Έξι προτάσεις (τρεις για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρεις για την εθνική-ελαϊκή πολιτική στη χώρα μας) εμπεριέχει το αναλυτικό υπόμνημα του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης, με την υπογραφή του προέδρου του ΣΕΔΗΚ και δημάρχου Ρεθύμνου Γιώργου Μαρινάκη. Στο υπόμνημα, που στάλθηκε χθες Τετάρτη 6 Ιουλίου για μία φορά ακόμη στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιώργο Γεωργαντά, ενώ κοινοποιήθηκε στους βουλευτές και τους φορείς της Κρήτης, γίνεται ξεκάθαρο, με στοιχεία που δεν αμφισβητούνται, ότι ο τομέας της ελαιοκαλλιέργειας στην Κρήτη έχει μέχρι σήμερα αδικηθεί από την ΚΑΠ και τις εθνικές πολιτικές, και τονίζεται η ανάγκη να ενταχθεί ο κλάδος αυτός σε μία χωριστή «κατηγορία» ή «αγρονομική περιφέρεια»!
Αναλυτικότερα, ως προς το σχέδιο της ΚΑΠ, ο ΣΕΔΗΚ προτείνει στην κυβέρνηση να εντάξει και να στηρίξει προς τις Βρυξέλλες τα εξής:
- «Ένταξη της ελαιοκαλλιέργειας σε χωριστή ειδική “κατηγορία” ή “αγρονομική περιφέρεια”, μέσα στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να διατηρηθούν και, αν χρειαστεί, να τεθούν σε πλαίσια μόνο αγρονομικής περιφερειακής σύγκλισης.
- Οι παραδοσιακοί ελαιώνες που βρίσκονται σε δύσβατες επικλινείς περιοχές, για λόγους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς, να υποστηριχτούν ιδιαίτερα και να ενταχτούν στις συνδεδεμένες και αναδιανεμητικές ενισχύσεις, ανεξάρτητα από την έκτασή τους.
- Οι μικροί ελαιοπαραγωγοί με ελαιώνες κάτω των 4 στρ. και ενισχύσεις κάτω από 250 ευρώ, που έχουν εξαιρεθεί με την ισχύουσα ΚΑΠ, πρέπει να αποκατασταθούν και να υπαχθούν στο μέτρο των ενισχύσεων των 1.250 ευρώ που προτείνεται από θεσμούς της Ε.Ε. για μικρούς παραγωγούς».
Στα πλαίσια της εθνικής πολιτικής, ο ΣΕΔΗΚ προτείνει:
- «Η διάθεση του ελαιολάδου θα πρέπει να εξυγιανθεί με θέσπιση μέτρων για τη διάθεση του χύμα με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς, αλλά και υποστηρικτικών μέτρων για τη δημιουργία μεγάλων βιώσιμων μονάδων τυποποίησης και εξαγωγών.
- Η “Συλλογική Δολωματική Δακοκτονία”, η οποία αποτελεί μέθοδο με υψηλή περιβαλλοντική και διατροφική ασφάλεια, πρέπει να ενταχθεί στις φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις και η εφαρμογή της να αναδιοργανωθεί ριζικά όπως έχει αναφερθεί σε άλλα υπομνήματα.
- Οι ζημιές από καύσωνες στους ελαιώνες κατά την άνθηση-καρπόδεση θα πρέπει να τύχουν ασφαλιστικής κάλυψης από τον ΕΛΓΑ, διότι η εξαίρεσή τους με τον ισχύοντα κανονισμό είναι άδικη και δεν έχει καμία επιστημονική ή αγρονομική βάση».
«Η ελαιοκαλλιέργεια σε δυσμένεια»
Στο υπόμνημα λέγονται σκληρές αλήθειες... «Στην ενέργειά μας αυτή προβαίνουμε διαπιστώνοντας ότι, αντίθετα με την Ελλάδα, άλλες ελαιοπαραγωγικές χώρες της Ε.Ε., όπως η Ιταλία και η Ισπανία, έχουν περιλάβει στα στρατηγικά τους σχέδια σημαντικές προβλέψεις για τη θεραπεία και αποκατάσταση διαφόρων τομέων της ελαιοκαλλιέργειας.
