Οι υδρογονάνθρακες θα εξακολουθήσουν να αποτελούν για αρκετά χρόνια ακόμα βασικό συστατικό στοιχείο του ενεργειακού μίγματος της παγκόσμιας, της ευρωπαϊκής και της ελληνική οικονομίας, διαπιστώνει η Ειδική Έκθεση της Επιτροπής Υδρογονανθράκων (Upstream) του ΙΕΝΕ για τα Οικονομικά και Γεωπολιτικά Oφέλη από την Αξιοποίηση Υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, η οποία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο διαδικτυακής συνέντευξης Τύπου τη Δευτέρα, 18 Απριλίου.
Στην Έκθεση αναδεικνύονται οι σημαντικές δυνατότητες που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο για την ανάπτυξη του κλάδου των υδρογονανθράκων και τη διενέργεια στοχευμένων ερευνών από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες, με απώτερο στόχο την ανακάλυψη και εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Όπως υπογραμμίζεται, η αναγκαιότητα για αξιοποίηση αυτών των δυνατοτήτων γίνεται σήμερα ιδιαίτερα αισθητή, δεδομένης και της παρατηρούμενης στενότητας στην προμήθεια της ενέργειας - και ιδιαίτερα φυσικού αερίου - ως αποτέλεσμα της τρέχουσας κρίσης τιμών και της γεωπολιτικής αστάθειας που έχει προκύψει λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Προκειμένου να μειωθεί σημαντικά η επικίνδυνα υψηλή σημερινή εξάρτηση θα πρέπει να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή ενέργειας, όχι μόνο από ΑΠΕ, καθώς αυτή διοχετεύεται κυρίως στον ηλεκτρισμό, αλλά από όλες τις εγχώριες πηγές ανεξαρτήτως, συμπεριλαμβανομένων των στερεών καυσίμων και των υδρογονανθράκων. Όπως υπογραμμίζει η έκθεση, ο στόχος για μικρότερη ενεργειακή εξάρτηση συμβαδίζει με την τόνωση της οικονομίας και την ενίσχυση του γεωπολιτικού εκτοπίσματος της χώρας. Σύμφωνα με στοιχεία που περιέχονται στην Έκθεση, υπάρχουν συγκεκριμένοι στόχοι οι οποίοι έχουν ήδη αναγνωριστεί μέσα από την επεξεργασία ερευνητικών δεδομένων που έχουν προκύψει από τις μέχρι σήμερα σεισμικές έρευνες.
Τα βασικά συμπεράσματα της Έκθεσης
- Μετά από ενδελεχή ανασκόπηση τόσο της έως τώρα ερευνητικής και παραγωγικής εμπειρίας στην Ελλάδα όσο και των ενεργειακών αναγκών της χώρας, η Έκθεση του ΙΕΝΕ καταλήγει σε μια σειρά από χρήσιμα συμπεράσματα. Μεταξύ άλλων, η Έκθεση συμπεραίνει ότι:
- Παρά τις διαχρονικές προσπάθειες του Ελληνικού Δημοσίου και των κοινοπρακτικών σχημάτων δημοσίων και ιδιωτικών εταιρειών ελληνικών και ξένων, η ελληνική βιομηχανία υδρογονανθράκων, πέρα της δραστηριότητας στον Πρίνο, δεν κατόρθωσε να αναπτυχθεί μέχρι σήμερα.
- Η διαδικασία αδειοδοτήσεων για τη χορήγηση αποκλειστικών δικαιωμάτων των περιοχών έρευνας και εκμετάλλευσης υπήρξε και παραμένει άκρως γραφειοκρατική και χρονοβόρα, αν και δεν μπορεί να αλλάξει, καθότι επιβάλλεται από τον νόμο και την σχετική οδηγία της ΕΕ.
- Τόσο το επενδυτικό ρίσκο όσο και το υψηλό κόστος των ερευνών δεν επιβαρύνει καθόλου τον εθνικό κρατικό προϋπολογισμό, αλλά αποκλειστικά τα ανάδοχα κοινοπρακτικά σχήματα.
- Το μέγεθος και η οικονομική αξία των δυνητικών αποθεμάτων υδρογονανθράκων δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί με ακρίβεια, λόγω ελλιπών, προς το παρόν, ερευνητικών δεδομένων. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις της ύπαρξης εγχώριων υδρογονανθράκων ήταν και εξακολουθούν να είναι αισιόδοξες. Βάσει των σημερινών στοιχείων αυτές υπολογίζονται σε 2.0-2.5 τρισεκατομμύρια κυβ. μέτρα αερίου.
