Παγκόσμια πρεμιέρα κάνει σήμερα Παρασκευή 3 και αύριο Σάββατο 4 Φεβρουαρίου, στο Πολιτιστικό-Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου (ΠΣΚΗ), η όπερα “Ελευθέριος Βενιζέλος”. Ο εξαιρετικά ταλαντούχος συνθέτης Δημήτρης Μαραμής υπογράφει μια οπερατική σύνθεση για τον μεγαλύτερο ηγέτη της νεότερης Ελλάδας, τον άνθρωπο που διαμόρφωσε το σύγχρονο ελληνικό κράτος, τον μεγάλο Κρητικό Ελευθέριο Βενιζέλο.
Ο ίδιος έτσι ολοκληρώνει, όπως εκμυστηρεύεται στο neakriti.gr, μία βαριά κατάθεση μουσικής τέχνης, η οποία έχει αγγίξει τα ιερά και τα όσια της Κρήτης, καθώς η όπερα “Ελευθέριος Βενιζέλος” έρχεται να προστεθεί στα δικά του έργα “Ερωτόκριτος” και “Καπετάν Μιχάλης”...
Πώς χωράει σε μια όπερα μια τέτοια μορφή όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος;
«Χωράει αυτό που ενδιαφέρει τον συνθέτη από τη ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ένα έργο τέχνης εμπνευσμένο από τη ζωή ενός σπουδαίου ανθρώπου-ηγέτη δεν έρχεται να καταθέσει μία βιογραφία, ούτε να διδάξει ιστορία. Έρχεται να παρουσιάσει έναν σκηνικό ήρωα, με τον οποίο να ταυτιστεί μαζί του ο θεατής-ακροατής, ο αποδέκτης του έργου. Επίσης, η όπερα είναι μία μεγάλη τέχνη καθώς είναι μία σύνθεση από πολλές τέχνες μαζί. Συνεπώς η όπερα έχει ανάγκη από μεγάλα θέματα, από γιγάντιους ήρωες. Συνεπώς θεωρώ πως το περίεργο θα ήταν γιατί να μη γίνει μία σύγχρονη όπερα ο Βενιζέλος και όχι το να γίνει».
Μιλήστε μας λίγο για το έργο. Πώς είναι διαρθρωμένο; Τι θα δουν οι θεατές και τι θα πάρουν φεύγοντας μαζί τους;
«Αυτό που επιθυμώ να πάρουν είναι τη μουσική της αισθηματικής και ψυχολογικής περιπέτειας ενός μεγάλου άντρα που σήκωσε στους ώμους του έναν πληγωμένο και κατατρεγμένο λαό. Έναν ελληνισμό που ήταν σκλαβωμένος αιώνες στους Οθωμανούς. Έναν λαό ηττημένο τον οποίο αυτός ο άντρας έκανε να πιστέψει πως μπορεί να μεγαλουργήσει και... μεγαλούργησε! Τα ιστορικά γεγονότα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος επί σκηνής στην όπερα είναι η ανόρθωση του κράτους, ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος, ο πρώτος Παγκόσμιος, ο Εθνικός Διχασμός, η Μικρασιατική Καταστροφή, η Συνθήκη της Λωζάνης, η ελληνοτουρκική φιλία με τον Κεμάλ Ατατούρκ. Ωστόσο, δε μένει απ’ έξω η προσωπική ζωή του».
Ποια στιγμή του, ποιο γεγονός από τη ζωή ή τη διαδρομή του είναι αυτό που σας ενέπνευσε για να ξεκινήσετε να γράφετε;
«Οι σφαίρες στο αυτοκίνητό του, όταν πήγα και το είδα στο σπίτι του στη Χαλέπα στα Χανιά. Πόσες απόπειρες δολοφονίας έγιναν για αυτόν τον άνθρωπο; Τον Καποδίστρια πρόλαβαν και τον σκότωσαν και μαζί με αυτόν και την ίδια τη χώρα. Τον Βενιζέλο δεν τα κατάφεραν με σφαίρες, αλλά σίγουρα του έμπηξαν πολλές μαχαιριές στην καρδιά, ψυχολογικά. Με ενέπνευσε η αντοχή του, η δύναμη της ψυχής του, η αλύγιστη θέλησή του».
Είναι η όπερα είδος που μπορούν να παρακολουθήσουν όλοι ή είναι μόνο για τους μυημένους στην κλασική μουσική;
«Αυτό που μπορώ να σας πω με σιγουριά είναι πως και οι μη μυημένοι μπορούν να ακούσουν μουσική μου, καθώς αυτό αποδείχτηκε και με τον Ερωτόκριτο που παρουσίασα το 2017-2019 και με τον Καπετάν Μιχάλη το 2021, χωρίς να κάνω εκπτώσεις στη γραφή μου. Αλλά είναι αυτό που πιστεύω με κάνει διαφορετικό από άλλους, γράφω μουσική που αγγίζει και συγκινεί».
Αλήθεια, πώς κρίνετε τη μουσική παιδεία του τόπου; Ρωτώ γιατί το Ηράκλειο έχει πολλάκις κατηγορηθεί για μια πόλη- “σκυλάδικη”.