Στην Ελλάδα, όπως και με τα προηγούμενα υπομνήματά μας έχουμε επισημάνει, η ελαιοκαλλιέργεια, ενώ αναμφισβήτητα αποτελεί ένα κλάδο τεράστιας στρατηγικής σημασίας, ίδιας ή και κατά πολύ υψηλότερης αυτής του βάμβακος (τον οποίο το ελληνικό στρατηγικό σχέδιο θέτει σε υψηλή προτεραιότητα), όχι μόνο δεν υποστηρίζεται, αλλά τίθεται υπό εμφανέστατη δυσμένεια.
Ωστόσο, είναι σε όλους γνωστό και αναμφισβήτητο ότι η ελαιοκαλλιέργεια στη χώρα μας, η οποία επί χιλιάδες χρόνια είναι άρρηκτα δεμένη με την πολιτιστική, θρησκευτική και οικονομική ζωή των κατοίκων της, εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να έχει ιδιαιτέρα υψηλή στρατηγική αξία. Προσφέρει εισόδημα και απασχόληση άμεσα στο 40% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της χώρας, συμβάλλει σημαντικά στο εξαγωγικό εμπόριο, ενισχύει την επισιτιστική ασφάλεια, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα φυσικό δάσος, τεράστιας περιβαλλοντικής αξίας, που συμβάλλει αποφασιστικά στις νέες στρατηγικές της Ε.Ε. ‘’Από το χωράφι στο τραπέζι’’ και “Βιοποικιλότητα”».
Επιπτώσεις ισχύουσας ΚΑΠ
Παρακάτω γίνεται αναφορά στην ισχύουσα ΚΑΠ (που φέτος ολοκληρώνεται και προετοιμαζόμαστε για τη νέα) και στις εξής επιπτώσεις της σε βάρος της ελαιοκαλλιέργειας:
- «Οι ελαιώνες, ενώ δεν αποτελούν μια απλή εδαφική έκταση, αλλά μια μόνιμη επένδυση, η οποία απαιτεί μόχθους γενεών για να υπάρξει, εντάχθηκαν αδικαιολόγητα στην περιφέρεια “Δενδρώδεις καλλιέργειες” και ενισχύονται με βάση την έκταση του εδάφους που καταλαμβάνουν και όχι με την πραγματική δική τους αξία, η οποία είναι πολλαπλάσια της αξίας του εδάφους.
- Οι ενισχύσεις που προβλέπονται για τους ελαιοπαραγωγούς είναι αντιστρόφως ανάλογες με τον συνολικό αριθμό τους. Αυτό φαίνεται καθαρά από στοιχεία του ΟΣΔΕ, σύμφωνα με τα οποία οι ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις, ενώ αποτελούν το 40% περίπου του συνόλου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας, απολαμβάνουν μόνο το 20% περίπου του συνόλου των ενισχύσεων.
- Οι ενισχύσεις των περίπου 550 εκατ. ευρώ, που επί δεκαετίες παρεχόταν μόνο στους ελαιώνες, αφού μειώθηκαν αρχικά σε μόνο 470 εκατ. ευρώ, κατανεμήθηκαν στη συνέχεια σε σειρά άλλων δενδρωδών καλλιεργειών, με αποτέλεσμα η ανά στρέμμα αναλογούσα ενίσχυση να μειωθεί μέχρι και 70%.