- Απαιτείται, σε τεχνικό επίπεδο, καταγραφή συμπληρωματικού πυκνότερου σεισμικού δικτύου (δυο και τριών διαστάσεων) με ταυτόχρονη επίσπευση της εκπόνησης πρόσθετων γεωλογικών μελετών.
- Η παρουσία ενεργειακών ομίλων, όπως της γαλλικής TotalEnergies και της αμερικανικής ExxonMobil, των ελληνικών ΕΛΠΕ και Energean, αλλά και το εκδηλωμένο ενδιαφέρον και άλλων σημαντικών εταιρειών, ενισχύουν την προοπτική για ύπαρξη πολύ σημαντικών αποθεμάτων υδρογονανθράκων, ιδιαίτερα στη θαλάσσια περιοχή Ιονίου και δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.
- Η παρουσία του αγωγού TAP, ο οποίος είναι ήδη σε λειτουργία, του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), ο οποίος βρίσκεται υπό κατασκευή, του σχεδιαζόμενου EastMed και των τεσσάρων νέων FSRUs (δύο στην Αλεξανδρούπολη, ένα στους Αγίους Θεοδώρους Κορίνθου και ένα στο Βόλο), ενισχύουν τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία της χώρας μας και της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
- Η σταδιακή εξασθένιση της πανδημίας του κορωνοϊού διεθνώς θα οδηγήσει σε σταδιακή αύξηση της ζήτησης και παραγωγής των υδρογονανθράκων. Όσο θα παραμένει μειωμένη η προσφορά τόσο θα παραμένει αυξημένο το ενεργειακό κόστος των υδρογονανθράκων.
- Παράλληλα, γίνεται πλέον ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι στο σύνθετο και ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον που προβάλλει, η επιδίωξη ενεργειακής αυτάρκειας θα τεθεί εκ νέου ως βασικός στόχος κάθε ενεργειακής στρατηγικής από τις χώρες της ΕΕ αλλά και ευρύτερα. Ως εκ τούτου, επιβάλλεται να δοθούν εχέγγυα από την Πολιτεία για την ταχεία έγκριση των απαιτούμενων αδειών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, προς τους ανάδοχους επενδυτές των ελληνικών συμβατικών περιοχών, ώστε να επισπευστούν οι ερευνητικές εργασίες υδρογονανθράκων, χωρίς γραφειοκρατικές καθυστερήσεις.
- Η Ελλάδα πρέπει και μπορεί από εξαγωγέας πετρελαιοειδών προϊόντων και εισαγωγέας αργού και φυσικού αερίου να μετατραπεί σε παραγωγός χώρα υδρογονανθράκων και εξαγωγέας φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί επιχειρηματικές ευκαιρίες, με αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, νέες θέσεις εργασίας, μείωση του συνολικού ενεργειακού κόστους, αύξηση ενεργειακής ασφάλειας και διαφοροποίησης του εφοδιασμού, αναζωογόνηση της υπερχρεωμένης οικονομίας, ενώ προσδίδει αυξημένη γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία στη χώρα μας.
- Οι αέριοι υδρογονάνθρακες αποτελούν σημαντική γέφυρα πράσινης ενεργειακής μετάβασης με απώτερο στόχο την επίτευξη χαμηλότερων εκπομπών ρύπων/άνθρακα. Μπορούν και πρέπει να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς τις ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, υδροηλεκτρικά, βιομάζα, γεωθερμία). Μέρος από τα έσοδά τους μπορεί και πρέπει να επενδυθεί και στις πράσινες τεχνολογίες (υδρογόνο, δέσμευση-αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, ανάπτυξη αποθηκών φυσικού αερίου). Ο εντοπισμός και η αξιοποίηση των εγχώριων δυνητικών κοιτασμάτων, ιδιαίτερα των αέριων υδρογονανθράκων, κρίνεται αναγκαία και επιτακτική.
Το χρονοδιάγραμμα στην Κρήτη
Στις περιοχές της Κρήτης, η ερευνητική κοινοπραξία αποτελείται από τις εταιρίες Total (40%), ExxonMobil (40%) και Ελληνικά Πετρέλαια (20%), Σύμφωνα με την παρουσίαση της ΕΔΕΥ, πρόκειται για την πιο υποσχόμενη περιοχή για την ύπαρξη μεγάλων κοτασμάτων φυσικού αερίου, αλλά και ταυτόχρονα για τη λιγότερο ώριμη, όπου είναι επιτακτική ανάγκη η άμεση πρόσκτηση σεισμικών δεδομένων.
Στόχος είναι η πρόσκτηση 6,500 χιλιομέτρων δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων τη χειμερινή περίοδο 2022-2023. Τον επόμενο χρόνο ακολουθούν οι τρισδιάστατες δονήσεις, ενώ από το 2025 έως το 2026, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, θα πραγματοποιηθούν οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις. Ακολουθεί η ανάπτυξη του κοιτάσματος και η διαδικασία της εκμεταλλευσιμότητας (2027-2029), μέχρι την παραγωγή το 2030 στην Κρήτη.