«Όλη η χώρα είναι “σκυλάδικη”, όχι το Ηράκλειο. Αντιθέτως στο Ηράκλειο γίνονται πολλά σπουδαία πράγματα είτε στο Πολιτιστικό Κέντρο, είτε με το Φεστιβάλ “Κρήτη, μία ιστορία 5+1 πολιτισμοί”, είτε με άλλα. Δεν υπάρχει γενικώς παιδεία στη χώρα, όχι μόνο μουσική παιδεία. Αλλά αυτό δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν άνθρωποι πνευματικοί, άνθρωποι με παιδεία, άνθρωποι που έστω και χωρίς παιδεία διψούν για κάτι καλό, ποιοτικό, που έχει κάτι να τους πει και να τους δώσει. Δεν επιτρέπεται να στερήσουμε εξαιτίας της απαίδευτης πλειοψηφίας τη μεγάλη τέχνη από τους λίγους που έχουν το επίπεδο να την κατανοήσουν. Αλλά ούτε έχουμε το δικαίωμα να μην προσκαλέσουμε, να μη δώσουμε την ευκαιρία προς τη μεγάλη τέχνη, σε αυτούς που δεν έχουν ακόμα την παιδεία, ή δεν έχουν μυηθεί στην ποιότητα».
Η λειτουργία του ΠΣΚΗ μπορεί να αλλάξει την κουλτούρα της πόλης;
«Ναι! Αν δεν το καταστρέψει μία επιπόλαιη απόφαση των αυτοδιοικητικών σε μία νύχτα, σταματώντας το έργο που έχει ξεκινήσει ο καλλιτεχνικός του διευθυντής, ναι... μπορεί να αλλάξει την κουλτούρα της πόλης μέσα στον χρόνο. Χρειάζεται χρόνο φυσικά! Δεν έχετε ίσως καταλάβει ακόμα πως χωρίς καμία βοήθεια από κράτος ή κάποιο μεγάλο ίδρυμα έχετε αποκτήσει μία δεύτερη όπερα στη χώρα. Έχουν ανέβει στο ΠΣΚΗ ο “Ιδομενέας” του Μότσαρτ, ο “Οθέλλος” του Βέρντι, ο “Βαφτιστικός” του Σακελλαρίδη και τώρα γεννιέται μία ελληνική σύγχρονη όπερα, με ήρωα τον μεγάλο Κρητικό ηγέτη. Είναι ιστορικές στιγμές αυτές που ίσως και να μην μπορείτε να τις εκτιμήσετε τώρα, αλλά στο μέλλον. Συνεπώς το επαναλαμβάνω: Το ΠΣΚΗ μπορεί να αλλάξει την κουλτούρα της πόλης, αν δεν το καταστρέψετε μέσα σε μία νύχτα, από επιπολαιότητα ή από ψηφοθηρικές φιλοδοξίες!».
Ο δεσμός με το νησί - «Οι Κρητικοί με έχουν αγκαλιάσει με την αγάπη τους»
Ερωτόκριτος, Καπετάν Μιχάλης, Ελευθέριος Βενιζέλος... Τι είναι αυτό το βαθύ που σας δένει με την Κρήτη;
«Το πάθος όσον αφορά στο συναίσθημα. Η πνευματική παράδοση του νησιού που δε διακόπηκε από τους Οθωμανούς για τόσο μεγάλο διάστημα, όπως έγινε στην υπόλοιπη χώρα. Οι μεγάλοι δημιουργοί που γέννησε και γεννάει το νησί. Οι Κρητικοί που με έχουν αγκαλιάσει με την αγάπη τους. Η αγάπη μου για το νησί και για τους Κρητικούς. Οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί του νησιού που με έχουν στηρίξει».
Ο “Ερωτόκριτος” ξεπέρασε τα σύνορα της Κρήτης. Ταξίδεψε. Ο “Καπετάν Μιχάλης” όχι. Γιατί; Ποια συνθήκη καθόρισε αυτή την εξέλιξη και τι θα γίνει με το νέο έργο σας;
«Ο “Καπετάν Μιχάλης” δεν ταξίδεψε εξαιτίας των συνθηκών παραγωγής του και υπήρξαν τραγικά λάθος χειρισμοί σε αυτό το θέμα. Έτσι, αν και το έργο λάμβανε ενθουσιώδη υποδοχή όπου παρουσιαζόταν στην Κρήτη, οι συνθήκες δεν του επέτρεψαν να μπει στο καράβι να ταξιδέψει. Αυτό φυσικά και με πλήγωσε πολύ, γιατί αδικήθηκε ένα καλό έργο από εξωγενείς παράγοντες. Όμως δεν ήρθε το τέλος! Ο “Βενιζέλος” το αποδεικνύει αυτό! Κι απλά ελπίζω ο “Βενιζέλος” να έχει διαφορετική τύχη. Στο χέρι του δημιουργού είναι να παράγει καλό έργο. Δεν είναι, δυστυχώς, στο χέρι του δημιουργού να μπορεί να εξασφαλίσει τη σειρά των παραστάσεων. Αυτό είναι δουλειά της παραγωγής».
Με αυτό το έργο κλείνει για εσάς το κεφάλαιο Κρήτη;
«Δεν ξέρουμε αν κλείνει, αλλά σίγουρα ολοκληρώνεται μία βαριά κατάθεση μουσικής τέχνης, η οποία έχει αγγίξει τα ιερά και τα όσια της Κρήτης: “Ερωτόκριτος”, “Καπετάν Μιχάλης”, “Ελευθέριος Βενιζέλος”».
