Προ των πυλών, έστω και με ολιγόμηνη καθυστέρηση (θυμίζουμε είχε παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο πριν από σχεδόν 4 μήνες), είναι το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο για τα καταπατημένα και ανταλλάξιμα ακίνητα, ένα θέμα που, ως γνωστόν, «καίει» την τοπική κοινωνία εδώ στο Ηράκλειο, πρωτίστως σε Νέα Αλικαρνασσό και άλλες προσφυγικές περιοχές του δήμου.
Το νομοσχέδιο αναμένεται τελικά να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή μέσα στον Σεπτέμβριο και θα δίνει τη δυνατότητα σε όσους κατέχουν καταπατημένα δημόσια ακίνητα να τα νομιμοποιήσουν (όχι βεβαίως με το αζημίωτο και υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις), προκειμένου να αποκτήσουν οριστικούς τίτλους κυριότητας.
Στόχος είναι να δοθεί οριστική λύση στο μείζον ζήτημα των καταπατημένων και ανταλλάξιμων ακινήτων, το οποίο αφορά το Δημόσιο, αλλά και χιλιάδες καταπατητές της ιδιωτικής δημόσιας περιουσίας.
Η ρύθμιση θα προβλέπει την εξαγορά περί 90.000 καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου και στοχεύει σε εισπράξεις ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ.
Με το σχέδιο νόμου οι κάτοχοι των δημόσιων εκτάσεων θα έχουν το δικαίωμα να εξαγοράσουν από το κράτος τις εδαφικές εκτάσεις που καταπάτησαν έναντι τιμήματος, το οποίο θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και με ποσοστό έκπτωσης το οποίο θα κλιμακώνεται ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της κατοχής και το είδος του ακινήτου.
Θα συγκροτηθεί ειδική επιτροπή, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα καταθέτουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά και θα εξετάζεται η νομιμότητα των ακινήτων. Σε περίπτωση που ορισμένοι έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη, θα συνεκτιμηθεί η προσφυγή.
Θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρχουν προβλέψεις εξαιρέσεων ορισμένων κατηγοριών ακινήτων, π.χ. όσων παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχαιολογικό ή περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, ή εγείρουν ζητήματα εθνικής ασφάλειας, και τα οποία θα μένουν εκτός “κάδρου” εξαγοράς/νομιμοποίησης.
Δεδομένο θεωρείται επίσης ότι θα υπάρχει και χρονικό «πλαφόν» ως προς τη διάρκεια κατοχής του καταπατημένου ή φερόμενου ως καταπατημένου ακινήτου.
Αν και οι αρχικές εκτιμήσεις ήθελαν ως έτος πλαφόν το 1970, εντούτοις οι νεότερες πληροφορίες κάνουν λόγο για το 1980.
Δηλαδή, για να εγείρει κάποιος αξιώσεις εξαγοράς καταπατημένου ακινήτου θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει στην κατοχή του το ακίνητο πριν το 1980.
Για όσους έχουν καταπατήσει δημόσια ακίνητα μετά το 1980, το σχέδιο νόμου, σύμφωνα με τις παρούσες πληροφορίες, δε θα δίνει τη δυνατότητα εξαγοράς και άρα θα προβλέπει την απομάκρυνσή τους από τα παρανόμως καταπατημένα ακίνητα, ενδεχομένως και με πρόστιμο.
Για τον προσδιορισμό του ύψους του τιμήματος θα λαμβάνονται υπόψη και κοινωνικά κριτήρια, δηλαδή θα είναι χαμηλό για τους οικονομικά αδύναμους, τις ευπαθείς ομάδες, όπως πολύτεκνοι και ανάπηροι, και για περιπτώσεις που στο καταπατημένο κτήμα έχει ανεγερθεί πρώτη κατοικία.
Το τίμημα, ανάλογα με το ύψος του, θα μπορεί να εξοφλείται σε δόσεις.
Πρέπει να «κουμπώσει»
Η επικείμενη, εντός του ερχόμενου μήνα, κατάθεση και ψήφιση του νομοσχεδίου στη Βουλή φαντάζει ως μια σημαντική ευκαιρία, προκειμένου να λυθεί επιτέλους ο “γόρδιος δεσμός” δεκαετιών με τις “μπλεγμένες” προσφυγικές ιδιοκτησίες, αλλά και τις φερόμενες καταπατημένες ιδιοκτησίες στη Νέα Αλικαρνασσό, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές του δήμου Ηρακλείου.
Αλλά αυτό, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, αν και εφόσον δηλαδή η νομοθετική ρύθμιση προσαρμοστεί στις ιδιαιτερότητες του Δήμου Ηρακλείου.
