Μια αποκαλυπτική συνέντευξη έδωσε ο καλύτερος νέος καρδιολόγος-ερευνητής Αλέξανδρος Πρωτονοτάριος στη “Νέα Κρήτη”, όπου μίλησε για τη διάκριση του “Young Investigator in Clinical Cardiology” και πιο συγκεκριμένα για το νόσημα με το οποίο ασχολήθηκε, και το οποίο είναι η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια, ένα νόσημα που προκαλεί ξαφνικό και αιφνίδιο θάνατο σε νέους αθλητές.
Ο ίδιος μίλησε για τα αποτελέσματα της έρευνάς του, ενώ αναφέρθηκε και στις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας καρδιολόγος-ερευνητής στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, ο κ. Πρωτονοτάριος μίλησε για την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, την οποία επιδοκίμασε, τον κ. Πατριανάκο, ο οποίος αποτέλεσε ένα σωστό πρότυπο για τον ίδιο. Ο κ. Πρωτονοτάριος έδωσε συμβουλές στους αναγνώστες της “Ν.Κ.” πως, εάν θέλουν να έχουν μια υγιή καρδιά, να κόψουν το κάπνισμα και να γυμνάζονται έστω και λίγο.
Θέλω να ξεκινήσω με το γεγονός, κύριε Πρωτονοτάριε, πως το τελευταίο χρονικό διάστημα ακούγεται το όνομά σας αρκετά συχνά, και μάλιστα η διάκριση που λάβατε αναρτήθηκε από εξέχοντες καρδιολόγους της ηρακλειώτικης κοινότητας. Ποιο ήταν το ερευνητικό σας έργο για να λάβετε το βραβείο του καλύτερου νέου καρδιολόγου ερευνητή;
«Αυτό που συνέβη είναι πως στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιολογίας, που είναι το μεγαλύτερο συνέδριο που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, όπου παρουσιάζονται χιλιάδες εργασίες απ’ όλο τον χώρο της Καρδιολογίας, η δική μου εργασία κέρδισε ένα σημαντικό βραβείο. Συγκεκριμένα, η δική μου ερευνητική εργασία βραβεύτηκε ως η καλύτερη στον χώρο της Κλινικής Καρδιολογίας. Είναι μια σημαντική διάκριση, καθώς η εργασία αυτή βρέθηκε μπροστά από εκατοντάδες εργασίες. Και είναι σημαντικό για μένα, γιατί μελετάω ένα νόσημα που δεν είναι τόσο “διάσημο”, και αυτό με ικανοποιεί».
Ποια ήταν η ερευνητική εργασία;
«Το νόσημα με το οποίο ασχολούμαι είναι η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια. Μυοκαρδιοπάθεια σημαίνει νόσημα του μυός της καρδιάς. Αυτά τα νοσήματα δε φαίνονται τόσο συχνά. Το νόσημα με το οποίο καταπιάνομαι είναι από τα νοσήματα εκείνα όπου νέοι άνθρωποι πεθαίνουν αρκετά συχνά και αιφνίδια, ιδίως στον χώρο του αθλητισμού. Είναι ένα νόσημα που μπορεί κάποιος να το έχει και να μη γνωρίζει ότι το έχει. Μπορεί η καρδιά του να προβεί σε μια αρρυθμία και να πεθάνει.
Εμείς παρακολουθούμε αρκετά περιστατικά. Είναι κληρονομικό και γενετικό. Μπορούμε και παρακολουθούμε συγγενείς τους που το έχουν και προσπαθούμε να φτιάξουμε εργαλεία, με τα οποία μπορούμε να προβλέψουμε ποιοι έχουν αυξημένες πιθανότητες να πεθάνουν σε περίπτωση που έχουν αυτό το νόσημα. Με βάση αυτά τα εργαλεία, μπορούμε να αποφασίσουμε εάν θα τους δώσουμε μια συσκευή που λέγεται απινιδωτής. Συνήθως το βλέπουμε σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, αλλά είναι μια συσκευή που την εμφυτεύουμε και έχει κάποια καλώδια, τα οποία δίνουν στην καρδιά ένα “σοκ” όταν μπει σε κατάσταση αρρυθμίας. Και πρακτικά σώζουν τη ζωή του ατόμου.
