Η ελληνική γενικότερα αλλά και η κρητική ιστορία ειδικότερα έχει σημαδευτεί από το αίμα των εκατοντάδων επαναστατών κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Επαναστάτες μεταξύ των οποίων πολλοί κληρικοί, όπως π.χ. ο Ξωπατέρας, έδωσαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι τα ιδανικά της ελευθερίας. Πολλοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να κρατήσουν ζωντανή την παράδοση της γλώσσας και της θρησκείας που έσωσε το ελληνικό έθνος από τον αφανισμό.
Ανάμεσα τους ξεχωρίζει μια σπουδαία προσωπικότητα από το Ηράκλειο, που μάλιστα η πόλη την έχει τιμήσει δίνοντας το όνομα του Κύριλλου Λούκαρι σε κεντρικό δρόμο.
Ο Κύριλλος είχε κρητική καταγωγή, καθώς γεννήθηκε στο Ηράκλειο στις 13 Νοεμβρίου 1572.
Σημειώνεται ότι για τον Λουκάρεως, ο οποίος, εκτός από Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, διετέλεσε και Πατριάρχης Αλεξανδρείας (ως Κύριλλος Γ’), ο σημαντικότερος Έλληνας Ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος έγραψε στην "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους":
«Ουδέποτε ίσως το αξίωμα του Οικουμενικού Πατριάρχη ανεδείχθη λαμπρότερο ή επί Κυρίλλου Α’ του Λουκάρεως επί δώδεκα περίπου έτη εκ διαλειμμάτων πατριαρχήσαντος».
