Ως “ιστορικό” χαρακτηρίζει τον χθεσινό ισχυρό σεισμό ο γνωστός σεισμολόγος-διευθυντής Ερευνών Σεισμολογίας στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και υπεύθυνος του Εθνικού Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι , Δρ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
Ιστορικό, τόσο γιατί για πρώτη φορά υπήρξε κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού στα πρόδρομα φαινόμενα εδώ και μήνες στην ευρύτερη περιοχή, όσο και γιατί ένα άγνωστο ως τα χθες ρήγμα έδωσε μια τόσο ισχυρή και καταστρεπτική σεισμική δόνηση, γεγονός που χωρίς υπερβολή αλλάζει τα επιστημονικά δεδομένα. Και αυτό γιατί «πλέον μπορούμε να αναμένουμε ένα “εξάρι” σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας», όπως σημειώνει ο γνωστός επιστήμονας, χωρίς να θεωρείται ως προαπαιτούμενο να υπάρχει ιστορικό παρελθόν με καταγεγραμμένους σεισμούς σε ένα γνωστό ρήγμα μιας περιοχής.
Ο κ. Παπαδόπουλος, έχοντας μελετήσει αναλυτικά από τα βάθη των αιώνων κάθε σχετική με το σεισμικό παρελθόν της Κρήτης πληροφορία και καταγράψει στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του “Α seismic history of Crete”, όπου μελετώνται οι σεισμοί και τα τσουνάμι από το 2000 π.Χ. έως το 2011 μ.Χ. στο νησί μας, σημείωσε ότι «πουθενά δεν είχα βρει κάποια αξιοσημείωτα στοιχεία για ένα ρήγμα από εκείνη την περιοχή», γεγονός που αιτιολογεί και το γιατί δεν είναι υπερβολή να θεωρηθεί ότι ο σεισμός αυτός περνάει πλέον στην ιστορία της Κρήτης. Η εκτίμηση αυτή είχε αποτελέσει το αντικείμενο του ρεπορτάζ της «Ν.Κ.» μέσα στο καλοκαίρι, στην προσπάθεια να δώσει την απάντηση στο αγωνιώδες ερωτηματικό για το τι συμβαίνει στην ευρύτερη περιοχή με τις απανωτές σεισμικές δονήσεις.
Όπως είχε καταγράψει τότε η «Ν.Κ.», ήταν εμφανές ότι η σεισμική ακολουθία πήγαζε από ένα τοπικό ρήγμα, το οποίο ωστόσο δεν είχε ως τα τώρα δώσει κάποια αντίστοιχη ένδειξη ότι ήταν ενεργό.
Όπως μάλιστα χαρακτηριστικά είχε αναφέρει στη «Ν.Κ.» ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Δρ. Χαράλαμπος Φασουλάς, πολλά από τα ρήγματα επαναδραστηριοποιούνται ακόμα και μετά από πολλές χιλιάδες χρόνια, ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν τεράστια κενά όσον αφορά στην εστιασμένη σε συγκεκριμένα σημεία σεισμικότητα, μιας που τα υπάρχοντα σεισμολογικά δεδομένα δεν ξεπερνούν τον ένα αιώνα.
«Κεραυνός εν αιθρία»
Το μέγεθος της δόνησης από το συγκεκριμένο επίκεντρο προκάλεσε την έκπληξη των επιστημόνων. «Κεραυνό εν αιθρία» και «αναπάντεχο» χαρακτήρισε τον σεισμό ο πρόεδρος ΟΑΣΠ, καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας, σημειώνοντας ότι «ήταν ένας σεισμός που δεν περιμέναμε», ενώ για παντελώς άγνωστο ρήγμα που προκάλεσε τη δόνηση έκανε λόγο ο καθηγητής Φυσικής της Λιθόσφαιρας, Σεισμολογίας και Γεωφυσικής στο ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Παπαζάχος.
«Το συγκεκριμένο ρήγμα στη λεκάνη του Ηρακλείου, που σίγουρα έδωσε σεισμούς πριν από εκατοντάδες χρόνια, δεν ήταν γνωστό ούτε χαρτογραφημένο και δεν είχε μελετηθεί. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά ρήγματα στην Ελλάδα που δεν ξέρουμε κάτι ιδιαίτερο και δίνουν σεισμούς που μας εκπλήσσουν, αφού είναι ελάχιστα μελετημένα», είπε ο κ. Παπαζάχος.
Η Επιτροπή Σεισμικού Κινδύνου
Ωστόσο, η γη είχε προειδοποιήσει εδώ και καιρό.
«Επί 4 μήνες κουνάει συνέχεια, στο Αρκαλοχώρι Κρήτης», σημείωσε ο κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, επισημαίνοντας πως στις 21 Ιουλίου είχε συγκληθεί εκτάκτως η Επιτροπή Σεισμικού Κινδύνου.
