Με μείωση παραγωγής λόγω της ξηρασίας απειλείται η κρητική μπανάνα, που παραμένει - έστω και με σημαντική πτώση της παραγωγής της κατά την τελευταία 20ετία σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια - μία δυναμική καλλιέργεια και πολλά υποσχόμενη για όσους επιθυμούν, στις νότιες περιοχές της Κρήτης, να ασχοληθούν μαζί της.
Η μεγάλη ποσότητα αλλά και η καλή ποιότητα του νερού που απαιτεί η μπανάνα για να έχει καλά αποτελέσματα στην παραγωγή των “σταφυλιών” δε φαίνεται να διασφαλίζονται για φέτος, αφού με την παρατεταμένη ξηρασία, οι γεωτρήσεις έχουν μείνει χαμηλά και το φαινόμενο της υφαλμύρωσης του νερού θεωρείται δεδομένο στη διάρκεια της θερινής περιόδου!
Η μπανανοκαλλιέργεια της Κρήτης γνώρισε σε προηγούμενες δεκαετίες μεγάλες δόξες, αφού αποτελούσε “χρυσό” προϊόν για τους παραγωγούς. Το 1988 με τις εισαγωγές μπανάνας στη χώρα μας άρχισε να υφίσταται μια κρίση, που όμως και αυτή τα τελευταία χρόνια έχει ξεπεραστεί, καθώς οι καταναλωτές έχουν πια καταλάβει ότι η μπανάνα που έρχεται από άλλες χώρες δεν έχει καμία σχέση με την μπανάνα που παράγεται στις νότιες περιοχές του νησιού μας.
Μιλώντας στο neakriti.gr, ο γεωπόνος από τη Βιάννο Μανόλης Γελασάκης, που και ο ίδιος είναι παραγωγός μπανάνας και μάλιστα βιολογικής, λέει στο neakriti.gr: «Η μπανάνα έχει κάποιες ιδιαιτερότητες. Θέλει άριστης ποιότητας νερό. Εγώ πιστεύω ότι φέτος θα έχουμε πρόβλημα στη μπανάνα, διότι θέλει πάρα πολύ νερό. Θέλει περισσότερο νερό από τα κηπευτικά και θέλει και καλής ποιότητας νερό. Δηλαδή αγωγιμότητα κάτω από το 1 ppm. Ενώ τα κηπευτικά μπορούν να καλλιεργηθούν και με αγωγιμότητα του νερού από 1,5 έως και 2,5 ppm. Θα έχουμε λοιπόν τεράστιο πρόβλημα με την μπανάνα φέτος».
Σύμφωνα με τη δυσάρεστη εκτίμηση του Μανόλη Γελασάκη, «λόγω της ξηρασίας θα αυξηθεί και η αλατότητα στα νερά. Τα νερά προέρχονται κυρίως από γεωτρήσεις. Οπότε υπάρχει κίνδυνος υφαλμύρωσης των γεωτρήσεων και έτσι θα έχουμε πρόβλημα στην μπανάνα».
Από Άρβη μέχρι Τέρτσα
Η κύρια παραγωγή της μπανάνας προέρχεται από Άρβη μέχρι Τέρτσα. Και, όπως μας λέει ο γεωπόνος Μανόλης Γελασάκης, «την τελευταία 20ετία έχει φθίνουσα πορεία η μπανάνα της Κρήτης, αλλά τώρα τελευταία πιστεύω ότι έχει σταθεροποιηθεί. Δηλαδή, την τελευταία πενταετία η παραγωγή της μπανάνας έχει σταθεροποιηθεί. Αυτοί που την καλλιεργούν την αγαπούν, γι’ αυτό την καλλιεργούν. Πρόσοδο έχει λιγότερη από τα κηπευτικά».
Τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Βιάννου καλλιεργούνται γύρω στα 380 στρέμματα υπαίθριας και θερμοκηπιακής μπανάνας. «Δηλαδή, είχαμε περίπου 100 στρέμματα υπαίθριας και γύρω στα 280 στρέμματα μπανάνας θερμοκηπιακής. Αυτά τα στοιχεία ισχύουν για την τελευταία δεκαετία. Επίσης, παράγονται γύρω στους 5 με 5,5 τόνους ανά στρέμμα της θερμοκηπιακής καλλιέργειας σε ετήσια παραγωγή. Και στις υπαίθριες περίπου από 1,5 έως 2 τόνους ανά στρέμμα σε ετήσια βάση», μας είπε ο Μανόλης Γελασάκης.
