Πληθυσμιακή γήρανση αλλά και πληθυσμιακή μείωση, κόντρα μάλιστα στη γενική αυξητική τάση πληθυσμού σε επίπεδο δήμου... Αυξημένη ανεργία, ιδίως μεταξύ των γυναικών. Προβληματική διασύνδεση με τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού και το λιμάνι. Έντονα επιβαρυμένος δημόσιος χώρος και ένα προβληματικό αστικό περιβάλλον, με αισθητή την έλλειψη συνοχής, τα κενά δημόσια κτήρια και τα κενά μεταξύ κτηρίων, που “τροφοδοτούν” ως ντόμινο συνθήκες εγκατάλειψης, ανεργίας και τελικά τη φτώχια...
Αυτά είναι, μεταξύ άλλων, τα πολύπλευρα προβλήματα που καταγράφονται στην ευρύτερη περιοχή της παλιάς πόλης και του παράκτιου μετώπου του Ηρακλείου, που οριοθετείται μεταξύ της λ. 62 Μαρτύρων στα δυτικά και της Καζαντζίδη στα ανατολικά, πάνω στα οποία θα επιχειρήσει να σκύψει τώρα ο Δήμος μέσω της επικαιροποιημένης Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση... Στόχος, σύμφωνα με τη Λότζια, είναι επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας, νέες θέσεις εργασίας, ουσιαστική ανάπτυξη μέσα από έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό και όχι με αποσπασματικές δράσεις.
Η “αυλαία” της διαβούλευσης για την επικαιροποίηση της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΣΒΑΑ) του Δήμου Ηρακλείου, στο πλαίσιο του Δημοκρατικού Αναπτυξιακού Προγραμματισμού και της Συμμετοχικής Διακυβέρνησης, άνοιξε με ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, παρουσία του δημάρχου Ηρακλείου Βασίλη Λαμπρινού, αντιδημάρχων, στελεχών της Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Κρήτης, εκπροσώπων φορέων, καθώς και πολιτών. Θα ακολουθήσουν κι άλλες θεματικές συναντήσεις για τη ΣΒΑΑ, ενώ η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι τις 16 Ιουνίου.
Ο δήμαρχος στον σύντομο χαιρετισμό του ανέφερε μεταξύ άλλων: «Από την πρώτη μέρα της θητείας μας είχαμε τονίσει την αναγκαιότητα για την εκπόνηση ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού, τον οποίο θα καταρτίζαμε συνομιλώντας με όλους τους θεσμικούς εταίρους και τους απλούς πολίτες του Δήμου μας. Το 2016 κάναμε τη δέσμευσή μας πράξη με τη μεγάλη δημόσια διαβούλευση για την κατάρτιση του Σχεδίου Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) και της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020.
Θυμίζω ότι σε εκείνη τη διαβούλευση συμμετείχαν 59 φορείς και κατετέθησαν 144 προτάσεις, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι το ΣΟΑΠ του Δήμου Ηρακλείου θεσμοθετήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 με κοινή υπουργική απόφαση των υπουργείων Ανάπτυξης και Υποδομών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Σήμερα βρισκόμαστε στην έναρξη της αντίστοιχης διαδικασίας διαβούλευσης και είμαστε βέβαιοι ότι η συμμετοχή θα είναι εξίσου εποικοδομητική και παραγωγική. Στόχος μας είναι όλοι μαζί, με διάλογο και συνεργασίες να συνεχίσουμε να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις, ώστε το Ηράκλειο να εξελίσσεται».
«Επιχειρείται μέσα από τις προτεινόμενες δράσεις και παρεμβάσεις η ολοκλήρωση του σχεδιασμού του κέντρου, αλλά και η ισόρροπη ανάπτυξη της πόλης. Επιπρόσθετα, δίνεται έμφαση σε θύλακες που παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση, όπως παραδείγματος χάρη η Αγία Τριάδα», ανέφερε ο αντιδήμαρχος Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Ψηφιακού Μετασχηματισμού, Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υπαίθρου και Τουρισμού Γιώργος Σισαμάκης.
