Εκατόν πενήντα πέντε χρόνια ολοκληρώθηκαν από το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, μια πράξη που μέχρι και τη σήμερον αποτελεί σημείο αναφοράς ως μέγιστη ένδειξη αυτοθυσίας και ηρωισμού. Το Ολοκαύτωμα της Μονής, η οποία ήταν το αρχηγείο των επαναστατών της περιοχής, αποτέλεσε την κορύφωση της Επανάστασης του 1866, της μεγαλύτερης αποτυχημένης επανάστασης των Κρητών κατά των Οθωμανών κατακτητών. Περίπου τριακόσοι πολιορκημένοι αντιστασιακοί και επτακόσια γυναικόπαιδα έχαναν την ζωή τους στιγμές μετά την ανάφλεξη της πυριτιδαποθήκης της Μονής υπό τον φόβο της μανίας των κατακτητών.
Ήταν η στιγμή που οι Οθωμανοί είχαν εισβάλει στη Μονή μετά από ολιγοήμερη πολιορκία, με τους πολιορκούμενους να μην έχουν άλλη πια επιλογή από την αυτοχειρία ή την αιχμαλωσία. Ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης, από το Άδελε του Ρεθύμνου, ευρισκόμενος εντός της πυριτιδαποθήκης, μαζί με πλήθος αμάχων και συντρόφων του, έβαλε φωτιά στα βαρέλια με το μπαρούτι. Ο απόηχος της εκκωφαντικής εκείνης έκρηξης ήτα τέτοιος, που δημιούργησε τεράστιες αντιδράσεις στην παγκόσμια κοινή γνώμη, με τους Φιλέλληνες ανά την υφήλιο να διαμαρτύρονται εντόνως, υποχρεώνοντας τις μεγάλες δυνάμεις να αλλάξουν τον τρόπο που μέχρι τότε προσέγγιζαν το «Κρητικό Ζήτημα». Ενδεικτικό της αντίδρασης που γέννησε το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, είναι οι τρείς πύρινες επιστολές που συνέταξε με αφορμή το Αρκάδι και το 1866 ο σπουδαίος Γάλλος λογοτέχνης Βίκτορας Ουγκώ, αναφέροντας μεταξύ άλλων:
«Ήρωες Κρήτες, καταδυναστευόμενοι της σήμερον εστέ αι νικηταί του μέλλοντος. Εγκαρτερείτε. Και καταπνιγέντες θριαμβεύσατε.».
Μαζί με τους Κρήτες μάρτυρες που πέρασαν στο πάνθεον των Ηρώων της Επανάστασης κατά το Ολοκαύτωμα, έχασε την ζωή του και αριθμός των δυνάμεων των πολιορκητών.
Οι σημερινές εκδηλώσεις
Με τις δέουσες τιμές και την παρουσία πολιτών μετά από ένα χρόνο λόγω των περιοριστικών μέτρων που επέβαλε η covid-19, εορτάστηκε φέτος η 155η επέτειος του Ολοκαυτώματος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου.
Το επίκεντρο των εορταστικών εκδηλώσεων που κορυφώθηκαν αργά το μεσημέρι στο Ρέθυμνο, ήταν το Ιστορικό Μοναστήρι του Αρκαδίου, στο οποίο ρίγη συγκίνησης προκάλεσε η τεράστια γαλανόλευκη σημαία, 300 τετραγωνικών μέτρων, που κυμάτιζε στον Αρκαδιώτη ουρανό, για την έπαρση της οποίας επιστρατεύτηκε, από τον σύλλογο «Συνπολις», ένα γερανοφόρο όχημα.
Στην ιερά μονή, στην οποία ανάμεσα στους προσκυνητές ήταν και ο πρώην πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, εγκαινιάστηκε η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Επισκόπου Ρεθύμνης, Τιμόθεου Βενέρη, που ήταν μετέπειτα μητροπολίτης Κρήτης, συγγραφέας του βιβλίου «Το Αρκάδι δια των αιώνων» και ιδρυτής του πρώτου μουσείου του Μοναστηριού. Ακολούθως, η πομπή που σχηματίστηκε έφτασε στο μαυσωλείο της Μονής, όπου εψάλει επιμνημόσυνη δέηση και έγινε κατάθεση στεφάνων.
Νωρίτερα, στην λεωφόρο Κουντουριώτη, έγινε η καθιερωμένη παρέλαση των πολιτικών τμημάτων και των ενόπλων δυνάμεων προς τιμήν των ηρώων της αρκαδικής εθελοθυσίας.
Δηλώσεις Περιφέρειας
Με επίσημη της ανακοίνωση, η Περιφέρεια Κρήτης, αναφέρθηκε στο βαθύ συμβολισμό της σημερινής επετείου, όσο και το νόημα της αλλοτινής θυσίας, το οποίο παραμένει αναλλοίωτο μέσα στους αιώνες. Κατά την διάρκεια των σημερινών εκδηλώσεων το παρόν έδωσε ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης.
