«Καλός σύμμαχος ο καύσωνας, αλλά ας κουνάμε κι εμείς τα χέρια μας» είναι το μήνυμα των γεωπόνων προς τους ίδιους τους ελαιοπαραγωγούς της Κρήτης, που αν δε βρίσκονται οι ίδιοι σε συνεχή εγρήγορση και επίβλεψη των ελαιώνων τους, ο δάκος δεν πρόκειται να σταματήσει να καταστρέφει τη σοδειά τους.
Τόσο ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης με πρόσφατο υπόμνημά του, όσο και γεωπόνοι-γνώστες της κατάστασης, όπως ο συνταξιούχος γεωπόνος του Δημοσίου Μανόλης Γελασάκης, που υπηρετούσε στο Γραφείο Βιάννου από το 1983 μέχρι και το τέλος του 2020 που πήρε σύνταξη, ο οποίος μίλησε «»ΝΚ», ξεκαθαρίζουν ότι το πρόγραμμα δακοκτονίας θα πρέπει να αναβαθμιστεί σημαντικά, ενώ δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην ανάγκη χρηματοδότησης της γεωργικής έρευνας, ώστε να προχωρήσουμε επιτέλους σε πιο σύγχρονους και αποτελεσματικούς τρόπους καταπολέμησης του καταστροφικού εντόμου.
Συγκεκριμένα, η διοίκηση του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης έχει ήδη αποστείλει προς την κυβέρνηση σχετικό υπόμνημα με πολύ σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία συνοψίζονται ως εξής:
«- Η εμφάνιση υψηλών δακοπληθυσμών στο 3ο δεκαήμερο του Ιουλίου, αλλά και περιορισμένων, ευτυχώς, δακοπροσβολών σε διάφορες περιοχές, μετά τη διενέργεια της 1ης γενικής διαβροχής, οπωσδήποτε είναι ανησυχητική και, εάν δεν ελεγχθεί άμεσα, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για σημαντικές δακοπροσβολές.
- Η προέλευση των δακοπληθυσμών μπορεί να αποδοθεί σε πιθανή παράταση των εξόδων της διαχειμάζουσας γενεάς, αλλά και σε άτομα που προήλθαν από δακοπροσβολές νέας φετινής γενιάς, οι οποίες - άγνωστο γιατί - δεν επισημάνθηκαν με τις διενεργούμενες δειγματοληψίες.
- Η εφαρμογή της 1ης γενικής διαβροχής στην Κρήτη, εκτός από τη Χερσόνησο Ηρακλείου, όπου άρχισε 7 Ιουνίου, σχετικά έγκαιρα, στις άλλες περιοχές άρχισε αργότερα και, μετά και από σχετικές διακοπές, ολοκληρώθηκε περί τα τέλη Ιουνίου. Βασικές αιτίες της καθυστέρησης, σύμφωνα με ανακοινώσεις του ΔΑΟΚ, ήταν οι υψηλές θερμοκρασίες, οι άνεμοι, αλλά και οι αργίες.
- Η πιθανή έλευση ημερών με πολύ υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνες) μπορεί, οπωσδήποτε, να καθηλώσει την κινητικότητα και ζωτικότητα του δάκου. Δεν πρέπει όμως να αποτελέσει αιτία εφησυχασμού».
Οι προτάσεις του ΣΕΔΗΚ
Και ακολούθως ο φορέας προβαίνει στις εξής προτάσεις:
- Η πρώτη γενική διαβροχή στους δολωματικούς ψεκασμούς πρέπει να έχει ολοκληρωθεί (όχι να αρχίζει), ανεξαρτήτως ύπαρξης ενδείξεων δακοπαγίδων, πριν ο ελαιόκαρπος καταστεί δεκτικός για προσβολή (πήξη του πυρήνα ή βάρος 1-2 γρ.) και αν χρειαστεί, πρέπει να επαναλαμβάνεται άμεσα. Αναβολή για λόγους τεχνικούς, κλιματικούς ή οικονομικούς διακυβεύει την αποτελεσματικότητα.
- Οι υψηλές δακοσυλλήψεις πρέπει να ελεγχθούν με δεύτερη αποτελεσματική γενική διαβροχή, ενώ οι δακοπροσβολές πρέπει να επισημανθούν και να καθηλωθούν άμεσα με ψεκασμούς κάλυψης με διασυστηματικά φάρμακα από τις υπηρεσίες δακοκτονίας.
- Η ύπαρξη, σε επίπεδο Περιφέρειας, ενός συντονιστικού οργάνου με συμμετοχή έμπειρων επιστημόνων και εκπροσώπων των παραγωγών, το οποίο θα καθορίζει τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές για κρίσιμα σημεία της εφαρμογής της μεθόδου, είναι απαραίτητη.
- Οι νόμιμες ή παράτυπες εξαιρέσεις ελαιώνων από τους δολωματικούς (βιολογικοί, μειωμένης καρποφορίας, περιφραγμένοι, δύσβατοι κ.ά.) πρέπει να περιοριστούν δραστικά, γιατί ακυρώνουν την έννοια των “γενικών διαβροχών”.
- Η εφαρμογή ψεκασμών σε ημέρες με υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να αντιμετωπιστεί με εκτέλεσή τους κατά τις πολύ πρωινές ώρες, οπότε οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, όπως γινόταν και παλαιοτέρα ακόμη και κατά τους αεροψεκασμούς.
