Εννέα στις 10 επιχειρήσεις εστίασης και επισιτισμού του νομού Ηρακλείου έχουν συσσωρευμένα χρέη και 3 στις 10 αντιμετωπίζουν πρόβλημα βιωσιμότητας, με αποτέλεσμα η επόμενη μέρα να καθίσταται αβέβαιη. Αυτά υποστηρίζουν εκπρόσωποι των επιχειρηματιών εστίασης και επισιτισμού του νομού Ηρακλείου, κάνοντας σαφές πως ο επισιτισμός και η εστίαση έχουν δεχτεί αρκετά «πυρά» ένεκα της υγειονομικής κρίσης. Η πιστή τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων και τα δύο ολικά λοκντάουν, που έχει υποστεί η χώρα μας με σκοπό τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού, έχουν διαμορφώσει προϋποθέσεις ώστε ο επισιτισμός και η εστίαση να βρίσκονται σε μια ιδιαίτερα δυσχερή θέση, με τις συνέπειες να είναι εμφανείς και στο εργασιακό προσωπικό των χώρων εστίασης και στους ανθρώπους που προμηθεύουν με πρώτες ύλες τα μαγαζιά.
Η «ΝΚ» επιχείρησε να πραγματοποιήσει μια έρευνα όσον αφορά στο καθεστώς των επιχειρήσεων της εστίασης και του επισιτισμού στον νομό Ηρακλείου.
Την περίοδο του πρώτου λοκντάουν εφαρμόστηκε ένα γενικό κλείσιμο των μαγαζιών. Οι εσωτερικοί χώροι των επιχειρήσεων εστίασης και επισιτισμού θεωρήθηκαν πως είναι επικίνδυνοι για τη μετάδοση του κορωνοϊού. Την περίοδο ωστόσο του δεύτερου λοκντάουν, και πιο συγκεκριμένα τον χειμώνα του 2020-2021, η εστίαση κυρίως παρέμενε κλειστή.
Δύο χρόνια μετά, οι επιχειρηματίες του νησιού μπορούν να προβούν σε έναν απολογισμό. Η υγειονομική κρίση συνεχίζει να υφίσταται, αλλά σίγουρα άπαντες έχουν αποκτήσει τη λεγόμενη «κουλτούρα υγείας», για την οποία πολλοί δημοσιογράφοι έχουν κάνει λόγο. Αυτό σημαίνει πως ο ιός θα συνεχίζει να υπάρχει, αλλά ο καλύτερος τρόπος προφύλαξης είναι η χρήση μάσκας και η τήρηση των αποστάσεων. Το ζήτημα, όμως, είναι τι γίνεται με τις επιχειρήσεις της εστίασης και του επισιτισμού; Σε τι καθεστώς βρίσκονται; Λειτουργούν όπως την περίοδο του 2019 ή υπολειτουργούν; Το εργασιακό προσωπικό στις καφετέριες και στις ταβέρνες είναι το ίδιο σε συνολικό αριθμό ή έχει περιοριστεί δραματικά; Έχουν υπάρξει νέες τάσεις επιχειρηματικότητας ένεκα της υγειονομικής κρίσης.
Για δραματική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει πολλές επιχειρήσεις εστίασης και επισιτισμού έκανε λόγο η πρόεδρος του Συλλόγου Επισιτισμού και Διασκέδασης Νομού Ηρακλείου (ΣΕΕΔΝΗ) Μαρία Αντωνακάκη, τονίζοντας πως η εστίαση έχει δεχτεί πλήγμα και συνεχίζει να δέχεται. Η σημερινή κρίση της εστίασης εντοπίζεται στην αρνητική ψυχολογία του καταναλωτή εξαιτίας του πολέμου της Ουκρανίας και της απόφασης της κυβέρνησης να μη γίνουν και φέτος τα καρναβάλια, ώστε να περάσουμε ένα όμορφο και ασφαλές Πάσχα.