Παράλληλα, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπως τόνισε ο κ. Κώστας Σκρέκας, θα προχωρήσει στη σύσταση μιας νέας task force, η οποία θα παρακολουθεί από κοντά την εξέλιξη των ερευνών, όπως και τις απαραίτητες νομοθετικές παρεμβάσεις για να γίνει σύντμηση στους χρόνους και να διευκολυνθούν οι επενδύσεις.
Ο υπουργός ζήτησε επίσης από την ΕΔΕΥ να στείλει επιστολές στις εταιρείες-παραχωρησιούχους προκειμένου να τις ενημερώσει για τις αποφάσεις της κυβέρνησης και παράλληλα να καταθέσουν άμεσα τις προθέσεις τους.
Μετά την ξεκάθαρη εντολή επίσπευσης του προγράμματος, ο Αριστοφάνης Στεφάτος, διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥ - η οποία σύμφωνα με τον πρωθυπουργό αναβαθμίζεται, «ώστε εφόσον χρειαστεί, να συνδράμει και αυτή σε προσπάθειες εξερεύνησης» - θα καταστήσει σαφές σε πρώτη φάση στους διαχειριστές των κοινοπραξιών που έχουν παραχωρηθεί τα έξι οικόπεδα, δηλαδή στην Total για τις περιοχές της Κρήτης, στα ΕΛΠΕ για δύο περιοχές του Ιονίου, και στην Energean για τα Ιωάννινα και μία περιοχή του Ιονίου, ότι δεν υπάρχουν περιθώρια καθυστερήσεων.
Σε αυτή την κατεύθυνση θα πραγματοποιήσει διαδοχικές συναντήσεις με κάθε μία από τις εταιρείες-παραχωρησιούχους, εκτός δηλαδή από τις δύο ελληνικές, τη γαλλική Total και την ExxonMobil που συμμετέχει στις παραχωρήσεις της Κρήτης.
Το 2023, σύμφωνα με το ερευνητικό πρόγραμμα που ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, θα γνωρίζουμε εάν επιβεβαιώνονται οι ενδείξεις βάσει των μελετών της ΕΔΕΥ για την ύπαρξη δυνητικών αποθεμάτων της τάξης των 70-90 τρισ. κυβικών ποδιών φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου. Πρόκειται για ποσότητα ικανή να καλύψει το 15%-20% των ετήσιων αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, ενώ η δυνητική αξία των συνολικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου της χώρας εκτιμάται σε 250 δισ. ευρώ.
Ετος-ορόσημο του όλου εγχειρήματος θα είναι το 2026 οπότε θα έχουν φανεί τα αποτελέσματα των ερευνητικών γεωτρήσεων και θα αποφασιστεί εάν η δυναμικότητά τους αξίζει για να προχωρήσει η εκμετάλλευσή τους, που θα μετατρέψει τη χώρα από καθαρό εισαγωγέα φυσικού αερίου σε παραγωγό.
Οι προτάσεις του ΙΕΝΕ
Όπως επισημαίνει το ΙΕΝΕ, η έρευνα υδρογονανθράκων απαιτεί υψηλές επενδύσεις, σύγχρονη τεχνολογία, συστηματική δουλειά με προσήλωση στο στόχο, υπομονή και επιμονή. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Έκθεση του ΙΕΝΕ καταλήγει στις παρακάτω συγκεκριμένες προτάσεις:
- Η Πολιτεία να επιδείξει σαφή διαχρονική και κατά το δυνατό διακομματική βούληση για τη στήριξη της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, χωρίς να τίθενται όροι για την οικονομική εκμετάλλευσή τους.
- Να υπάρξει ενθάρρυνση των παραχωρησιούχων εταιρειών ώστε να επισπεύσουν τις ερευνητικές τους δραστηριότητες και να υποβάλουν αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα με ξεκάθαρους στόχους για ερευνητικές γεωτρήσεις.
- Να αρθούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια στην αδειοδότηση ερευνών και ιδιαίτερα στην έκδοση Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ).
- Να προκηρυχθεί άμεσα διεθνής διαγωνισμός νέων περιοχών που έχουν τεχνικό ενδιαφέρον, π.χ. Θερμαϊκός κόλπος, περιοχή Νέστου – Στρυμώνα, καθώς και διαγωνισμός open door για τις επιστραφείσες περιοχές.
