«Βροχή» έργων υποθαλάσσιων ηλεκτρικών διασυνδέσεων με επίκεντρο την Κρήτη περιλαμβάνει το νέο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E), του οργανισμού δηλαδή των αντίστοιχων ΑΔΜΗΕ απ’ όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και το εντυπωσιακό είναι ότι 5 από τα 10 ελληνικά έργα που φιγουράρουν στη σχετική λίστα έχουν ως σημείο αναφοράς το νησί μας.
Μάλιστα, πέρα από τα γνωστά στο ευρύ κοινό έργα, όπως είναι η υπό εξέλιξη ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Αττικής, και η διακρατική διασύνδεση Ισραήλ-Κύπρου- Ελλάδος μέσω Κρήτης (EuroAsia Interconnector), στο αναπτυξιακό πρόγραμμα του ευρωπαϊκού οργανισμού φιγουράρουν και σχετικά άγνωστα προωθούμενα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων που έχουν στο «κάδρο» το νησί μας. Έργα, εν προκειμένω, όπως Southern Aegean Interconnector που αφορά στη διασύνδεση μικρών νησιών του Αιγαίου με την Κρήτη και την Κω, και ο GAP Interconnector, έργο που προβλέπεται να συνδέει την Αίγυπτο με την Κρήτη.
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρει το newmoney.gr, 10 έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων, στα οποία πρωταγωνιστεί ή συμμετέχει η Ελλάδα, περιλαμβάνονται στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα ανάπτυξης του ENTSO-E για την περίοδο 2030-2040.
Το Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύων του ENTSO-E (TYNDP 2022) είναι η νεότερη έκδοση του εξαμηνιαίου πανευρωπαϊκού σχεδίου του για την ανάπτυξη υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας, και η οποία τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 16 Σεπτεμβρίου. Οπότε τα νεότερα αναμένονται από τον Οκτώβριο και μετά, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση.
Σε αυτό περιλαμβάνονται συνολικά 141 έργα μεταφοράς ενέργειας, εκ των οποίων τα 83 είναι διασυνοριακά. Ανάμεσά τους και δέκα ελληνικά projects, είτε υπό κατασκευή, είτε υπό ωρίμανση, ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ.
Τα 5 έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων που περιλαμβάνουν την Κρήτη και δεσπόζουν στο νέο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας είναι τα εξής:
Ο EuroAsia Interconnector
Το φιλόδοξο project του EuroAsia Interconnector περιλαμβάνεται στο TYNDP 2022 με εκτίμηση λειτουργίας τον Δεκέμβριο του 2026. Το EuroAsia Interconnector περιγράφεται ως ένα πολυτερματικό σχήμα VSC-HVDC, που θα συνδέει τα δίκτυα μεταφοράς της Ελλάδας (Κρήτης), της Κύπρου και του Ισραήλ και θα περιλαμβάνει δύο σταθμούς μετατροπέων με θαλάσσια ηλεκτρόδια, διασυνδεδεμένα με καλωδιακά συστήματα HVDC.
Η αρχική ανάπτυξη θα επιτρέψει την αμφίδρομη μεταφορά 1.000 MW. Σε πλήρη ανάπτυξη, θα επιτρέψει τη μεταφορά 2.000 MW. Το συνολικό υπεράκτιο μήκος του θα είναι 1.208 χλμ., ενώ το χερσαίο μήκος του είναι 25 χλμ. Τα καλώδια θα τοποθετηθούν σε μέγιστο βάθος νερού 2.200 μέτρα μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, και 3.000 μέτρα μεταξύ Κύπρου και Κρήτης.
Πέραν όσων αναφέρονται στο TYNDP 2022, το τελευταίο διάστημα επιταχύνονται οι εξελίξεις για το έργο, αφενός με την είσοδο στην εταιρεία διαχείρισής του, του Ομίλου ΤΕΡΝΑ, και αφετέρου με την κατακύρωση του μεγάλου διαγωνισμού για τα καλώδια στη Nexans Norway AS.
Ο Southern Aegean Interconnector
Πρόκειται για το έργο το οποίο προωθεί η Eunice Energy Group και αφορά την κατασκευή υποθαλάσσιας ζεύξης μετάδοσης συνεχούς ρεύματος για τη σύνδεση αδειοδοτημένων μονάδων ΑΠΕ, που βρίσκονται σε 23 μικρά ακατοίκητα νησιά στο Νότιο Αιγαίο, με την ηπειρωτική Ελλάδα, την Κρήτη και την Κω. Ο κύριος σύνδεσμος θα συνδέει το νησί της Λέβιθας τόσο με τη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας (στο Λαύριο), όσο και με την Κρήτη (στον Αθερινόλακκο).