- Η απόφαση του αποκλεισμού από ενισχύσεις των μικρών εκμεταλλεύσεων που έχουν εκτάσεις κάτω από 4 στρ. ή λαμβάνουν ενισχύσεις χαμηλότερες των 250 ευρώ, η οποία - με δεδομένο ότι η μέση έκταση ελαιώνων ανά ελαιοπαραγωγό στην Κρήτη είναι μόλις 11 στρ. - συνετέλεσε ώστε χιλιάδες ελαιοπαραγωγοί, άνω του 30% του συνόλου, να τεθούν εκτός ενισχύσεων, είναι ακόμη μία επίπτωση της ΚΑΠ σε βάρος της ελαιοκαλλιέργειας».
«Ανάγκη προστασίας των παραδοσιακών ελαιώνων»
Αλλά στο υπόμνημα αναφέρονται ακόμη σημαντικά στοιχεία που τεκμηριώνουν με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη προστασίας των παραδοσιακών ελαιώνων:
«Οι παραδοσιακοί ελαιώνες της χώρας, που βρίσκονται σε επικλινείς δύσβατες περιοχές, έχουν τεράστια κοινωνική και περιβαλλοντική αξία. Λειτουργούν ως ένα φυσικό δάσος που με το αειθαλές φύλλωμά τους αποτελούν ένα μόνιμο και ανέξοδο απορροφητήρα CO2 που λειτουργεί σε ετήσια βάση, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αποτροπή της κλιματικής κρίσης.
Φιλοξενούν στο φύλλωμά τους αλλά και στη φυσική βλάστηση, που φύεται στις αναβαθμίδες και τα πυκνά και επιμήκη (λόγω του καθεστώτος των μικρο-ιδιοκτησιών) κτηματικά όριά τους, πολυάριθμα είδη χλωρίδας και πανίδας, συμβάλλοντας αποφασιστικά στη διατήρηση της «βιοποικιλότητας». Ωστόσο, έχουν υψηλότερο κόστος καλλιέργειας και χαμηλή παραγωγικότητα, η οποία οδηγεί σε συνεχή εγκατάλειψη της καλλιέργειάς τους.
Έτσι, καταλαμβάνονται από ζιζάνια που λειτουργούν ως «προσάναμμα» για την καταστροφή τους από πυρκαγιές (βλ. φωτογραφία) με οδυνηρές συνέπειες στο περιβάλλον, το κλίμα και την διάβρωση του εδάφους!».
Αποφάσεις Ισπανίας
Αντίθετα από την Ελλάδα, η Ισπανία με τη νέα ΚΑΠ εντάσσει τους παραδοσιακούς ελαιώνες στις συνδεδεμένες ενισχύσεις και στα οικολογικά συστήματα. Στόχος, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο υπουργός Γεωργίας κ. Planas, είναι «η αποφυγή εγκατάλειψης ελαιώνων που έχουν καλλιεργητικές δυσκολίες και περιορισμούς, αλλά υψηλή περιβαλλοντική αξία, και η διατήρησή τους κρίνεται απαραίτητη από κοινωνική και οικολογική άποψη».
Σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο της Ισπανίας, προκειμένου ένας ελαιώνας να ενταχθεί στο μέτρο αυτό, πρέπει τα ελαιόδεντρά του να έχουν πυκνότητα φύτευσης μέχρι 8 δέντρα ανά στρέμμα για ελαιώνες με κλίσεις κάτω από 25%, ή περισσότερα για κλίσεις άνω από 25%. Και στις δύο περιπτώσεις, η ενίσχυση θα χορηγείται μόνο σε εκμεταλλεύσεις (μη αρδευόμενες) ξηρικές.
Το μέτρο επικρότησε η Ένωση Μικρών Αγροτών (UPA) Ανδαλουσίας, της οποίας ο γενικός γραμματέας, κ. Cano, το χαρακτήρισε ως «ιστορικό ορόσημο», το οποίο όμως, όπως είπε, «μπορεί να βελτιωθεί με τροποποίηση των κριτηρίων της πυκνότητας των δέντρων και της κλίσης του εδάφους, ώστε να ωφελεί ένα μεγαλύτερο αριθμό εκμεταλλεύσεων».
Φωτογραφία αρχείου ΙΝ ΤΙΜΕ
