα μπορούν να δοθούν σε πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, ιδρύματα αστέγων κλπ. και να ενισχύσουν το έργο τους αντί να απορρίπτονται ως απόβλητα.
Όμως και τα κακής ποιότητας, φθαρμένα ρούχα μπορούν να συλλεχθούν, να ανακυκλωθούν και μέσα από συνθήκες κυκλικής οικονομίας και την κατάλληλη επεξεργασία να δημιουργήσουν γεμίσματα για καθίσματα αυτοκινήτων, φόρμες εργασίας και υλικό για θερμομόνωση και ηχομόνωση. Η ανακύκλωση των παλιών τζιν για παράδειγμα, δίνει πρώτη ύλη για μονωτικό υλικό σε κατασκευές σπιτιών στο εξωτερικό.
Τηγανέλαια: Τα λίπη τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί στο μαγείρεμα συχνά απορρίπτονται στον νεροχύτη, πρακτική που έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή τους συσσώρευση στις σωληνώσεις αποχετεύσεων αλλά και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Τα χρησιμοποιημένα τηγανέλαια μπορούν να ανακυκλωθούν σε βιοκαύσιμα και να χρησιμοποιηθούν, αντί των ορυκτών καυσίμων, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την παραγωγή τους και μειώνοντας τις εισαγωγές καυσίμων. Με τον τρόπο αυτό το όφελος είναι διπλό, για τα νοικοκυριά και το περιβάλλον. Στην Ελλάδα υπάρχουν διάφορες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανακύκλωση τηγανελαίων. Τα τηγανέλαια που συλλέγονται, αποστέλλονται σε βιομηχανίες καυσίμων, και μετατρέπονται σε βιοντίζελ.
Σαπούνια: Μια άλλη περίπτωση άτυπης ανακύκλωσης είναι η ανακύκλωση χρησιμοποιημένων σαπουνιών. Τα υπολείμματα των σαπουνιών, έπειτα από την κατάλληλη επεξεργασία και εφόσον πληρούν όλες τις προδιαγραφές, μετατρέπονται σε ανακυκλωμένα προϊόντα υγιεινής έτοιμα για χρήση και διανέμονται σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες.
Βιοαποδομήσιμα υλικά: Πρόκειται για τα οργανικά υλικά τα οποία αποδομούνται σταδιακά από μικροοργανισμούς που υπάρχουν στη φύση, δημιουργώντας κομποστ κατάλληλο για χρήση και ως λίπασμα. Η Ε.Ε. μάλιστα, υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να μειώσουν τα βιοαποδομήσιμα υλικά που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ, και για την Ελλάδα οι υποχρεώσεις αφορούν τη μείωση των υλικών αυτών, στο 35% της ποσότητας του 1995 μέχρι το 2020.
Φάρμακα: Στα πλαίσια λειτουργίας ειδικού προγράμματος του Υπουργείου Υγείας για την συλλογή, μεταφορά, προσωρινή φύλαξη και καταστροφή οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσης, είναι υποχρεωτική η τοποθέτηση ειδικών κάδων σε φαρμακεία, με στόχο την απόρριψη όλων των ληγμένων ή μη φαρμάκων καθώς και των υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσης από τους πολίτες, υπό την εποπτεία του φαρμακοποιού.
Τρόφιμα: Στα τρόφιμα δεν γίνεται ανακύκλωση αλλά πρόληψη που σημαίνει ότι κατά τις ενέργειες που γίνονται για την μείωση αποβλήτων τροφίμων, τα τρόφιμα δεν φτάνουν στον χαρακτηρισμό του αποβλήτου αλλά γίνεται προσπάθεια για κατανάλωση τους πριν απορριφθούν.
Έπιπλα: Τα παλιά έπιπλα δεν επιτρέπεται να απορρίπτονται στους κάδους απορριμμάτων, αλλά να παραδίδονται στην αντίστοιχη υπηρεσία διαχείρισης ογκωδών αντικειμένων του κάθε δήμου. Αντί αυτού βέβαια υπάρχει και η δυνατότητα ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης των επίπλων προσφέροντας τα σε μια από τις οργανώσεις, τους συλλόγους ή τα ιδρύματα τα οποία τα συλλέγουν και τα προσφέρουν σε αυτούς που έχουν ανάγκη, συχνά προσφέροντας εργασία σε άτομα που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες τα οποία και τα επισκευάζουν.