Ο απινιδωτής είναι εφ’ όρου ζωής, οπότε δεν είναι εφικτό να βάζουμε απινιδωτές σε όλους που έχουν το νόσημα. Χρειάζεται λοιπόν να έχουμε τέτοια εργαλεία, που στηρίζονται στα μαθηματικά, να επιλέγουν άτομα υψηλού ρίσκου.
Η ερευνητική μου εργασία διακρίθηκε, καθώς συλλέξαμε στοιχεία από 17 κέντρα από τέτοιους ασθενείς απ’ όλο τον κόσμο και μελετήσαμε τους παράγοντες κινδύνου που κάποιος έχει για να πεθάνει αιφνίδια. Κα χρησιμοποιήσαμε μια πληροφορία, που είναι εκείνη του αποτελέσματος του γενετικού ελέγχου, και πιο συγκεκριμένα ποιο γονίδιο είναι εκείνο που πάσχει. Μπορεί να υπάρχουν διαφορετικά γονίδια, τα οποία πάσχουν, και είδαμε ότι, αναλόγως τα γονίδια, αλλάζουν και οι παράγοντες κινδύνου. Για τον χώρο τον δικό μας ήταν ασυνήθιστη μια τέτοια έρευνα και γι’ αυτό είμαστε πρωτοπόροι να χρησιμοποιήσουμε μια τέτοια πληροφορία. Γι’ αυτόν τον λόγο, δίνουμε εξατομικευμένη πρόβλεψη κινδύνου στους ασθενείς και νομίζω πως, εξαιτίας του μεγάλου δείγματος και της καινοτομίας που εφαρμόστηκε, οδηγηθήκαμε σε αυτή τη διάκριση».
Στην Ελλάδα, πόσους κατοίκους έχουμε που πάσχουν από το συγκεκριμένο νόσημα;
«Οι μελέτες που υπολογίζουν τη συχνότητα εμφάνισης των νοσημάτων δεν είναι τόσο ακριβείς. Είναι μαθηματικές προσεγγίσεις, γιατί δεν έχουμε εξετάσει ολόκληρο τον κόσμο. Το συγκεκριμένο νόσημα παρουσιάζει συχνότητα 1: 2.000-5.000 κατοίκους. Είναι σχετικά σπάνιο. Στην Ελλάδα, ο αριθμός ανέρχεται κοντά στους 7.000 ασθενείς. Εάν πάρεις όλους εκείνους που πεθαίνουν αιφνίδια, το συγκεκριμένο νόσημα καρδιολογικό είναι από τις πιο συχνές αιτίες ξαφνικού θανάτου.
Γνωρίζουμε πως το νόσημα είναι γονιδιακό τουλάχιστον για το 60-70% των περιπτώσεων που παρακολουθούμε. Έχουμε όμως παρατηρήσει πως ο αθλητισμός παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του νοσήματος. Άτομα που έχουν την κληρονομικότητα, και αναλόγως τον χρόνο που αφιερώνουν στον αθλητισμό, έχουν μεγάλες πιθανότητες να αναπτύξουν το νόσημα και, εφόσον το έχουν, να πάθουν αιφνίδιο θάνατο.
Το καρδιογράφημα είναι ένα καλό τεστ για να διαγνωστεί κάποιος με αυτό το νόσημα. Τα παθολογικά ευρήματα του νοσήματος μπορούν να εντοπιστούν μ’ ένα καρδιογράφημα. Βέβαια, το να έχεις ένα φυσιολογικό καρδιογράφημα δεν αποκλείει πως δεν το έχεις. Από το να μην έχεις όμως καμία πληροφορία, είναι σχετικά βοηθητικό να κάνεις ένα καρδιογράφημα».
Θέλω να μου πείτε μερικά πράγματα για εσάς. Ποια ήταν τα ερεθίσματα για να ακολουθήσετε τον κλάδο της Ερευνητικής Καρδιολογίας και ποιος ο ρόλος της Ιατρικής Σχολής;
«Εγώ μεγάλωσα στη Νάξο. Οι γονείς μου ήταν γιατροί και ασχολούνται με την έρευνα. Είχαν δημοσιεύσει την “περίφημη νόσο της Νάξου”. Είναι μια μορφή της αρρυθμιογόνους μυοκαρδιοπάθειας. Εμένα με ενδιέφερε η Ιατρική γιατί ήξερα πως, σπουδάζοντας Ιατρική, θα μπορούσα να ασχοληθώ με την έρευνα. Και όταν κάνεις τέτοια έρευνα, βοηθάς ανθρώπους.