«Εδώ και δύο ολόκληρα χρόνια βιώνουμε μια άνευ όρου υγειονομική κρίση. Η κατάσταση έχει επιφέρει πληθώρα οικονομικών δυσκολιών στους επιχειρηματίες του επισιτισμού, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μειώσεις και στο εργασιακό προσωπικό και στις πρώτες ύλες που προμηθεύονται. Τώρα πλέον ο επιχειρηματίας είναι πιο φειδωλός και συγκρατημένος στις αγορές του και γενικότερα σε αυτά που προσφέρει στον πελάτη. Η ακρίβεια και η αύξηση των τιμών έχουν κλονίσει τον επιχειρηματία και δυσκολεύεται αρκετά να αντεπεξέλθει. Με όλα αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία έχει αλλάξει η ψυχολογία του καταναλωτή. Επίσης, η απουσία καρναβαλιών και η αρνητική ψυχολογία εξαιτίας του πολέμου είχε ως άμεσο αποτέλεσμα η επισκεψιμότητα να μην ήταν τόσο μεγάλη τις προηγούμενες ημέρες», υποστήριξε η κ. Αντωνακάκη.
Ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Επισιτισμού και Διασκέδασης Νομού Ηρακλείου, Νίκος Ρηγάκης, υποστήριξε πως το βασικό πρόβλημα που υπάρχει στις επιχειρήσεις εστίασης και επισιτισμού είναι τα συσσωρευμένα χρέη, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να μην είναι βιώσιμες. Μη βιώσιμη επιχείρηση του επισιτισμού ή της εστίασης σημαίνει με απλά λόγια πως δεν μπορεί να αντεπεξέλθει οικονομικά απέναντι στους προμηθευτές και σε πολλές περιπτώσεις και στο προσωπικό. Ο κ. Ρηγάκης, κάνοντας με τη σειρά του μια ανάλυση για την οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων της εστίασης, ανέφερε: «Έχουν κλείσει πολλές επιχειρήσεις. Έχουν δημιουργηθεί και νέες επιχειρήσεις αλλά είναι λιγοστές. Το πρόβλημα είναι τα συσσωρευμένα χρέη. Και η ενεργειακή κρίση έχει μεγεθύνει τα χρέη των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να μην είναι βιώσιμες. Και η κατάσταση μη βιωσιμότητας πολλών επιχειρήσεων θα φανεί έντονα το προσεχές διάστημα και θα δούμε αρκετά “λουκέτα”», υποστήριξε ο κ. Ρηγάκης.
Μη βιώσιμες
Αναλύοντας περαιτέρω την κατάσταση, ο κ. Ρηγάκης υποστήριξε πως πολλές επιχειρήσεις έχουν χρέη. Τα χρέη των επιχειρήσεων της εστίασης είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο με την έννοια πως ευθύνονται παράγοντες που δημιουργήθηκαν τόσο πριν από ένα χρόνο όσο και τωρινοί. Δηλαδή, το κλείσιμο των μαγαζιών για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η αναιμική παρέμβαση της Πολιτείας σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος των πρώτων υλών έχουν διαμορφώσει ένα επιχειρηματικό τοπίο όπου σχεδόν 9 στις 10 επιχειρήσεις έχουν χρέος. Την ίδια στιγμή 3 στις 10 επιχειρήσεις εστίασης του νομού Ηρακλείου αντιμετωπίζουν θέμα βιωσιμότητας, δηλαδή δε γνωρίζουν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες εάν το μαγαζί τους θα είναι ανοικτό για τον επόμενο μήνα.
«Εμπειρικά μιλώντας, σε καθεστώς μη βιωσιμότητας των επιχειρήσεων εστίασης βρίσκεται το 20-30% του συνολικού αριθμού. Υπάρχουν όμως επιχειρήσεις της τάξης του 80-90% που είναι χρεωμένες. Εξαιτίας των αυξημένων εξόδων, οι περισσότεροι επιχειρηματίες κάνουν ρυθμίσεις ώστε να αποπληρώσουν το ενεργειακό κόστος», ανέφερε ο κ. Ρηγάκης, ενώ συνέχισε: «Η εστίαση τράβηξε το βάρος της ευθύνης της υγειονομικής κρίσης χωρίς καμία ιδιαίτερη βοήθεια από το κράτος. Δεν υπήρξε κάποια στήριξη από το κράτος που θα ήταν αναγκαία για να μην υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι τεράστιο και θα το δούμε άμεσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Έχουν δημιουργηθεί απίστευτα χρέη».
