Το σχέδιο του πρώτου κλιματικού νόμου στην Ελλάδα - Τι προβλέπει για ΙΧ, κτίρια και επιχειρήσεις

Κρήτη
Το σχέδιο του πρώτου κλιματικού νόμου στην Ελλάδα - Τι προβλέπει για ΙΧ, κτίρια και επιχειρήσεις

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο οδικός χάρτης της κυβέρνησης για την επίτευξη των κλιματικών στόχων μέχρι το 2050

Τη φετινή χρονιά, με ένα έτος καθυστέρηση λόγω της πανδημίας, διεξήχθη στη Γλασκώβη, υπό την Προεδρία της Μεγάλης Βρετανίας και με τη συνεργασία της Ιταλίας, η 26η Διάσκεψη των Συμβαλλόμενων Μερών για το Κλίμα. Η COP26, πλέον μπορεί να θεωρηθεί – μετά την 21η Διάσκεψη του 2015 που οδήγησε στη Συμφωνία των Παρισίων – ότι αποτέλεσε μια ιστορικής σημασίας ευκαιρία για την ανάληψη καθοριστικών δράσεων σε διεθνές επίπεδο.

Η Ελλάδα, με τις δεσμεύσεις του κ. Μητσοτάκη, θέτει 6 σημαντικούς στόχους:

  1. Την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, ιδίως μέσω της ενίσχυσης της καινοτομίας.
  2. Την προώθηση της αειφορίας σε νησιά και τουριστικούς προορισμούς.
  3. Την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με έμφαση στην υπεράκτια αιολική και στην υδροηλεκτρική ενέργεια.
  4. Τη δραστική μείωση των εκπομπών άνθρακα της ηλεκτροδότησης, ιδίως μέσα από την επίτευξη του εθνικού προγράμματος απολιγνιτοποίησης.
  5. Την προστασία της βιοποικιλότητας και του οικοσυστήματος των θαλασσών και των βουνών της χώρας.
  6. Την έμφαση στις διασυνδέσεις, μετατρέποντας την Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο μέσα από στρατηγικές διακρατικές συμφωνίες συνεργασίας.

Στη νέα δέσμη μέτρων που δρομολογεί η κυβέρνηση, με σκοπό τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στη χώρα, προβλέπονται αλλαγές στην υφιστάμενη νομοθεσία για την ηλεκτροκίνηση, τις άδειες πολεοδομίας για την κατασκευή νέων κτιρίων, αλλά και για τις τιμές των εκπομπών ρύπων από τη βιομηχανία.

Ο οδικός χάρτης που παρουσίασε η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), εντός του πλαισίου του νέου κλιματικού νόμου, στοχεύει στη σταδιακή μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Πολλά από τα μέτρα θα επαναξιολογηθούν μέχρι το τέλος του 2023.

Ουσιαστικά πρόκειται για τον οδικό χάρτη που θα υιοθετήσει η χώρα προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Για τον σκοπό αυτόν, θεσπίζονται οι εξής ποσοτικοί στόχοι:

  • Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σχέση με το 1990.
  • Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 80% έως το 2040 σε σχέση με το 1990.
  • Κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 (αυτό σημαίνει ότι οι ρύποι που εκλύονται από τις ρυπογόνες παραγωγικές δραστηριότητες πρέπει να απορροφώνται πλήρως).

Οι στόχοι και η πορεία επίτευξής τους θα επανεξετάζονται κάθε πέντε χρόνια, αρχής γενομένης από το τέλος του 2024.

Μέτρα - Μπλόκο στους λιγνίτες - Πρωτοβουλία στους δήμους

  • Διακοπή λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028 με ρήτρα επανεξέτασης το 2023 (με σκοπό την επίσπευση), υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης της επάρκειας ισχύος και της ασφάλειας εφοδιασμού.
  • Από το 2023, οι Δήμοι αναλαμβάνουν την εκπόνηση Δημοτικών Σχεδίων Μείωσης Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα (ΔηΣΜΕΔΑ), με στόχο μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 10% για το έτος 2025 και 30% για το έτος 2030, σε σύγκριση με το έτος βάσης 2019. Τα ΔηΣΜΕΔΑ περιλαμβάνουν αναλυτική απογραφή των ενεργειακών καταναλώσεων και εκπομπών CO2 για τα δημοτικά κτίρια, στάδια κλπ., το δημοτικό φωτισμό, τις δημοτικές εγκαταστάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης, τα δημοτικά οχήματα κλπ.. Η παρακολούθηση γίνεται μέσω ετήσια έκθεσης.