Μπαίνοντας στην Ιατρική Σχολή, ήξερα πως θα ασχολούμουν με το ερευνητικό κομμάτι. Η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης ήταν αρκετά καλή για όποιον επιθυμούσε να κάνει έρευνα. Ήταν μια σχολή με πολλές διακρίσεις, που έδινε έμφαση στην έρευνα. Είχα αρκετά καλούς καθηγητές. Όπως επίσης είχα αρκετά καλές σχέσεις και περνούσα παραγωγικό χρόνο με τον Αλέξανδρο Πατριανάκο. Ήταν από τα άτομα που μ’ έκαναν να ενδιαφέρομαι περισσότερο για τοn χώρο της Καρδιολογίας. Είμαι ευγνώμων σε όλους».
Τώρα πού βρίσκεστε;
«Τα τελευταία πέντε χρόνια ήμουν στο University College of London. Εκεί πραγματοποίησα τη διατριβή μου. Εκεί είναι η ερευνητική μου βάση. Δούλευα στο St Bartholomew's Hospital, που είναι το παλαιότερο νοσοκομείο της Ευρώπης. Εκεί έβλεπα ασθενείς με μυοκαρδιοπάθειες. Και πλέον συνεχίζω με το κομμάτι της ειδικότητας και βρίσκομαι στην περιοχή Λέιτον του Λονδίνου».
Θα επιστρέφατε στην Ελλάδα για να ασχοληθείτε με τον χώρο της δημόσιας υγείας;
«Ο καθένας έχει τους δικούς του λόγους για να πάει στο εξωτερικό. Πολλά άτομα έφυγαν για εξωτερικό, αλλά λίγα έμειναν για πολλά χρόνια. Δεν είναι πολύ ωραίο να εργάζεσαι σ’ ένα μέρος όπου δεν ομιλείται η μητρική σου γλώσσα και η κουλτούρα σου διαφέρει σε πράγματα, όπως η διασκέδαση. Πρέπει να υπάρχουν πολλοί παράγοντες που θα σε κρατήσουν στο εξωτερικό. Εγώ είμαι 7,5 χρόνια στο εξωτερικό, αλλά ακόμα δεν αισθάνομαι ότι έχω ενσωματωθεί πλήρως.
Νομίζω πως το οικονομικό κομμάτι δεν έχει μεγάλη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Δούλεψα ως ειδικευόμενος στην Ελλάδα και μπορώ να πω πως μου έμεναν χρήματα. Το κόστος ζωής στο Λονδίνο είναι τεράστιο. Αυτό που με κρατάει στη Βρετανία είναι πως μπορώ να ασχολούμαι με την έρευνα στον βαθμό που θέλω. Για πέντε χρόνια ασχολούμουν μόνο με την έρευνα. Για να έχεις μισθό τόσα χρόνια και να ασχολείσαι με την έρευνα ως ιατρός στην Ελλάδα είναι απίθανο. Δύσκολα βρίσκεις χρηματοδότηση. Κάνεις έρευνα, αλλά στο εξωτερικό είναι πιο ανταποδοτικό και δεν είναι τόσο δύσκολο όσο στην Ελλάδα».
Μια κοινότυπη ερώτηση: Ποιος είναι ο κύριος επιβαρυντικός παράγοντας για την καρδιά;
«Είναι βασικός παράγοντας το κάπνισμα. Πρέπει να σταματήσει κάποιος το κάπνισμα. Από εκεί και πέρα, χρειάζεται άθληση. Δεν έχει σημασία μόνο να χάσεις βάρος, αλλά είναι σημαντικό να αθλείσαι. Εάν ο μέσος άνθρωπος σταματούσε το κάπνισμα και αθλούνταν έστω και λίγο, θα πετύχαινε το 95% της βελτίωσης των οδηγιών για να έχει μια υγιή καρδιά».