- Η εφαρμογή δολωματικών ψεκασμών με εκτόξευση του ψεκαστικού υγρού από μεγάλες αποστάσεις πρέπει να αποφευχθεί, γιατί μειώνει την αποτελεσματικότητα, αλλά και διότι μπορεί να συντελέσει σε υπολείμματα στο ελαιόλαδο.
- Η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και η ανάπτυξη ανθεκτικότητας του δάκου πρέπει να τεκμηριώνονται με συγκεκριμένες έγκυρες δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες. Οι ερευνητικές εργασίες που χρηματοδοτεί το ΥΠΑΑΤ πρέπει να δημοσιεύονται.
- Η αναβολή εκτέλεσης ψεκασμών κατά τις αργίες μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί με καταβολή των επιπλέον νόμιμων αμοιβών στο απασχολούμενο προσωπικό (τομεάρχες, ψεκαστές κ.λπ.).
«Ο δάκος βρίσκει πάντα τον τρόπο»...
Από το 1983 μέχρι και το τέλος του 2020, που βγήκε στη σύνταξη, υπηρέτησε στο Γραφείο Βιάννου της Διεύθυνσης Γεωργίας Ηρακλείου ο γεωπόνος Μανόλης Γελασάκης, ενώ κατά τα τελευταία 25 χρόνια ήταν ο επόπτης Δακοκτονίας σε Αστερούσια, Καστέλι και Βιάννο. Έχοντας αποκτήσει λοιπόν πολύ σημαντική εμπειρία, υπογραμμίζει πως: «Δεν είναι μόνο από τη φύση του δύσκολος ο δάκος. Είναι και το άλλο θέμα: Χρειάζεται μαζική καταπολέμηση του εντόμου, κάτι που δεν είναι εύκολο, αφού έχεις να κάνεις με πολύ κόσμο που εργάζεται στη δακοκτονία. Και τα προβλήματα όμως δεν είναι κάθε χρόνο τα ίδια. Η δακοκτονία πλέον σίγουρα δυσκολεύει από χρόνο σε χρόνο, λόγω της απόσυρσης ορισμένων φαρμάκων τα οποία ήταν πολύ δραστικά. Ήταν ευρέως φάσματος φάρμακα, αλλά ήταν παντοκτόνα και αναγκάστηκαν να τα αποσύρουν με εντολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώ στα καινούργια φάρμακα που χρησιμοποιήσαμε, ο δάκος ανέπτυξε πολύ γρήγορα ανθεκτικότητα κι εδώ είναι το μεγάλο πρόβλημα με τα φάρμακα».
Στο σημείο αυτό, ο γεωπόνος Μανόλης Γελασάκης λέει κατηγορηματικά: «Πέρα από αυτά τα προβλήματα, έχουνε να κάνουμε και με ένα έντομο το οποίο, απ’ ό,τι φαίνεται, προσαρμόζεται και σε όλες τις καιρικές συνθήκες. Ακόμα και σε μεγάλες θερμοκρασίες έχουμε προσβολές. Έχει βρει τον τρόπο να πετάει από τα ζεστότερα στα δροσερότερα μέρη και να κάνει πάντοτε προσβολές. Και έχουμε φέτος πάρα πολύ μεγάλους πληθυσμούς. Πιστεύω ότι εδώ στη Βιάννο το πρόβλημα δε θα είναι πάρα πολύ οξύ, επειδή έχουμε μεγάλη καρποφορία. Και στις μεγάλες καρποφορίες συνήθως οι προσβολές, παρόλο που υπάρχουν, δε φαίνονται».
Στο μεταξύ, λόγω του δυνατού αέρα στη Βιάννο τις μέρες αυτές, δεν μπορεί να γίνει ο δολωματικός ψεκασμός και έτσι υπάρχει πρόβλημα, που ο ίδιος ελπίζει στην αντιμετώπισή του.
«Ακόμα και με τον αέρα, αν καθυστερήσει κι άλλο ο ψεκασμός, ο δάκος θα βρει τον τρόπο και θα πάει να κάνει ζημιά», εξηγεί ο κ. Γελασάκης.
Καταλήγοντας, αναφέρθηκε στο έργο της αρμόδιας επιτροπής που είχε συσταθεί στην Περιφέρεια Κρήτης, δίνοντας βάρος στη σημασία της γεωργικής έρευνας.
«Το συμπέρασμα στο οποίο είχαμε καταλήξει ήταν ότι το πρόβλημα παραμένει και είναι δύσκολο. Και είχαμε μείνει στην απόφαση ότι θα ψαχτούν και άλλες μέθοδοι, διότι με τα φάρμακα απλώς δε θα γίνει η δακοκτονία όπως πρέπει».
Εξάλλου, όπως λέει, «η Περιφέρεια Κρήτης τα τελευταία χρόνια έχει ξεφύγει από τις ανακοινώσεις του υπουργείου. Ακόμα και αν τα κονδύλια δεν επαρκούν, συμβάλλει και η ίδια στη χρηματοδότηση της δακοκτονίας. Αλλά θα πρέπει και οι παραγωγοί να συνεργάζονται. Πολλές φορές πάνε τα συνεργεία να ψεκάσουν και βρίσκουν στα λιόφυτα κλειστές τις περιφράξεις», σύμφωνα με τον Μανόλη Γελασάκη, που τονίζει ότι είναι καθοριστικής σημασίας η προσωπική παρουσία και η ενασχόληση των ίδιων των παραγωγών με τις δικές τους περιουσίες, στον αγώνα κατά του δάκου της ελιάς.
«Φέτος έχουμε μεγάλη παραγωγή και καλές ποιότητες. Προσδοκώ κι εγώ καλό αποτέλεσμα», επισήμανε.