Ακολουθεί η ανακοίνωση της Περιφέρειας:
Στα διαχρονικά μηνύματα της Δημοκρατίας, της Ενότητας, της Αλληλεγγύης, της Αντίστασης για την Ελευθερία αλλά και στην διαφύλαξη της παρακαταθήκης των προγόνων μας για ένα καλύτερο μέλλον, αναφέρθηκε ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης συμμετέχοντας σήμερα στο Ρέθυμνο και στο Αρκάδι στις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους Ήρωες του ολοκαυτώματος στην Ιστορική Μονή. Εκατό πενήντα πέντε (155 ) χρόνια από την ιστορική επέτειο του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου η θυσία των αγωνιστών τιμήθηκε από τον Κλήρο, τις Αρχές, την εκπαίδευση και το λαό με εκδηλώσεις μνήμης, με παρέλαση συλλόγων, μαθητών, στρατού, στο κέντρο της πόλης του Ρεθύμνου αλλά και στην Ιστορική Μονή, με δοξολογία, επιμνημόσυνη δέηση που τελέστηκαν από τον Μητροπολίτη κ.κ. Ευγένιο. Ακολούθως έγινε κατάθεση στεφάνων ομιλία, απόδοση του Εθνικού ύμνου, επίσκεψη στον χώρο του Μουσείου και του χώρου της θυσίας κ.α.
Ο Περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης εκπροσωπώντας την Περιφέρεια Κρήτης κατέθεσε στεφάνι εις μνήμη των ηρώων, ενώ στο μήνυμα-δήλωση του για την ιστορική επέτειο ανέφερε:
«Τιμούμε σήμερα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της νεότερης ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας. Ένα γεγονός που συγκίνησε τον κόσμο ολόκληρο και έδωσε ώθηση στο κίνημα του φιλελληνισμού.
Το ηρωικό Αρκάδι, σήμερα 155 χρόνια μετά, εμπνέει και συγκινεί όλο τον Δυτικό κόσμο. Ως Περιφέρεια Κρήτης, τιμούμε όλους τους Αγωνιστές και Ήρωες του Αρκαδίου, με την πεποίθηση ότι μέσα από τις στάχτες της Ιεράς Μονής, ξεπρόβαλε το φως για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία της Πατρίδας μας. To Ολοκαύτωμα στο Αρκάδι, ήταν μια ιστορική στιγμή γενναιότητας και πατριωτισμού. Το καθήκον μας σήμερα είναι να διαφυλάξουμε την παρακαταθήκη των προγόνων μας, οικοδομώντας ένα καλύτερο μέλλον.»
Δηλώσεις στα ΜΜΕ για την Ιστορική επέτειο έγιναν μετά την παρέλαση στο Ρέθυμνο από την Αντιπεριφερειάρχη Ρεθύμνου Μαρία Λιονή η οποία αναφέρθηκε στην σημαντικότητα των μηνυμάτων των ηρώων της Αρκαδικής εθελοθυσίας.
Στις εκδηλώσεις στην Κυβέρνηση εκπροσώπησε υφυπουργός Λευτέρης Αυγενάκης, ενώ παρόντες ήταν ο π. Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, βουλευτές, Αντιπεριφερειάρχες, Δήμαρχοι, εκπρόσωποι στρατιωτικής ηγεσία, σωμάτων ασφαλείας, εκπρόσωποι φορέων και πολίτες.
