Ένα ακόμη έμμεσο, αλλά σαφές μήνυμα αποδοκιμασίας της πρακτικής των αγωγών SLAPP στέλνει η Κομισιόν.
Απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή, Κώστα Αρβανίτη, η Επίτροπος Βέρα Γιούροβα επισημαίνει την υψηλή προτεραιότητα που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τόσο στην υπό διαπραγμάτευση σχετική Οδηγία, όσο και στην εφαρμογή από τα κράτη μέλη των προτεινόμενων στη σχετική σύσταση μέτρων. Μάλιστα, καθώς αυτήν τη φορά πρόκειται για Καταχρηστική Αγωγή πολιτικού – και δη μέλους της Κυβέρνησης – κατά Δημοσιογράφου, η Επίτροπος αναφέρεται με νόημα σε «ανισορροπία οικονομικής ή πολιτικής ισχύος μεταξύ των μερών, η οποία αυξάνει σημαντικά τις επιβλαβείς επιπτώσεις».
Στην ερώτηση που είχε υποβάλει ο Κώστας Αρβανίτης αναφέρεται σε αγωγή του Υφυπουργού Αθλητισμού κ. Αυγενάκη κατά της εφημερίδας «Νέα Κρήτη» και κατά του δημοσιογράφου και διευθυντή σύνταξης, Γιώργου Ψαρουλάκη, με την οποία απαιτεί αποζημίωση 300.000 € λόγω ηθικής βλάβης την οποία ισχυρίζεται ότι υπέστη από δημοσιεύματα της εφημερίδας για πράξεις και παραλείψεις του ως κυβερνητικού στελέχους, καθώς και αποζημίωση 5.000 € για κάθε δημοσίευμα της εφημερίδας που θα αφορά τον ενάγοντα, επειδή –κατά τον κ. Αυγενάκη – μπορεί να τον διαβάλει στο εκλογικό σώμα ενόψει των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών, σημειώνει μεταξύ άλλων ο ευρωβουλευτής και προσθέτει ότι παρά την πάγια τακτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μη σχολιάζει ατομικές δικαστικές διαδικασίες στα κράτη μέλη, θέση που άλλωστε επαναλαμβάνεται και στην αρχή της απάντησης της Αντιπροέδρου Αξιών και Διαφάνειας, η Επίτροπος στη συνέχεια εκφράζει την ξεκάθαρη αποδοκιμασία της στην πρακτική των αγωγών SLAPP και στέλνει σαφές μήνυμα στην Ελληνική Κυβέρνηση να υιοθετήσει τα μέτρα που περιγράφονται στη σχετική σύσταση, για την οποία επισημαίνει πως «εφαρμόζεται σε εγχώριες υποθέσεις και καλύπτει όλα τα είδη διαδικασιών». Με άλλα λόγια, η Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, αρμόδια μεταξύ άλλων και για το σεβασμό στο Κράτος Δικαίου, επισημαίνει πως οι κυβερνήσεις των κρατών μελών, έχουν στα χέρια τους έναν σαφή «οδικό χάρτη» στη βάση του οποίου μπορούν με παρεμβάσεις στο εσωτερικό τους δίκαιο να συγκροτήσουν επαρκές πλαίσιο προστασίας από τις αγωγές SLAPP.
«Όσο κι αν ο χαρακτήρας των συστάσεων προς τα κράτη–μέλη που εκδίδει η Κομισιόν δεν είναι δεσμευτικός, η υιοθέτηση ή μη των προτεινόμενων μέτρων είναι ένδειξη, ή ακόμη και πειστήριο της πολιτικής βούλησης για μια κυβέρνηση», σχολιάζει ο Κώστας Αρβανίτης.
«Ενώ έχει ήδη περάσει ένας ολόκληρος χρόνος από την έκδοση της σύστασης δεν έχουμε δει ακόμη ούτε «τη διαθεσιμότητα δικονομικών εγγυήσεων για την καταπολέμηση των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού» στις οποίες αναφέρεται ρητά η Αντιπρόεδρος Γιούροβα στην απάντησή της, ούτε τους μηχανισμούς οικονομικής στήριξης των θυμάτων αγωγών SLAPP, ούτε κάποια τροποποίηση στο περιεχόμενο των διατάξεων για τη δυσφήμιση προκειμένου να αποφεύγεται ο «αδικαιολόγητος αντίκτυπος στην ελευθερία της έκφρασης» (αντίθετα, είδαμε πριν από λίγες μέρες τη σύλληψη γνωστού συγγραφέα και πολιτευτή της ΝΔ), ούτε κάποια έστω προσχηματική πρωτοβουλία κατάρτισης και ευαισθητοποίησης πάνω στο θέμα, ούτε καν κάποιο «σημείο επαφής» που θα συγκεντρώνει και θα ανταλλάσσει πληροφορίες σχετικά με όλους τους οργανισμούς που παρέχουν καθοδήγηση και στήριξη σε πρόσωπα στοχοποιούνται εξοντωτικά από προδήλως αβάσιμες ή καταχρηστικές αγωγές και μηνύσεις με στόχο να αποθαρρύνεται η συμμετοχή του κοινού και η δημοσιογραφία», και καταλήγει: «Τι είδαμε αντί για τα παραπάνω; Έναν πρωθυπουργό να καλύπτει πολιτικά την καταχρηστική αγωγή μέλους της Κυβέρνησής του, και να τον κρατά στη θέση του Υφυπουργού! Οι προθέσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη ένα σχεδόν χρόνο μετά την έκδοση της σχετικής σύστασης της ΕΕ είναι σαφείς: Η Μητσοτάκης ΑΕ όχι μόνο δεν ενδιαφέρεται να σταματήσει τη λαίλαπα των SLAPPs, αλλά με την απραγία της διεκδικεί με αξιώσεις το ρόλο του «χρυσού χορηγού» της επονείδιστης αυτής για τον Δημόσιο Βίο πρακτικής!»