«Άλλαξαν δουλειά»
Πέρα όμως από την επιχειρηματικότητα, η υγειονομική κρίση έφερε αναταράξεις και στον χώρο των εργαζομένων της εστίασης και του επισιτισμού. Οι εργαζόμενοι βρέθηκαν σε μια ιδιαίτερη δύσκολη στιγμή, καθώς τέθηκαν σε καθεστώς αναστολής εργασίας. Η υγειονομική αβεβαιότητα συνοδεύτηκε με την εργασιακή αβεβαιότητα, με αποτέλεσμα τα τελευταία δύο χρόνια να έχουν φύγει 2.000-2.500 εργαζόμενοι από την εστίαση και να έχουν πάει σε άλλους κλάδους, αναζητώντας ένα πιο σταθερό εργασιακό περιβάλλον.
Ο πρόεδρος του Συνδικάτου Εργαζομένων στην Εστίαση και στον Τουρισμό, Μιχάλης Ριζικιανάκης, υποστήριξε το καθεστώς της αναστολής εργασίας «μεταφράστηκε» για πολλούς εργαζομένους σε εργασιακή αβεβαιότητα. Και λαμβάνοντας υπόψη πως σημαντικός αριθμός από αυτούς ήταν οικογενειάρχες και το μηνιαίο χρηματικό ποσό που λάμβαναν ήταν ιδιαίτερα μικρό για την κάλυψη των βιοτικών τους αναγκών, η απομάκρυνση από τον συγκεκριμένο κλάδο ήταν μονόδρομος γι’ αυτούς.
«Η εκκίνηση της υγειονομικής κρίσης έφερε σε επισφαλή θέση τους εργαζομένους του νομού Ηρακλείου, εποχικούς και 12μηνης απασχόλησης, τοποθετώντας τους από την κυβέρνηση σε καθεστώς αναστολής εργασίας. Έπειτα δούλεψαν δυόμισι μήνες και στη συνέχεια ξαναμπήκαν σε αναστολή εργασίας για επτά μήνες. Αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι της εστίασης έχουν βιώσει στο πετσί τους την εργασιακή ανασφάλεια. Και αυτό έχει ως άμεσο αποτέλεσμα πάρα πολλοί εργαζόμενοι στον χώρο της εστίασης, και πιο συγκεκριμένα κοντά στους 2.000-2.500, να έχουν φύγει από τον επαγγελματικό αυτό χώρο και να έχουν πάει σε άλλους κλάδους όπως τον κατασκευαστικό, των πωλήσεων ή της διανομής. Η συσσώρευση οικογενειακών χρεών τα τελευταία δύο χρόνια, σε συνδυασμό με την εργασιακή ανασφάλεια έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα. Με τρεις μήνες στο ταμείο ανεργίας και κατόπιν σε αναστολή εργασίας, ο εργαζόμενος δε σκέφτεται σοβαρά να παραμείνει στον συγκεκριμένο χώρο», υποστήριξε ο κ. Ριζικιανάκης.
Μιλώντας για τη σύγχρονη πραγματικότητα του επισιτισμού και της εστίασης, ο κ. Ριζικιανάκης σημείωσε πως «από τον Σεπτέμβριο και έπειτα η πραγματικότητα είναι ριζικά διαφορετική. Εκεί που οι εργαζόμενοι δουλεύαν πέντε και έξι μεροκάματα την εβδομάδα, τώρα δουλεύουν 2 και 3 μεροκάματα την εβδομάδα». Όπως ανέφερε, μεταξύ άλλων, «ο εργαζόμενος της εστίασης δε βλέπει το μέλλον του με αισιοδοξία. Γι’ αυτό πρέπει να αλλάξουν κάποια πράγματα στον εργασιακό τομέα. Εξαιτίας της έλλειψης κλαδικών συμβάσεων εργασίας, ο εργαζόμενος της εστίασης αμείβεται με τον κατώτερο μισθό, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις των εργαζομένων υπάρχει μερική ασφάλιση και δεν παίρνουν τα αντίστοιχα δώρα των εορτών ούτε τα επιδόματά τους. Και η εργασία στον επισιτισμό είναι επίπονη επειδή είναι χειρωνακτική».