Η χωρητικότητα κάθε ζεύξης θα είναι 600 έως 800 MW και στις δύο κατευθύνσεις, χρησιμοποιώντας τεχνολογία μόνωσης HVDC (High Voltage Direct Current) XLPE, ενώ οι δύο ζεύξεις θα αποτελούνται από δύο παράλληλα καλώδια, προκειμένου να αυξηθεί η αξιοπιστία τους. Τρεις σταθμοί μετατροπής με τεχνολογία HVDC VSC προβλέπονται σε Λαύριο, Λέβιθα και Κρήτη. Το έργο θα παρέχει αιολική ενέργεια 19 TWh/έτος, αυξάνοντας τη δυνατότητα μεταφοράς μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, ενώ ως εκτιμώμενο έτος ολοκλήρωσης αναφέρεται το 2025.
Υπενθυμίζεται ότι το επονομαζόμενο και “Aigaio Project” προέβλεπε την ανάπτυξη 138 ανεμογεννητριών συνολικής ισχύος 582 MW, σε 23 νησίδες των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων. Ωστόσο, στις 24 Μαΐου 2021, με απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής του ΥΠ.ΕΝ., απορρίφθηκε το αίτημα για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου, το οποίο είχε ήδη περικοπεί και προέβλεπε την εγκατάσταση 106 ανεμογεννητριών συνολικής ισχύος 486 MW σε 14 ακατοίκητες νησίδες.
Ο GAP Interconnector
Ο Greece-Africa Power Interconnector (GAP Interconnector) είναι ένα ακόμη φιλόδοξο project που προωθείται από την Eunice Energy Group. Ως εκτιμώμενο έτος ολοκλήρωσης αναφέρεται το 2028. Το έργο αφορά στην κατασκευή υποθαλάσσιας ζεύξης μεταφοράς συνεχούς ρεύματος συνολικής ισχύος 2.000 MW (2×1.000 MW), που θα διασυνδέει τις ακτές της Αιγύπτου με την Κρήτη. Ένας νέος σταθμός μετατροπής HVDC κοντά στον υφιστάμενο θερμοηλεκτρικό σταθμό του Αθερινόλακκου στη Νοτιοανατολική Κρήτη θα είναι το σημείο σύνδεσης με την Ελλάδα. Η διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από τον ΑΔΜΗΕ.
Η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής
Με προβλεπόμενη ημερομηνία θέσης σε λειτουργία τον Ιούνιο του 2024, περιλαμβάνεται στο επικαιροποιημένο TYNDP 2022 η μεγάλη ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Κρήτης και Αττικής και ενώ η αντίστοιχη (“μικρή”) διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου έχει ήδη ολοκληρωθεί και τεθεί κανονικά σε λειτουργία.
Όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα, «η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ηλεκτρικά μη διασυνδεδεμένο νησιωτικό σύστημα στην Ελλάδα, αντιπροσωπεύοντας ιδιαίτερη περίπτωση, λόγω του μεγάλου μεγέθους, της ταχείας ανάπτυξης, της απομακρυσμένης τοποθεσίας και του μεγάλου δυναμικού ΑΠΕ».
Το έργο στοχεύει στην αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και στη βελτίωση των θεμάτων σταθερότητας του νησιού μέσω της διασύνδεσής του με το ηπειρωτικό σύστημα. Αναμένεται να συμβάλει στη μείωση της λειτουργίας των μονάδων πετρελαίου που τροφοδοτούν σήμερα το νησί και μακροπρόθεσμα να επιτρέψει τον σταδιακό παροπλισμό τους, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του μεταβλητού κόστους παραγωγής και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Όπως τονίζεται, «θα επιτρέψει την πλήρη αξιοποίηση του τοπικού δυναμικού ΑΠΕ, θα εξασφαλίσει μια πιο αξιόπιστη και οικονομικά αποδοτική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στο νησί, ενώ συνολικά συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της Ε.Ε. για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030».
Αίγυπτος – Κρήτη – Κύπρος: Ο EuroAfrica Interconnector το 2026
Για το 2026, το νωρίτερο, “βλέπει” ο ENTSO-E τη λειτουργία του EuroAfrica Interconnector. Το έργο περιλαμβάνει την ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ των δικτύων της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου DC και με χερσαίους σταθμούς μετατροπέων HVDC σε κάθε σημείο σύνδεσης, συνολικής ισχύος 2.000 MW.
Περιγράφεται ως ένας ενεργειακός διάδρομος που θα γεφυρώνει την Αφρική και την Ευρώπη, συνολικού μήκους 1.396 χλμ., δημιουργώντας μια αξιόπιστη εναλλακτική διαδρομή για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από και προς την Ευρώπη.