Τη συνοπτική παρουσίαση της επικαιροποιημένης ΣΒΑΑ, με στοιχεία απολογισμού της προηγούμενης και σχεδιασμού για την επόμενη, έκανε η Τασία Λαγουδάκη, χωροτάκτης-πολεοδόμος (εξωτερική συνεργάτιδα), ενώ αναλυτικά στοιχεία έδωσε η γενική γραμματέας του Δήμου Ηρακλείου Ευγενία Στυλιανού.
Η Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης Δήμου Ηρακλείου επικαιροποιείται, με στόχο την περιβαλλοντική αναβάθμιση, καθώς και την κοινωνική και οικονομική ενίσχυση της παλιάς πόλης και του παράκτιου μετώπου του Ηρακλείου. Χρησιμοποιώντας ως όχημα τον σημαντικό πολιτισμό της πόλης μας, επιδιώκεται η επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η ουσιαστική ανάπτυξη μέσα από έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό. Δικαιούχοι των δράσεων της ΣΒΑΑ είναι, εκτός από τον Δήμο Ηρακλείου, φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που εδρεύουν στη χωρική ενότητα, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, ΟΛΗ, ΥΠ.ΠΟ., επιχειρήσεις, άνεργοι κ.ά., ενώ άμεσα ωφελούμενοι από την υλοποίηση της ΣΒΑΑ είναι το ευρύ κοινό, άνδρες και γυναίκες, πολίτες του Δήμου Ηρακλείου, καθώς και ειδικές κοινωνικές ομάδες (νέοι και νέες, γυναίκες, άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι).
Η περιοχή και οι στόχοι
Η περιοχή ενδιαφέροντος περιλαμβάνει την παλιά πόλη και τμήματα της παράκτιας αστικής ζώνης στα δυτικά και στα ανατολικά της.
- Οριοθετείται: από τις οδούς 62 Μαρτύρων, Πυράνθου, Γ. Γεωργιάδη, Γερωνυμάκη και Σ. Καζαντζίδη.
Η περιοχή ενδιαφέροντος καλύπτει μια έκταση 4,8 τ.χλμ., που ισοδυναμεί με το 18% του αστικού κέντρου και 2% του δήμου.
Ο πληθυσμός ανέρχεται σε 32.162 κατοίκους και ισοδυναμεί με το 25% του πληθυσμού αστικού κέντρου και 18% του συνολικού πληθυσμού του δήμου.
Τα βασικά δημογραφικά-κοινωνικά χαρακτηριστικά της περιοχής ενδιαφέροντος της Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης έχουν ως εξής:
- Η περιοχή ΒΑΑ χάνει πληθυσμό -3%, τη στιγμή που ο δήμος Ηρακλείου παρουσιάζει αύξηση 7%.
- Ο πληθυσμός της περιοχής ΒΑΑ είναι σημαντικά πιο γερασμένος από τον μέσο όρο του δήμου, με τα άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών να αντιπροσωπεύουν το 13% του πληθυσμού της, έναντι 9% στο υπόλοιπο αστικό κέντρο.
- Ο αναλφαβητισμός και η σχολική διαρροή στην περιοχή ΒΑΑ είναι κάτω από τον μέσο όρο του δήμου, αλλά το ποσοστό συμμετοχής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (18%) είναι χαμηλότερο τόσο από τον δήμο (19%), όσο και από το υπόλοιπο αστικό κέντρο (21%).
- Το σύνολο της περιοχής ΒΑΑ παρουσιάζει αύξηση των εγγεγραμμένων ανέργων πάνω από 9% την περίοδο 2018-2020, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του δήμου είναι 5,3%.
- Στους ανέργους φαίνεται να υπερτερούν οι γυναίκες (62% στο επίπεδο της περιφέρειας).