- Να υπάρξει συνεχής προσπάθεια για προσέλκυση μεγάλων διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών για την υποβολή αιτήσεων ενδιαφέροντος για χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές, αποδοχή των αιτήσεων ενδιαφέροντος που θα υποβληθούν και άμεση προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
- Να ληφθεί υπόψη το δυναμικό κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις συζητήσεις καθορισμού ΑΟΖ (π.χ. πρώτο βήμα πιθανή κατακύρωση περιοχής 1 στα σύνορα με Αλβανία στα ΕΛΠΕ – εν δυνάμει ενδιαφέρον για περιοχή Ρόδου – Καστελόριζου – Κύπρου - Κρήτης).
- Να προβάλλεται διεθνώς με διαρκή και συστηματικό τρόπο το δυναμικό υδρογονανθράκων της χώρας μέσα από οργανωμένες καμπάνιες της ΕΔΕΥ.
- Να δημιουργηθεί ένα εθνικό ενεργειακό και γεωπολιτικό 10ετές πλάνο, με ειδική εστίαση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ι. Μπασιάς: Έστω κι αργά έρευνες για υδρογονάνθρακες, αρκεί να το εννοούν
«Ανώτερο και από τον EastMed, είναι η χώρα να προχωρήσει τις έρευνες για το δικό της φυσικό αέριο και τις εξορύξεις», αποκάλυψε ο Ο πρώην Προέδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, Γιάννης Μπασιάς, σε συνέντευξή του στον 98.4 και το δημοσιογράφο, Γιώργο Σαχίνη.
Ο κ. Μπασιάς σημειώνει ότι είναι θετικό μεν ότι έστω και αργά χρονικά, ξεκινούν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα, σημειώνοντας όμως ότι η πράξη είναι αυτή που θα αποδείξει, αν το εννοούν ή αν απλά λόγω της ενεργειακής κρίσης και της στροφής στην Ε.Ε. που την πάτησε με το ενεργειακό μείγμα, όλα γίνονται προσχηματικά.
Η ταχύτητα είναι είπε, ζωτικής σημασίας , αφού Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία ακόμη και Κροατία, σπεύδουν για την δικές τους έρευνες, ώστε να προσελκύσουν μεγάλα κεφάλαια στις δικές τους χώρες.
Αποκάλυψε, ότι ανώτερο και από τον EastMed, είναι η χώρα να προχωρήσει τις έρευνες για το δικό της φυσικό αέριο και τις εξορύξεις , που μπορούν να καλύψουν ως κοιτάσματα για πολλά χρόνια την Ε.Ε. και να αλλάξουν την οικονομία της Ελλάδας.
Άφησε αιχμές για την χρόνια απραξία του πολιτικού συστήματος στο θέμα, αφού όπως τόνισε απλά αφέθηκε στην στρατηγική της Ε.Ε. για την πράσινη μετάβαση, που απλά οδήγησε σε πλήρη ενεργειακή εξάρτηση τελικά από εισαγόμενο φυσικό αέριο.
O πρώην πρόερος ξεκαθάρισε ότι ενώ στις αρχές του 2020 επί Προεδρίας του στην ΕΔΕΥ, υπήρχαν πλέον επαρκή στοιχεία, πως τα μεγαλύτερα κοιτάσματα δυνητικά είναι νότια και ανατολικά της Κρήτης, εντούτοις για λόγους γεωπολιτικών ισορροπιών, όπως του διαμηνύθηκε, τελικά βρέθηκε εκτός ΕΔΕΥ.
Ο κ. Μπασιάς, σημείωσε ότι χωρίς γρήγορους ρυθμούς στην υπόθεση, η Ελλάδα θα κινδυνεύει να μείνει πλάι εκτός παιχνιδιού, όταν όλες οι χώρες γύρω της, δεν είναι «κουτές» που σπεύδουν με κάθε τρόπο να ερευνήσουν και να αξιοποιήσουν τα τελευταία ίσως παγκόσμια συμβατικά αποθέματα ορυκτού πλούτου σε τέτοιες ποσότητες.
Επεσήμανε τέλος, πως η υπόθεση δεν είναι απλή και δεν αρκεί μόνο ο ρόλος της ΕΔΕΥ, χρειάζεται κυβερνητική πανστρατιά, συναπόφαση του πολιτικού συστήματος και δουλειά μέχρι το επίπεδο του διπλωματικού σώματος για την εξεύρεση, πόρων, εταιρειών και συμμαχιών.
Υπόμνησε τέλος, ότι η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, έχει εκδηλωθεί ακόμη και πριν την πανδημία και έχει σχέση με την λάθος σπουδή στις στρατηγικές ενεργειακές επιλογές, είναι δε μια κρίση που θα έχει βάθος με τις υψηλές τιμές τουλάχιστον μίας δεκαετίας.
Φωτογραφία αρχείου ΙΝΤΙΜΕ
