Πώς θα κατανεμηθεί η συνολική ισχύς των 140 μεγαβάτ (100 μεγαβάτ για επενδύσεις πώλησης της παραγόμενης ενέργειας και 40 για συστήματα αυτοπαραγωγής), που προβλέπεται με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών στη Κρήτη; Πώς πρέπει να κινηθεί κάποιος ενδιαφερόμενος επενδυτής, ποιες είναι οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και πού πρέπει να απευθυνθεί για να μπορέσει να διεκδικήσει με αξιώσεις την έγκριση του επενδυτικού σχεδίου του; Απαντήσεις σε βασικές απορίες υποψήφιων επενδυτών δίνει, μέσω της «ΝΚ», ο ιδιοκτήτης της «Κλάδης Ενεργειακή», Σάκης Κλάδης.
Τι πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα σε τεχνικό αλλά και χρηματοδοτικό επίπεδο; Τι πραγματικά ισχύει σε επίπεδο βιωσιμότητας-απόσβεσης της επένδυσης και ποιες είναι οι πραγματικές προοπτικές άντλησης κέρδους;
Πολλά και κρίσιμα, αν μη τι άλλο, τα ερωτήματα που γεννώνται αυτή την περίοδο στο μυαλό πολύ κόσμου εδώ στο νησί, με φόντο το νέο επενδυτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται γύρω από τις ΑΠΕ, με σημείο αναφοράς τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς και το επικείμενο άνοιγμα της πλατφόρμας για την υποβολή επενδυτικών αιτημάτων. Για τον λόγο αυτό η εφημερίδα «Νέα Κρήτη» απευθύνθηκε στον κ. Σάκη Κλάδη, ιδιοκτήτη της εταιρείας "Κλάδης Ενεργειακή", ο οποίος απάντησε στις βασικές απορίες, εξηγώντας το βασικό πλαίσιο, τα κρίσιμα σημεία, αλλά και τις κρυφές... "παγίδες" που έχει ο δρόμος των επενδυτικών προσπαθειών σε ΑΠΕ, και δη σε φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, εδώ στην Κρήτη.
Κύριε Κλάδη, το τελευταίο διάστημα στην Κρήτη έχει αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για επενδύσεις στις ΑΠΕ στο νησί μας. Πείτε μας πώς έχει διαμορφωθεί το επενδυτικό πλαίσιο;
«Η ολοκλήρωση της μικρής ηλεκτρικής διασύνδεσης έβαλε τέλος στην ενεργειακή απομόνωση του νησιού και παράλληλα διαμόρφωσε ένα νέο επενδυτικό περιβάλλον γύρω από τις ΑΠΕ. Νομοσχέδιο που κατατέθηκε πρόσφατα προσδιόρισε το περιθώριο ισχύος για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών στην Κρήτη στα 140 MW, εκ των οποίων 40 ΜW αφορούν κυρίως συστήματα αυτοπαραγωγής (Net Metering) και 100 MW συστήματα με σκοπό την πώληση της παραγόμενης ενέργειας. Το επενδυτικό ενδιαφέρον που εκδηλώνεται έντονα τις τελευταίες ημέρες αφορά κυρίως τα 100 MW διαθέσιμου χώρου για την υλοποίηση επενδύσεων, με σκοπό την πώληση της παραγόμενης ενέργειας με "κλειδωμένη" τιμή, χωρίς την προηγουμένη συμμετοχή σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών. Τα 100 MW αυτά θα διατεθούν σε φωτοβολταϊκά συστήματα ισχύος μέχρι 400 kW.
Ειδικά για τα κορεσμένα δίκτυα, συμπεριλαμβανομένης και της Κρήτης, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, άμεσα ή έμμεσα μέσω της συμμετοχής του στη διοίκηση ή ως μέτοχος, εταίρος ή μέλος νομικού προσώπου με οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής, μπορεί να υποβάλει μόνο μία αίτηση χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης για φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος μέχρι 400 kW. Με δεδομένο πως τα έργα αυτά θα προβούν σε δήλωση ετοιμότητας για διασύνδεση μετά την 1η/3/2022, το πλέον πιθανό σενάριο είναι πως η τιμή αναφοράς θα διαμορφωθεί στα 63 ευρώ/MWh».
