Σε μια πολλά υποσχόμενη καλλιέργεια εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια το σταμναγκάθι της Κρήτης με ένα μεγάλο όγκο της παραγωγής να προέρχεται από την ευρύτερη περιοχή της Γραμβούσας στην Κίσσαμο. Αν και δεν έχει καταξιωθεί ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης , ούτε Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης, η ζήτηση του ακόμη και από αγορές του εξωτερικού, το καθιστά ως ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο προϊόν της κρητικής γης. Παραγωγοί της Γραμβούσας που δίνουν τη δική τους μάχη για να πετύχουν κατ αρχήν τα βασικά – τυποποίηση και οργανωμένη εμπορία - εκφράζουν την αγωνία τους, ώστε το σταμναγκάθι με τις πλούσιες ευεργετικές του ιδιότητες, να κατακτήσει τη θέση που του αξίζει.
Στη Δυτική Κρήτη, από τα Βιγλιά μέχρι την Καλυβιανή , συναντά κανείς μεγάλες εκτάσεις , άλλοτε άγονες, σπαρμένες με σταμναγκάθι. Το αυτοφυές αγριόχορτο ,συνυφασμένο με την κρητική διατροφή, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια το έβρισκαν οι καλά γνωρίζοντες στην άγρια Γραμβούσα, στον Ομαλό και σε άλλα μέρη της Κρήτης, σήμερα καλλιεργείται και μάλιστα αποδίδει ως ένα υψηλής διατροφικής αξίας προϊόν.
Η Γραμβούσα, με τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες και την εύφορη γη, είναι μια από τις λίγες περιοχές της χώρας στις οποίες παράγεται σταμναγκάθι. Οι περισσότεροι καλλιεργητές, προσπαθούν μεμονωμένα να προωθήσουν το προϊόν τους στην εγχώρια αγορά. Η πρώτη ομάδα παραγωγών που συστάθηκε σχετικά πρόσφατα, προσπαθεί να οργανώσει κυρίως την τυποποίηση του προϊόντος και να αναζητήσει τη στήριξη της πολιτείας .
Ο κ. Παναγιώτης Κουφάκης, μέλος της Ομάδας Παραγωγών, μιλά για ένα άριστο προϊόν που χάρη στις ευεργετικές του ιδιότητες έχει γίνει ευρέως γνωστό και αυτή τη στιγμή είναι περιζήτητο ακόμη και σε δημοφιλή ελληνικά νησιά που προσελκύουν επισκέπτες υψηλού οικονομικού επιπέδου. Όπως λέει «υπάρχει αγωνία από την πλευρά των καλλιεργητών και προσπαθούμε να βγούμε στην αγορά και να δούμε αν μπορούμε να αξιοποιήσουμε προγράμματα που θα δώσουν ώθηση στο προϊόν μας».
Να καταστεί το σταμναγκάθι προϊόν ΠΟΠ και Π.Γ.Ε
Πρόκειται ωστόσο για μια δύσκολη καλλιέργεια, με μεγάλο κόστος παραγωγής καθώς παράλληλα με τη συγκομιδή γίνεται και η διαδικασία του καθαρισμού .Το γεγονός αυτό ανεβάζει και τα εργατικά . Σημαντικό πλεονέκτημα όμως είναι το εξαιρετικά μικρό κόστος καλλιέργειας μιας και δεν απαιτείται εγκατάσταση. Ο Μανόλης Φουρναράκης εκτιμά ότι στα αρνητικά της καλλιέργειας είναι ότι δεν υπάρχει συνεχής παραγωγή προκειμένου οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ να εφοδιάζονται συστηματικά.
Παρ όλα αυτά, το σταμναγκάθι σε καλές περιόδους αποδίδει στον παραγωγό, αφού η τιμή του ως τυποποιημένο προϊόν, μπορεί να φτάσει και τα 7 ευρώ το κιλό. Εστιατόρια με κρητική και μεσογειακή κουζίνα το εντάσσουν στα μενού τους ενώ τα τελευταία χρόνια δημιουργείται ευνοϊκό κλίμα και σε αγορές του εξωτερικού.
Σύμφωνα με τον κ. Κουφάκη, η Γερμανία είναι μια από τις χώρες που δείχνουν ενδιαφέρον. Μάλιστα λόγω της χαμηλής ανθεκτικότητας του ως νωπό προϊόν, μετατρέπεται σε τουρσί, συσκευάζεται και διοχετεύεται με αυτή τη μορφή σε γερμανικές αγορές. Οι παραγωγοί πάντως αναζητούν τρόπους ώστε χωρίς να ρίχνουν την ποιότητα του αγριόχορτου, να καταφέρουν να το διατηρούν νωπό, καθώς μόνο έτσι κρατά τις ευεργετικές ιδιότητες του.
Ο κ. Μιχάλης Δεικτάκης, γεωπόνος και από τους πιο νέους καλλιεργητές ακολούθησε το παράδειγμα του πατέρα του ,εξέλιξε την καλλιέργεια και σήμερα διατηρεί είκοσι στρέμματα από τα οποία παράγει μια σημαντική ποσότητα του προϊόντος. Το 90% της παραγωγής του το τυποποιεί και τροφοδοτεί μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων και ένα 10% το διοχετεύει χύμα στις λαϊκές αγορές.
«Η Περιφέρεια από μόνη της έπρεπε να έχει οργανωθεί και να μας δώσει τρόπους ώστε αυτό το προϊόν που δεν είναι καν εγγεγραμμένο στον ευρωπαϊκό κατάλογο ποικιλιών και μπορούμε εμείς να το παράξουμε ,να το κάνει Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. κι όχι εμείς να πιέζουμε την περιφέρεια να μας βρει τον τρόπο» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Οι παραγωγοί της Γραμβούσας μέσα από πολλά εμπόδια στην τυποποίηση και εμπορία καταφέρνουν να κρατούν ψηλά τον πήχη. Είναι εξάλλου γνωστό ότι το σταμναγκάθι αποτελεί πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών, θρεπτικών στοιχείων, βιταμίνης C, περιέχει καροτένια, ιχνοστοιχεία και Ω3 λιπαρά οξέα που συμβάλλουν στην καλή υγεία.
Σημαντικός παράγοντας στη διατήρηση του ως ένα άριστης ποιότητας προϊόν, είναι η χωρίς φυτοφάρμακα καλλιέργεια του, με μεθόδους που δεν διαταράσσουν το βιολογικό κύκλο του χόρτου. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε χρόνο, μετά το τέλος της περιόδου συγκομιδής, το χωράφι ξεκουράζεται , το σταμναγκάθι βγάζει το αγκάθι του και αφού αφαιρεθούν οι σπόροι του, γίνεται ηλιοαπολύμανση με φυσική μέθοδο.