«Η κρητική μπανάνα υπέστη μία κρίση με το που άρχισαν να μπαίνουν το 1988 έως το 1990 οι εισαγόμενες μπανάνες στη χώρα. Ήρθε πολύ φτηνή μπανάνα από το εξωτερικό. Ο κόσμος δεν είχε ενημερωθεί. Και το μόνο του κριτήριο ήταν η τιμή. Αργότερα που αντιλήφθηκε ότι η κρητική μπανάνα είναι ένα άλλο προϊόν, άρχισε να προτιμάει την κρητική μπανάνα. Σήμερα (σ.σ. χθες) βλέπω μπανάνα Άρβης σε κάποια μαγαζιά στα 2,5 ευρώ το κιλό. Η άλλη έχει 1,10 έως 1,30 ευρώ το κιλό. Ο κόσμος λοιπόν έχει διαχωρίσει τη δική μας σε σχέση με την εισαγόμενη μπανάνα και την προτιμάει», είπε στο neakriti.gr ο γεωπόνος και βιοκαλλιεργητής μπανάνας Μανόλης Γελασάκης.
Κι ενώ στα χρόνια της κρίσης της μπανάνας η καλλιέργεια του προϊόντος στο νησί μας κινδύνεψε να εξαφανιστεί, η δημιουργία του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μπανάνας Κρήτης από τη μια και η βιολογική μπανάνα από την άλλη έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διάσωση αυτής της πολύ δυναμικής καλλιέργειας.
Οι τιμές της μπανάνας
Στο ερώτημά μας για τις σημερινές τιμές της βιολογικής και της συμβατικής μπανάνας τόσο στον παραγωγό όσο και στον καταναλωτή, ο Μανόλης Γελασάκης μάς απάντησε: «Από τον παραγωγό ξεκινάει από 1,80 μέχρι 2 ευρώ το κιλό η βιολογική και στο ράφι διατίθεται σε διάφορες τιμές. Εγώ στέλνω στην Αθήνα, όπου πωλούνται πάνω από 3,80 ευρώ το κιλό. Η τιμή της συμβατικής μπανάνας στον παραγωγό είναι από 1 έως 1,20 ευρώ το κιλό».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «η κρητική μπανάνα άρχισε να παίρνει και πάλι τα πάνω της από το 1990 μέχρι και το 2005. Και μετά σταθεροποιήθηκε γύρω στα 360 με 380 στρέμματα. Καλλιεργείται, βέβαια, μπανάνα και στη Σητεία, όπως και στα Μάλια. Όμως η βασική παραγωγή είναι στην Άρβη. Επίσης υπάρχει παραγωγός που έχει βάλει 6 στρέμματα βιολογικής μπανάνας στα Χανιά και υπάρχει και μια καλλιέργεια με 10 στρέμματα θερμοκηπιακής μπανάνας στο Ρέθυμνο. Αυτή είναι η καλλιέργεια της μπανάνας στην Κρήτη».
Μια ιδιαίτερη καλλιέργεια - Θέλει νερό, δε θέλει αέρα και ψύχος
Όσο για τις δυνατότητες επέκτασης της μπανανοκαλλιέργειας και στην υπόλοιπη Κρήτη, ο Μανόλης Γελασάκης είπε: «Εκτός από τις ιδιαιτερότητες στο νερό, η μπανάνα δε θέλει καθόλου αέρα και δε θέλει καθόλου ψύχος. Δηλαδή, κάτω από τους 6 βαθμούς Κελσίου πάνω από 10 με 12 ώρες, η παραγωγή της μπανάνας μειώνεται ανεπανόρθωτα».
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός, όπως μας είπε, ότι ως προς την κατώτατη θερμοκρασία είναι ακατάλληλο το περιβάλλον καλλιέργειας της μπανάνας ακόμα και στη Μεσαρά. Με εξαίρεση ίσως τον Λέντα και αυτή η εξαίρεση για συγκεκριμένα σημεία στον Λέντα.
«Ο περιοριστικός παράγοντας δεν είναι η υψηλή, αλλά η χαμηλή θερμοκρασία»... Καταλήγοντας, ο γεωπόνος Μανόλης Γελασάκης ανέφερε ότι σε πανελλαδικό επίπεδο από την κρητική μπανάνα καλύπτεται μόνο το 2% της ζήτησης. Το 98% καλύπτεται από την εισαγόμενη μπανάνα. Άρα υπάρχει λαμπρό μέλλον για όσους θέλουν να ασχοληθούν με την καλλιέργεια της μπανάνας. Και θεωρείται αναγκαία η στήριξη της Πολιτείας, μέσα από έργα όπως την κατασκευή φραγμάτων για την εξοικονόμηση του νερού, χωρίς το οποίο η μπανανοκαλλιέργεια δεν μπορεί να επιβιώσει.