Ακολουθούν τα πλήρη κείμενα της απάντησης της Κομισιόν και της ερώτησης του Κώστα Αρβανίτη:
Απάντηση της αντιπροέδρου κ. Jourová εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - Η Επιτροπή δεν σχολιάζει ατομικές δικαστικές διαδικασίες στα κράτη μέλη.
Στις 27 Απριλίου 2022 η Επιτροπή ενέκρινε ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων, η οποία περιλαμβάνει πρόταση οδηγίας[1] και σύσταση[2] για την προστασία των δημοσιογράφων, των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων από καταχρηστικές πρακτικές προσφυγής στη δικαιοσύνη, γνωστές και ως «στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού». Η πρωτοβουλία είναι μία από τις δράσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της πολυφωνίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία[3] και συμπληρώνει άλλους συναφείς άξονες εργασίας, ιδίως τη σύσταση για την προστασία, την ασφάλεια και την ενίσχυση της θέσης των δημοσιογράφων[4], καθώς και την πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης[5]. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης την κατάσταση της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης σε όλα τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσής της για το κράτος δικαίου.
Η προτεινόμενη οδηγία καλύπτει τις στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού σε αστικές υποθέσεις με διασυνοριακές επιπτώσεις. Η σύσταση εφαρμόζεται σε εγχώριες υποθέσεις και καλύπτει όλα τα είδη διαδικασιών. Μεταξύ άλλων, η σύσταση καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα δικονομικών εγγυήσεων για την καταπολέμηση των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, καθώς επίσης και να λάβουν περαιτέρω μέτρα, όπως κατάρτιση και ευαισθητοποίηση, ή να προωθήσουν οργανισμούς που παρέχουν στήριξη σε στόχους στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού. Οι στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού κινούνται από ισχυρά άτομα ή οντότητες και συχνά συνεπάγονται ανισορροπία οικονομικής ή πολιτικής ισχύος μεταξύ των μερών, η οποία αυξάνει σημαντικά τις επιβλαβείς επιπτώσεις, καθώς και τα αποτρεπτικά αποτελέσματα στον δημόσιο διάλογο.
Η ταχεία έγκριση της οδηγίας αποτελεί πολιτική προτεραιότητα για την Επιτροπή.
[1] COM/2022/177 final.
[2] C/2022/2428.
[3] COM(2020) 790 final της 3.12.2020.
[4] C/2021/6650.
[5] COM/2022/457 final.
Αγωγή τύπου SLAPP από Έλληνα Υφυπουργό κατά της εφημερίδας ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ και κατά δημοσιογράφου
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-003200/2022/rev.1
προς την Επιτροπή
Άρθρο 138 του Κανονισμού
Κωνσταντίνος Αρβανίτης (The Left)
Πολύ πρόσφατα, ο Έλληνας Υφυπουργός Αθλητισμού κ. Αυγενάκης άσκησε αγωγή κατά της περιφερειακής εφημερίδας ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ και κατά του δημοσιογράφου και διευθυντή σύνταξης κ. Ψαρουλάκη, με την οποία ζητεί αποζημίωση 300.000 ευρώ λόγω ηθικής βλάβης, που ισχυρίζεται ότι υπέστη από δημοσιεύματα της εφημερίδας για πράξεις και παραλείψεις του ως κυβερνητικού στελέχους, καθώς και αποζημίωση 5.000 ευρώ για κάθε δημοσίευμα της εφημερίδας που θα αφορά τον ενάγοντα, επειδή –κατά τον ίδιο– μπορεί να τον διαβάλει στο εκλογικό σώμα ενόψει των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών.
Τοιουτοτρόπως, ο κ. Αυγενάκης επιχειρεί απροκάλυπτα, μέσω αγωγής τύπου SLAPP, να φιμώσει την επαρχιακή εφημερίδα διά της απειλής οικονομικού στραγγαλισμού, να ακυρώσει τον ουσιώδη και πρωτεύοντα ρόλο και την αποστολή της (τον έλεγχο της υπουργικής του εξουσίας) και να επιβάλει τη χειρότερη και πιο επικίνδυνη μορφή λογοκρισίας, ήτοι την προληπτική αυτολογοκρισία. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι, πρόσφατα, η αρμόδια Επίτροπος κ. Jourová δήλωσε ότι οι αγωγές τύπου SLAPP είναι ικανές να αναπτύξουν μια επικίνδυνη για την ελευθερία του λόγου και την ελευθεροτυπία εκφοβιστική λειτουργία.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1.Πώς τοποθετείται απέναντι σε τέτοιου είδους εκφοβιστικές για τον Τύπο κυβερνητικές μεθοδεύσεις στην Ελλάδα, ιδίως όταν προέρχονται από κορυφαία κυβερνητικά και κομματικά στέλεχη όπως ο κ. Αυγενάκης, ο οποίος είναι εν ενεργεία Υφυπουργός και πρώην Γραμματέας του κυβερνώντος κόμματος;
2.Ποια νομοθετικές ή άλλες πρωτοβουλίες προτίθεται να λάβει ώστε να αποτρέπονται οι επικίνδυνες αυτές πρακτικές;