Οικονομική εξαθλίωση
«Οι εργαζόμενοι στον χώρο της εστίασης και του επισιτισμού έχουν βιώσει και βιώνουν οικονομική εξαθλίωση. Οι επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονταν έμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα κλειστές. Τα χρήματα ήταν πενιχρά. Τα χρήματα που έλαβαν δεν ήταν τόσο πολλά ώστε να δημιουργήσουν ένα ισχυρό απόθεμα και βρίσκονται σε τραγική κατάσταση. Και πλέον ο χώρος της εστίασης εισέρχεται σε μια νέα φάση ανασφάλειας εξαιτίας του πολέμου Ουκρανίας-Ρωσίας και δεν ξέρουμε τι θα γίνει. Εάν ο καταναλωτής δεν έχει διάθεση ή ψυχολογία, δε θα πάει για καφέ και είναι επόμενο πως ο εργαζόμενος θα “πληρώσει το μάρμαρο” σε περίπτωση που υπάρξουν περικοπές. Ευελπιστούμε να πάει καλά η τουριστική περίοδος», ανέφερε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου, Στέλιος Βοργιάς.
Στροφή στα take away
Η νέα μόδα με τα mini cafe
Την ίδια στιγμή, νέες τάσεις δημιουργούνται και στην επιχειρηματικότητα της εστίασης και του επισιτισμού. Πολλές φορές μια κρίση, νοηματοδοτούμενη ως αποσταθεροποίηση μιας καθεστηκυίας τάξης, δημιουργεί τους όρους ανάπτυξης μιας νέας επιχειρηματικής κίνησης.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η οικονομική κρίση που έλαβε χώρα την προηγούμενη δεκαετία. Ο καταναλωτής επιθυμούσε φθηνό και ποιοτικό καφέ και στράφηκε στις καφετέριες take away. Η υγειονομική κρίση, όπως κάνει σαφές ο κ. Ρηγάκης, δημιούργησε τα λεγόμενα mini cafe. Είναι καφετέριες όπου δεν υπάρχουν καθίσματα και ο πελάτης μπορεί είτε να παραγγείλει είτε να πάει να πάρει τον καφέ και να φύγει. Είναι μια νέα τάση στην επιχειρηματικότητα.
«Η τάση που επικρατεί τα τελευταία δύο χρόνια είναι η τάση των “mini cafe” τα οποία ειδικεύονται στη διανομή του καφέ και στο take away. Η διανομή έχει αυξηθεί αρκετά. Η υγειονομική κρίση είχε ως άμεσο αποτέλεσμα ο κόσμος να αλλάξει συνήθειες και έτσι έχει αυξηθεί ο αριθμός των επιχειρήσεων που παρέχουν διανομή», υποστήριξε ο κ. Ρηγάκης.
Για… όρθιους πελάτες
Έκλεισαν 75 επιχειρήσεις σε δύο χρόνια
Η κ. Αντωνακάκη υποστήριξε πως τα τελευταία δύο χρόνια έχουν κλείσει γύρω στις 75 επιχειρήσεις οι οποίες απευθύνονταν σε όρθιους πελάτες. «Γύρω στις 75 επιχειρήσεις έχουν κλείσει τα τελευταία δύο χρόνια στον νομό Ηρακλείου. Μιλάμε κυρίως για μαγαζιά που απευθύνονται κυρίως σε όρθιους πελάτες, τα οποία δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις υγειονομικές προδιαγραφές. Άλλαξαν και έγιναν take away. Επίσης, έχουν βάλει “λουκέτο” και κάποια λίγα μαγαζιά που ήταν κέντρα νυχτερινής διασκέδασης για γάμους», ανέφερε η κ. Αντωνακάκη, ενώ συνέχισε: «Το πρόβλημα είναι γενικότερο. Δεν μπορούμε να πούμε πως το μεγαλύτερο πρόβλημα της εστίασης το έχει ο δήμος Ηρακλείου. Ευελπιστούμε πως η τουριστική περίοδος θα φέρει κόσμο εάν δεn προκύψει κάποιο έκτακτο γεγονός εξαιτίας της πολεμικής αντιπαράθεσης Ουκρανίας-Ρωσίας. Προς το παρόν τα πράγματα δεν είναι καλύτερα σε σχέση με προηγούμενες περιόδους».