Το πώς θα προσαρμοστεί, πώς θα “κουμπώσει” η ρύθμιση στις ιδιαιτερότητες του Ηρακλείου, το έχει ήδη υποδείξει η πλευρά του Δήμου Ηρακλείου, μέσω αναλυτικής απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία ζητείται να υιοθετηθούν και να ενσωματωθούν συγκεκριμένες νομικές-θεσμικές προβλέψεις στο νομοσχέδιο, όπως π.χ. το να ξεκαθαριστεί ρητώς ότι η ρύθμιση θα αφορά και δημοτικές εκτάσεις, αλλά και αυτόχθονες καταπατητές (πέραν των προσφύγων).
Ηράκλειο: Η απόφαση-οδικός χάρτης του Δημοτικού Συμβουλίου
Στη σχετική απόφαση που είχε ληφθεί πριν από λίγο καιρό στο Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου, μετά από εισήγηση του αντιδημάρχου Δημοτικής Περιουσίας Μανόλη Βασιλάκη και ενόψει της τελικής επεξεργασίας και κατάθεσης του νομοσχεδίου για τις καταπατημένες εκτάσεις, αναφέρονται τα εξής: «Πρέπει πρώτα απ’ όλα να διευκρινιστεί ότι το νομοσχέδιο θα πρέπει να αφορά όχι μόνο δημόσιες γαίες, αλλά και δημοτικές, και όχι μόνο πρόσφυγες, αλλά και αυτόχθονες καταπατητές. Διανομές του υπουργείου Γεωργίας και, κατά συνέπεια, και καταπατήσεις υπάρχουν σε διάφορες περιοχές του Δήμου Ηρακλείου. Μεγαλύτερα είναι τα προβλήματα στη Δημοτική Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού, επειδή το υπουργείο Γεωργίας μοίρασε τη δεκαετία του 1950 σε ιδιώτες και δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς κληροτεμάχια, που είχε διανείμει το 1932 στην τότε Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού. Η Κοινότητα, μετά από μακρούς δικαστικούς αγώνες, δικαιώθηκε και σήμερα πρέπει να δοθούν λύσεις:
- Γι’ αυτούς που έλαβαν ακίνητα για οικογενειακή στέγαση.
- Γι’ αυτούς που αγόρασαν ακίνητα από το Δημόσιο.
- Για καταπατητές που εντάχθηκαν το 1995 στους τότε ισχύσαντες νόμους για την εξαγορά καταπατηθέντων ακινήτων και πρόλαβαν ή δεν πρόλαβαν να εξοφλήσουν το τίμημα.
- Για καταπατηθέντα ακίνητα, στα οποία προσκυρώνονται τμήματα δημοτικών ακινήτων λόγω εφαρμογής του σχεδίου πόλης ή τα οποία καταλαμβάνουν μικρή έκταση κοινόχρηστου χώρου.
- Για ακίνητα που παραχώρησε το Ελληνικό Δημόσιο, ενώ δεν του ανήκαν, σε υπηρεσίες και οργανισμούς.
Εξακολουθούν και υπάρχουν αρκετοί καταπατητές, οι οποίοι είτε δεν πρόλαβαν να υπαχθούν καν στη νομοθεσία αν και πληρούσαν τις νόμιμες προϋποθέσεις, είτε κατέθεσαν αιτήσεις και πληρούσαν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, αλλά δεν πλήρωσαν εμπρόθεσμα το σύνολο του ποσού που είχε οριστεί και σήμερα δεν μπορούν να αποπληρώσουν, διότι έχει παρέλθει η ημερομηνία που όριζε ο νόμος και η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, είτε δεν πληρούσαν τα κριτήρια των Ν. 2130/93, 1080/80 και 127/75 για την απευθείας εξαγορά των εκτάσεων που κατείχαν.
Εφόσον εκδοθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση, θα πρέπει να προβλεφθεί εάν θα δίνεται η δυνατότητα απευθείας εξαγοράς των καταπατημένων εκτάσεων από τον Δήμο, αν μπορεί να γίνει νόμιμη κατάτμηση κατ’ εξαίρεση της υφιστάμενης σχετικής νομοθεσίας, ποια τα κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν για την υπαγωγή τους στον νόμο, πώς θα αντιμετωπιστούν όσοι έχουν πληρώσει μέρος των οφειλών τους προς τον Δήμο και ταυτόχρονα να δίνεται η δυνατότητα τακτοποίησης των κτισμάτων τους από τους ίδιους.
Τέλος, εφόσον υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες έχει ήδη αναγνωριστεί η κυριότητα του Δήμου ή/και έχει διαταχθεί η απόδοση του επιδίκου στον Δήμο, θα πρέπει να εξεταστεί αν θα δίνεται η δυνατότητα στον Δήμο να προχωρήσει σε εκποίηση επιμέρους τμήματος του επιδίκου σε καταπατητή που πληροί τα κριτήρια του νόμου και εφόσον σε αυτό έχει ανεγερθεί κτίσμα, για λόγους ισονομίας. Δεδομένου ότι τα ακίνητα είναι δημοτικά, το τίμημα της αγοράς τους θα πρέπει να μπορεί να καθοριστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη και κοινωνικά κριτήρια».