«Τότε είχαμε πει ότι ενδέχεται να είναι προσεισμοί αυτοί που σημειώνονταν»: διαπίστωση που αποδείχτηκε προφητική. Το πρώτο σκέλος του πορίσματος της επιτροπής των επιστημόνων, που με βάση τα δεδομένα που υπήρχαν δεν απέκλειε έναν ισχυρότερο σεισμό, ήρθε να συμπληρώσει το “ιστορικό” δεύτερο σκέλος, που συνέστηνε την πλήρη εφαρμογή του Επιχειρησιακού Σχεδίου “Εγκέλαδος”. Το πόρισμα εκείνο, στο οποίο περιλαμβάνονταν και η εξέταση της σεισμικής δραστηριότητας και σε άλλες περιοχές, κατέληξε, όπως όφειλε, στους αρμόδιους Δήμους, οπότε και έκλεινε ο κύκλος του ρόλου του ΟΑΣΠ όσον αφορά σε αυτό το ζήτημα.
«Υπήρξε εκτίμηση, υπήρξε και προειδοποίηση», σημείωσε στη «Νέα Κρήτη» ο κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αυτονόητο. Τι συνέβη έκτοτε από τη στιγμή που υπήρχε μια τόσο σοβαρή προειδοποίηση είκοσι ειδικών στο θέμα;
«Υπήρχαν ενδείξεις, αλλά δε γνωρίζαμε ούτε δυναμικό ούτε και πιθανή ένταση», εξηγεί ο κ. Παπαδόπουλος.
ΗΤΑΝ Ο ΚΥΡΙΟΣ;
Τα πολλά ερωτηματικά του ισχυρού σεισμού
Κάπως έτσι φτάσαμε στο τώρα με το άγριο “καλημέρα” του Εγκέλαδου, που, όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, πέρασε από διαβαθμίσεις έως ότου το μέγεθός του καταλήξει στα 6 ρίχτερ. Και αν κάποιος αναρωτηθεί πόση ουσία έχει η όλη συζήτηση, αν δηλαδή ο σεισμός ήταν 5,8 ή 6 ρίχτερ, η απάντηση των ειδικών είναι αποστομωτική: Κάθε βαθμός σημαίνει 33 φορές μεγαλύτερη ενέργεια από τον προηγούμενο!
Στο δε ερώτημα γιατί υπήρξαν τόσο μεγάλες καταστροφές, όχι μόνο σε παλιά κτίσματα αυτή τη φορά, όπως στις προηγούμενες μικρότερες δονήσεις, η απάντηση είναι διττή. Τόσο το μικρό εστιακό βάθος όσο και το γεγονός ότι το επίκεντρο βρισκόταν ακριβώς κάτω από δομημένη περιοχή. Όσο για το αν αυτή τη φορά επρόκειτο για τον κύριο σεισμό, και πάλι οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι κατηγορηματικοί, μια που χρειάζεται η παρέλευση μερικών 24ώρων έως ότου ξεκαθαρίσει κάπως το σκηνικό, με το μόνο δεδομένο να είναι ότι της ισχυρής δόνησης ακολούθησαν πάμπολλες μικρότερες. Κάτι που σε παρόμοιες περιπτώσεις μπορεί να χαρακτηριστεί - δεδομένων των συνθηκών - καθησυχαστικό.
«Δεν μπορώ με τίποτα να πω ότι αυτός είναι ο κύριος σεισμός», είχε ξεκαθαρίσει από νωρίς χθες το πρωί ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας Ευθύμιος Λέκκας, μιλώντας στον ΣΚΑΪ 100,3.
«Ο σεισμός στο Αρκαλοχώρι ήταν κατά 98,8% ο κύριος σεισμός, γιατί το ρήγμα από τον οποίο προήλθε δεν μπορεί να δώσει σεισμό μεγαλύτερο των 6 ρίχτερ», είχε δηλώσει από την πλευρά του ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, καθηγητής Άκης Τσελέντης. Πρόσθεσε πάντως ότι «δεν περιμέναμε αυτόν τον σεισμό των 5,8 ρίχτερ» (σ.σ. αυτή ήταν η αρχική εκτίμηση), σημειώνοντας ότι, επειδή ήταν πολύ επιφανειακός - μόλις 10 χλμ. - θα έχει πλούσια μετασεισμική ακολουθία και θα υπάρξουν αρκετές ζημιές σε παλιά κτήρια στην περιοχή κοντά στο επίκεντρο, γι’ αυτό οι κάτοικοι πρέπει να είναι προσεκτικοί».
Ούτως ή άλλως, οι πολίτες πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί τις επόμενες ημέρες σε σχέση με τα κτήρια στα οποία είτε διαβιούν είτε εργάζονται.
«Όλοι όσοι έχουν διαπιστώσει εμφανείς ζημιές στους χώρους αυτούς πρέπει να τους αποφεύγουν έως ότου ελεγχθούν από μηχανικούς», προειδοποιεί από την πλευρά του ο κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
(φωτογραφία: ΑΠΕ - ΜΠΕ )