Σε κάθε περίπτωση, η κ. Αντωνακάκη υπογράμμισε πως θα συναντηθεί η ίδια με εκπροσώπους ων αρμόδιων υπουργείων με σκοπό να υπάρξει η απαιτούμενη στήριξη σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας.
Επιμελητήριο Ηρακλείου
Περισσότερες οι εγγραφές από τις διαγραφές
Σε καμία περίπτωση ωστόσο δεν μπορεί να ισχυριστεί κανένας πως η επιχειρηματική δραστηριότητα έχει αρνητικό πρόσημο στη χώρα μας. Παρά τις αντίξοες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, πάρα πολλοί άνθρωποι επιθυμούν να επενδύσουν στην επιχειρηματικότητα. Ή με άλλα λόγια βλέπουν την επιχειρηματικότητα ως έναν υγιή τρόπο για να κερδίσουν χρήματα. Πράγματι, με στοιχεία του Επιμελητηρίου Ηρακλείου καταδεικνύεται πως οι εγγραφές των επιχειρήσεων είναι περισσότερες από τις διαγραφές και για το 2020 και για το 2021, τα οποία έχουν θεωρηθεί έτη υγειονομικής κρίσης.
Συγκεκριμένα, οι εγγραφές των επιχειρήσεων στους καταλόγους του Επιμελητηρίου Ηρακλείου το 2020 ήταν 1.152, ενώ οι διαγραφές για το ίδιο έτος ήταν 625. Για το 2021, οι εγγραφές μέχρι και τον Οκτώβριο ήταν 1.069, ενώ οι διαγραφές ήταν 395 μέχρι και τον Οκτώβριο. Αυτό σημαίνει πως ο Ηρακλειώτης έχει ζωηρό ενδιαφέρον για την επιχειρηματική δραστηριότητα.
«Μια επιχείρηση που κλείνει δε δηλώνει άμεσα το κλείσιμό της. Ωστόσο οι επιχειρήσεις που έχουν ανοίξει είναι περισσότερες από αυτές που έχουν κλείσει. Αυτό διαφαίνεται μέσα από τα στοιχεία μας», αναφέρει ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Μανόλης Αλιφιεράκης.
Μεταξύ άλλων ο κ. Αλιφιεράκης ανέφερε: «Σίγουρα γνωρίζουμε ότι ο κλάδος της εστίασης και του επισιτισμού έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα. Δεν μπορούμε όμως να αποτυπώσουμε με ποσοτικά στοιχεία την κρίση που έχει υποστεί ο συγκεκριμένος κλάδος. Τα μαγαζιά της εστίασης και του επισιτισμού έμειναν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα κλειστά».
Ο κ. Αλιφιεράκης υποστήριξε επίσης πως η ηλεκτρονική επιχειρηματικότητα κερδίζει έδαφος. Και πράγματι, εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, οι άνθρωποι έδωσαν προτεραιότητα στις ηλεκτρονικές αγορές, με αποτέλεσμα πολλοί φιλόδοξοι επιχειρηματίες να στραφούν στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Ο κ. Αλιφιεράκης έσπευσε επίσης να υποστηρίξει πως ο δευτερογενής τομέας επιχειρηματικότητας, που είναι η μεταποίηση, δηλαδή η επεξεργασία της πρώτης ύλης, έχει πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί στο νησί μας.
«Οι τάσεις επιχειρηματικότητας αλλάζουν. Είναι επιτακτική ανάγκη να δούμε διαφορετικά κάποια πράγματα. Δουλεύουν περισσότερο η διανομή και οι πωλήσεις μέσω διαδικτύου. Η τεχνολογία παίζει κομβικό ρόλο στην επιχειρηματικότητα. Δεν μπορούμε όμως να υποστηρίξουμε πως η τεχνολογική επιχειρηματικότητα έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που επηρεάζει και άλλους τομείς της επιχειρηματικότητας. Τελευταία βλέπουμε επίσης κινητικότητα στον χώρο της μεταποίησης και θεωρώ πως ο κλάδος αυτός έχει πολλές προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί στην Κρήτη», υποστήριξε ο κ. Αλιφιεράκης.
(φωτογραφία αρχείου Unsplash)
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.