Μέτρα για ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης

Από το 2023, το 1/4 των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται πρέπει να είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων έως 50γρ CO2/χλμ.

Από το 2025 υποχρεωτικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη:

  • Όλα τα νέα ταξί ηλεκτροκίνητα
  • Το 1/3 των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ηλεκτροκίνητα

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 τα μέτρα θα εξεταστούν εκ νέου, με σκοπό την επίσπευση και την επέκταση σε επιπλέον περιοχές, ανάλογα με την επαρκή διαθεσιμότητα σταθμών φόρτισης

Από το 2030, τα νέα οχήματα που θα ταξινομούνται θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών

Μέτρα για τα κτίρια

  • Από το 2023, απαγόρευση καυστήρων πετρελαίου όπου υπάρχει δίκτυο Φ/Α σε νέες οικοδομές
  • Από το 2025 απαγόρευση εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης
  • Από το 2030 απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης
  • Στα ειδικά κτίρια (βιομηχανίες, αποθήκες, εμπορικά κτίρια κλπ.) με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ. για τα οποία οι οικοδομικές άδειες υποβάλλονται από την 1η Ιανουαρίου 2023, εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, καθίσταται υποχρεωτική η τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης. Προβλέπεται δυνατότητα εξαιρέσεων σε μεμονωμένα κτίρια για λόγους μορφολογικούς ή αισθητικούς ή σε περιοχές με θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας, όπως παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια
  • Από 1 Ιανουαρίου 2023 οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) θα πρέπει να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά ποσοτική καταγραφή μειώσεων/αυξήσεων εκπομπών CO2 που θα προέλθουν από τη λειτουργία του έργου
  • Το μέτρο αφορά στις εξής εγκαταστάσεις:

    Συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών (ΧΥΤΑ, βιολογικοί καθαρισμού, ΚΔΑΥ κλπ.)

    Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης κτιριακού τομέα αθλητισμού και αναψυχής

    Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, υδατοκαλλιέργειες

    Βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις

Όλες οι παραπάνω εγκαταστάσεις υποχρεούνται σε κατ’ ελάχιστον μείωση εκπομπών CO2 30% έως το 2030 σε σχέση με το 2022, αναγόμενα στην κατάλληλη μονάδα προϊόντος/έργου, ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας

Δίνεται η δυνατότητα αντιστάθμισης με φυτεύσεις/δασώσεις, πράσινα πιστοποιητικά κλπ

Για την παρακολούθηση των μέτρων, οι επιχειρήσεις που διαθέτουν τέτοιες εγκαταστάσεις θα πρέπει να συντάσσουν ετήσιες εκθέσεις. Η μη υποβολή επισύρει πρόστιμο το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,1% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας

Η πραγματοποίηση των ελέγχων όλων των εγκαταστάσεων ανατίθεται από τον φορέα εκμετάλλευσης εγκατάστασης σε πιστοποιημένο επαληθευτή

Πρόστιμο σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου μείωσης το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,5% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας

Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από επιχειρήσεις

Από το 2023, συγκεκριμένες επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το προηγούμενο έτος. Η υποβολή της έκθεσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τριμήνου κάθε έτους

Το μέτρο αφορά στις εξής επιχειρήσεις:

  • Επιχειρήσεις εισηγμένες στο χρηματιστήριο
  • Πιστωτικά ιδρύματα
  • Ασφαλιστικές επιχειρήσεις
  • Επιχειρήσεις επενδύσεων
  • Επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας
  • Εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης
  • Εταιρείες ταχυμεταφορών
  • Επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου
  • Αλυσίδες λιανεμπορίου που απασχολούν πάνω από 500 εργαζόμενους
  • Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών της εφοδιαστικής αλυσίδας

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η έκθεση επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα και επικαιροποιείται ετησίως. Προβλέπεται πρόστιμο 100€ ανά ημέρα καθυστέρησης σε περίπτωση μη υποβολής, το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,1% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.