- Τμήματα της περιοχής ΒΑΑ συγκεντρώνουν από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανειδίκευτης εργασίας στη μητροπολιτική περιοχή του Ηρακλείου. Η περιοχή ΒΑΑ καταλαμβάνει το 18% της έκτασης του αστικού κέντρου και το 2% του δήμου, αλλά συγκεντρώνει το 54% των επιχειρήσεων του αστικού κέντρου και το 24% του δήμου.
- Τρεις στους 10 απασχολούνται στο εμπόριο και τον τουρισμό σε όλο τον δήμο και την περιοχή ΒΑΑ και 1 στις 4 σχετικές επιχειρήσεις του δήμου χωροθετείται εντός της περιοχής ΒΑΑ.
- Πάνω από τις μισές (56%) επιχειρήσεις εστίασης του αστικού κέντρου συγκεντρώνονται εντός της περιοχής ΒΑΑ.
Όπως επισημαίνεται στο σχετικό σχέδιο της ΒΑΑ:
- Τα “κενά” στη λειτουργική σύνδεση της παλιάς πόλης και του παράκτιου μετώπου με την Κνωσό και το λιμάνι, πύλη εισόδου της κρουαζιέρας, σε συνδυασμό με την αύξηση επισκεπτών έχουν ως συνέπεια υπερσυγκεντρώσεις και επιβάρυνση του δημόσιου χώρου και του αστικού περιβάλλοντος σε επιμέρους θύλακες.
- Τα “κενά” από τη μη χωρική σύνδεση των δικτύων κοινόχρηστων χώρων και χώρων πρασίνου, κεντρικών λειτουργιών πόλης και υποδομών βιώσιμης κινητικότητας, διαταράσσουν τη συνοχή της πόλης και επιβαρύνουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αστικού περιβάλλοντος, εντείνοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
- Τα “κενά” δημόσια κτήρια διαταράσσουν τη συνοχή της πόλης και δημιουργούν σημειακά εικόνα εγκατάλειψης.
- Τα “κενά” κτήρια κατοικιών διαταράσσουν τη συνοχή της πόλης και ενισχύουν το “κενό” της μειωμένης παρουσίας των παραγωγικών ηλικιών, λόγω μειωμένης προσφοράς κατοικιών.
- Τα “κενά” κτήρια των επιχειρήσεων διαταράσσουν τη συνοχή της πόλης και δημιουργούν το “κενό” της ανεργίας, πληγή στην οικονομία.
- Με τη σειρά της, η ανεργία δημιουργεί το “κενό” της φτώχιας, που διαταράσσει τη συνοχή στην κοινωνία.
Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά - Ο υψηλός κίνδυνος πλημμύρας
Όπως αναφέρεται στο σχετικό σχέδιο, το σύνολο της περιοχής ΒΑΑ είναι εντός της Ζώνης Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας (Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας).
Η μειωμένη κυκλοφορία αέρα στον αστικό ιστό, λόγω της γεωμετρίας των δρόμων (αναλογία πλάτους και ύψους των κτηρίων), σε συνάρτηση με την πυκνότητα δόμησης, επηρεάζει τον τρόπο ροής του ανέμου. Σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα στοιχεία της ΕΜΥ, στην περιοχή ΒΑΑ εμφανίζονται έντονες διακυμάνσεις των κλιματικών συνθηκών, με εμφάνιση ασυνήθιστων φαινομένων:
- διασυνοριακή μεταφορά μεγάλης συγκέντρωσης σκόνης,
- έντονες βροχοπτώσεις,
- αύξηση της θερμοκρασίας με έντονες διακυμάνσεις,
- μακρές περίοδοι ξηρασίας. Οι κατοικίες στην περιοχή ΒΑΑ είναι ευάλωτες στην αύξηση των θερμοκρασιών και τις έντονες διακυμάνσεις, καθώς πάνω από τις μισές (53%) δε διαθέτουν μόνωση, έναντι 45% του δήμου.