Ο Βίκτορας Ουγκώ για τους Κρήτες του Αρκαδίου και του 1866
Εκατόν πενήντα πέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ηρωική αυτοθυσία των 964 Κρητών που αποφάσισαν να αυτό-ανατιναχθούν, παρά να πέσουν στα χέρια των κατακτητών. Η ηρωική ομαδική θυσία τελεύτηκε στην Ιερά Μονή Αρκαδίου στις 8 Νοεμβρίου του 1866, κατά τη διάρκεια της Κρητικής επανάστασης 1866-1869, που παρά τις γενναίες προσπάθειες των Κρητών, δεν είχε το αναμενόμενο τέλος. Οι οπλισμένοι επαναστάτες ήταν μόνο 259 και πολιορκούνταν για δύο ημέρες συνεχόμενα -στις 8 και 9 Νοεμβρίου του 1866. Παρά την αιματηρή μάχη, την επιτόπια σφαγή εκατοντάδων, ο εχθρός υπερτερούσε σημαντικά αριθμητικά. Οι τελευταίοι μαχητές μαζί με εθελοντές, αλλά και γυναικόπαιδα, διαισθανόμενοι την κατάληξη, αποφάσισαν να ανατιναχθούν, παρά να γίνουν υπόδουλα έρμαια των Τουρκών. Η ηρωική αυτοθυσία, ως φυσικό επακόλουθο, έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο, προκάλεσε συγκινήσεις, υμνήθηκε, εξακολουθώντας να προκαλεί παρόμοια συναισθήματα. Στο άκουσμα της είδησης δεν έμεινε ασυγκίνητος ο παγκοσμίου φήμης συγγραφέας Βίκτωρας Ουγκώ, ο οποίος και προχώρησε σε μία άκρως εγκάρδια επιστολή αναφέροντας: «Γενναίοι μου Κρήτες, μπορεί να’ στε τώρα στην σκλαβιά, όμως η νίκη έρχεται. Κι αν ακόμη σας συντρίψουν τώρα, ο θρίαμβος σας περιμένει. Ο θάνατος, η κραυγή διαμαρτυρίας και αυτή πάλι μια δύναμη… Όχι ποτέ κανείς δεν θα σας θεωρήσει νικημένους. Κι αν ακόμη κατασταλεί η Επανάσταση σας, οι αρχές της δεν θα καταλυθούν. Τετελεσμένα γεγονότα δεν υπάρχουν. Μόνο το δίκιο υπάρχει. Λες και κύματα τα γεγονότα σκεπάζουν το δίκιο, μα τούτο ξαναβγαίνει στην επιφάνεια. Κρήτες, ΄Ελληνες, έχετε με το μέρος σας το δίκιο και έχετε τη λογική… Ζήτημα Κρητικό εφεξής θα υπάρχει. Και τούτο θα λυθεί σαν όλα τα προβλήματα του αιώνα μας, μόνο με την απελευθέρωση της Κρήτης, μόνο με την Ελλάδα ακέραιη. [..] Και αφού το θέλει η Κρήτη, που ξεψυχάει, ξαναπαίρνω το λόγο. Ας δούμε λοιπόν σε ποιο σημείο βρίσκεται η Επανάσταση στην Κρήτη. Να τα γεγονότα: Όχι, η επανάσταση δεν έσβησε. Της στερήσανε τους κάμπους, μα έχει τα βουνά δικά της. Ζει και στέλνει εκκλήσεις, ζητά βοήθεια. Γιατί επαναστάτησαν οι Κρητικοί; Επειδή ο Θεός τους χάρισε την πιο όμορφη πατρίδα του κόσμου κι οι Τούρκοι την κατάντησαν την πιο άθλια, γιατί έχει σοδειά, μα όχι εμπόριο, έχει πόλεις αλλά όχι δρόμους, χωριά και όχι σοκάκια, λιμάνια και όχι ταρσανάδες, ποτάμια χωρίς γέφυρες, παιδιά χωρίς σχολεία, δικαιώματα, αλλά όχι νόμους, τον ήλιο αλλά όχι το φως… Ξεσηκώθηκαν γιατί η Κρήτη είναι Ελλάδα και όχι Τουρκία, γιατί ο ξένος ζυγός δεν υποφέρεται, γιατί… γιατί ένας κατακτητής, που μέσα του φωλιάζει η βαρβαρότητα, δεν μπορεί να ‘ ναι δεκτός στην πατρίδα του Μίνωα και του Ετέαρχου. Γιατί θα ξεσηκωνόσουν και εσύ Γαλλία και η Κρήτη με το δίκιο της ξεσηκώθηκε. Τι έφερε τούτος ο ξεσηκωμός; Μέχρι τις 3 του Γενάρη 1867 τέσσερις μάχες και μια περίλαμπρη ήττα, το ΑΡΚΑΔΙ… Την ώρα εκείνη το τιμωρό χέρι της Ευρώπης θα μπορούσε να είχε σώσει την Κρήτη. Μα η Ευρώπη λέει δεν είχε καιρό. ΄Ήτανε κάποιος ‘’γάμος’’ και αυτή κοίταζε τον ‘’χορό’’. Τι κάνουν οι λεγόμενες πολιτισμένες Κυβερνήσεις; Τι περιμένουν; Ψιθυρίζουν: Υπομονή. Κάνουμε διαπραγματεύσεις. Διαπραγματεύσεις. Και η κοινή γνώμη; Τι κάνει; Τι λέει; Τίποτε. Μεταστρέφεται από άλλους. Τι τα θέλετε… Μια λέξη σας και σώθηκε τούτος ο λαός. Μια λέξη πες Ευρώπη και γρήγορα. Σωπαίνετε και θέλετε και άλλοι να σωπαίνουν. Απαγορεύεται να αναφέρεται κανείς στην Κρήτη. Αυτό συνίσταται συνομωσία και είναι η πιο αισχρή, από όλες: η συνωμοσία της σιωπής. Αλλά ο κεραυνός δεν ξεκινά από τη σιωπή. Θα’ ρθει από ψηλά και στην πολιτική τη γλώσσα, ο κεραυνός πια ονομάζεται ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. [..] H υπόθεση της Κρήτης είναι υπόθεση της Ελλάδας και η υπόθεση της Ελλάδας είναι υπόθεση της Ευρώπης…».