  • Μείωση των εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά:

    Στόχος μείωσης εκπομπών κατά 80% σε σχέση με 2019.

    Από το 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.

  • Μέτρα προσαρμογής στην κλιματική κρίση:

    Υποχρεωτική ασφάλιση κινδύνου (προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου) από το 2025 για νέα κτίρια σε ζώνες υψηλής τρωτότητας δηλ. που είναι σε ευάλωτες περιοχές μετά από σχέδια που θα ετοιμάσουν οι Περιφέρειες. Ως ζώνες υψηλής τρωτότητας θεωρούνται οι περιοχές που βρίσκονται:

    α. σε ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας όπως αποτυπώνονται στους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας και εμπίπτουν στο σενάριο πλημμύρας υψηλής πιθανότητας, β. πλησίον δασικών περιοχών που χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς, οι οποίες καθορίζονται με απόφαση του οικείου Γενικού Διευθυντή Δασών με βάση το είδος της δασικής βλάστησης, την πυκνότητά της, την απόσταση από τα κτίρια και τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής.

Οικονομικά κίνητρα

Την ιδια στιγμή, μιλώντας στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής, ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, τόνισε ότι στο πλαίσιο της κλιματικής δράσης, η Διεθνής Διάσκεψη των Συμβαλλόμενων Μερών για το Κλίμα αποτελεί το κορυφαίο όργανο λήψης αποφάσεων για την εφαρμογή της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών: «Ως Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας συμμετείχα στην COP26 – κατόπιν πρόσκλησης του Βρετανού ομολόγου μου – και ειδικότερα στις εργασίες της Ημέρας για το Χρηματοοικονομικό Σύστημα, η οποία, ως κεντρικό αντικείμενο συζήτησης είχε θέσει την κινητοποίηση χρηματοδότησης, τόσο από τον Δημόσιο όσο και από τον Ιδιωτικό Τομέα, για την επίτευξη του στόχου για παγκόσμια κλιματική ουδετερότητα της οικονομικής δραστηριότητας», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σταϊκούρας.

Μετά από την COP26, στο πλαίσιο της στρατηγικής που δρομολογείται για το κλίμα, μετά και από τις συναντήσεις που πραγματοποίησαν μεταξύ τους οι υπουργοί Οικονομικών, ο σχεδιασμός του ΥΠΟΙΚ για το επόμενο διάστημασυνοψίζεται σε τρία επίπεδα:

  1. Εξετάζεται η δυνατότητα έκδοσης κρατικού «πράσινου» ομολόγου. Σκοπός είναι να διαμορφωθεί ένας συνεκτικός φάκελος επιλέξιμων έργων, επιπλέον εκείνων που ήδη χρηματοδοτούνται από άλλες πηγές, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν μέσω «πράσινων» ή βιώσιμων ομολόγων μέσα στα προσεχή χρόνια. Το επόμενο βήμα θα είναι να προετοιμαστεί το σχετικό πλαίσιο έκδοσης, πριν από την πιθανή πρώτη έξοδο στις αγορές, το δεύτερο εξάμηνο του 2022.
  2. Συνεχίζεται και επιταχύνεται η ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης στον σχεδιασμό και την αποτύπωση της δημοσιονομικής πολιτικής. Συγκεκριμένα, ήδη από τον Μάρτιο του 2020, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους συνεργάζεται με τον ΟΟΣΑ για τη σταδιακή υιοθέτηση του «πράσινου» προϋπολογισμού. Το επόμενο βήμα είναι η ενσωμάτωση των κλιματικών παραμέτρων στη μεθοδολογία του Προϋπολογισμού Επιδόσεων.
  3. Κατάρτιση μιας συνεκτικής Στρατηγικής Βιώσιμης Χρηματοοικονομικής Πολιτικής, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Συμπερασματικά, σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα, οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν σε τρεις βασικούς άξονες μελλοντικής δράσης:

1ος άξονας: Εμβάθυνση της συνεργασίας των Υπουργών Οικονομικών για την προώθηση της συμφωνίας των Παρισίων και περαιτέρω ανάπτυξη κοινής μεθοδολογίας, εργαλείων και ερευνητικών προσεγγίσεων.

2ος άξονας: Υποστήριξη δράσεων που αφορούν τη διάσταση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης των κινδύνων από την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.

3ος άξονας: Περαιτέρω ενδυνάμωση της παραγωγικής αλληλεπίδρασης και συνεργασίας με τις κεντρικές τράπεζες και τις εποπτικές αρχές, καθώς και τους λοιπούς εκπροσώπους και θεσμικούς εταίρους του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, προκειμένου να επιτευχθεί ο κοινός στόχος προς την κλιματική ουδετερότητα.

Ενσωμάτωση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στις τομεακές πολιτικές

Προκειμένου να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα και να υλοποιηθούν οι απαραίτητες δράσεις που θα διασφαλίσουν τη δημιουργία μιας κλιματικά ανθεκτικής κοινωνίας, πλήρως προσαρμοσμένης στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, θεσμοθετούνται:

  • Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) και επαναξιολόγηση ανά δεκαετία. Η ΕΣΠΚΑ εκπονείται από το νεοσύστατο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και ορίζει το στρατηγικό πλαίσιο με στόχο τη χάραξη κατευθυντήριων γραμμών. Το στρατηγικό πλαίσιο εξειδικεύεται με τα Περιφερειακά Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή.
  • Περιφερειακά Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ). Καταρτίζονται από τις Περιφέρειες και αξιολογούνται ανά επταετία. Τα ΠεΣΠΚΑ προσδιορίζουν και ιεραρχούν τα απαραίτητα μέτρα και δράσεις προσαρμογής σε περιφερειακό επίπεδο.
  • Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο αποτελεί ανοιχτό δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και ενημέρωσης. Το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή σε συνεργασία με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς, αναπτύσσει μια ενιαία εθνική βάση κλιματικών δεδομένων, η οποία επικαιροποιείται συνεχώς ώστε να παρέχει αξιόπιστες προγνώσεις και άλλες σχετικές κλιματικές υπηρεσίες.

Προβλέπεται, επίσης, η ανάληψη δράσεων για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς από την κλιματική αλλαγή, στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας που έχει αναλάβει η Ελλάδα σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και τον Διεθνή Οργανισμό Μετεωρολογίας.

Σύστημα διακυβέρνησης

Ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος προβλέπει τη σύσταση συγκεκριμένων φορέων που θα αναλάβουν τον συντονισμό και την παρακολούθηση των μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ειδικότερα:

Κυβερνητική (Διυπουργική) Επιτροπή για την παρακολούθηση της πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα, με Πρόεδρο τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής είναι οι εξής:

  • Συντονισμός της κυβερνητικής δράσης για μετριασμό και προσαρμογή.
  • Ετήσια καταγραφή εκπομπών ανά τομέα.
  • Κατάρτιση πενταετών τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα.

Εθνικό Συμβούλιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, με Πρόεδρο τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Γνωμοδοτεί για κάθε θέμα σχετικό με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία θα λειτουργεί ως τεχνικός και επιστημονικός σύμβουλος της πολιτείας.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρακολουθεί την πορεία μείωσης των εκπομπών και την εφαρμογή των μέτρων προσαρμογής μέσω ετήσιας έκθεσης, η οποία υποβάλλεται στην Κυβερνητική Επιτροπή για την παρακολούθηση της Πορείας προς την Κλιματική Ουδετερότητα.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News