Ποια είναι η διαδικασία που θα ακολουθηθεί;
«Οι αιτήσεις χορήγησης προσφοράς σύνδεσης θα υποβληθούν ηλεκτρονικά μέσω πληροφοριακού συστήματος που θα υλοποιήσει ο Διαχειριστής του Δικτύου. Ο νόμος προέβλεπε το άνοιγμα της πλατφόρμας περί τα τέλη Σεπτεμβρίου, αλλά μάλλον ο χρόνος αυτός θα μετατεθεί. Παράλληλα, με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και στοιχεία της αίτησης θα πρέπει να υποβληθεί ηλεκτρονικά αντίγραφο εγγυητικής επιστολής ύψους 33.600 ευρώ (για έργο 400 kW) και στη συνέχεια εντός 5 ημερών από την υποβολή της αίτησης θα πρέπει να προσκομιστεί φυσικό αντίγραφο αυτής στον αρμόδιο Διαχειριστή. Είμαστε σε αναμονή για περαιτέρω διευκρινίσεις από τον Διαχειριστή του Δικτύου, που θα έχει και την ευθύνη της διαδικασίας».
Καθώς το ενδιαφέρον είναι τεράστιο και οι αιτήσεις ενδεχομένως να ξεπεράσουν κατά πολύ τα διαθέσιμα MW, τι μπορεί να κάνει ο υποψήφιος επενδυτής ώστε να μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες που έχει να λάβει όρους σύνδεσης;
«Η αλήθεια είναι πως το καταρχήν επενδυτικό ενδιαφέρον είναι μεγάλο και προφανώς οι αιτήσεις χορήγησης θα υπερβούν κατά πολύ τα διαθέσιμα MW. Επίσης, θέλω εδώ να τονίσω πως η πλατφόρμα θα σταματήσει να δέχεται αιτήσεις μόλις ξεπεραστεί το όριο των 150 MW. Ως εκ τούτου τα περιθώρια είναι ασφυκτικά. Το μόνο που έχω να προτείνω στον κάθε υποψήφιο επενδυτή είναι πως, σε συνεργασία με τον μηχανικό ή την εταιρεία που συνεργάζεται, άμεσα θα πρέπει να ετοιμάσουν τα απαραίτητα στοιχεία και δικαιολογητικά».
Είναι τελικά τόσο ελκυστικές οι επενδύσεις αυτές που να δικαιολογούν το ενδιαφέρον αυτό;
«Κοιτάξτε, οι επενδύσεις στις ΑΠΕ και ειδικότερα στα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι εξαιρετικά ασφαλείς και βιώσιμες - είναι επί της ουσίας επενδύσεις ζωής. Όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι πηγή εύκολου και γρήγορου πλουτισμού. Δυστυχώς πολλές φορές παρασυρόμαστε από τάσεις της αγοράς και από διάφορες "φήμες" που απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Ο κάθε επενδυτής θα πρέπει να γνωρίζει πως η απόσβεση των ιδίων κεφαλαίων θα γίνει σε 5 έως 9 έτη (προ φόρων), χρόνος που εξαρτάται βέβαια από πολλούς παράγοντες, όπως το μέγεθος του φωτοβολταϊκού σταθμού, το κόστος κατασκευής, την ποιότητα του εξοπλισμού, το κόστος των όρων σύνδεσης, το χρηματοδοτικό κόστος, κ.ο.κ.».
Ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσει ο κάθε υποψήφιος επενδυτής;
«Το πρώτο και πλέον σημαντικό βήμα είναι η επιλογή της ενεργειακής εταιρείας ή του μηχανικού που θα επιλέξει να συνεργαστεί για την υλοποίηση της κάθε επένδυσης από τη μελέτη μέχρι και την οριστική διασύνδεση του σταθμού. Τα συγκεκριμένα projects έχουν αρκετές ιδιομορφίες και απαιτείται γνώση και εμπειρία.
Το δεύτερο βήμα για κάθε επενδυτή είναι να αποκτήσει ξεκάθαρη εικόνα για το project που θέλει να υλοποιήσει μέσα από την εκπόνηση ενός εμπεριστατωμένου και ρεαλιστικού business plan. Πρέπει, σε συνεργασία με την εταιρεία ή τον μηχανικό που συνεργάζεται, να αναλύσει όλες τις πιθανές παραμέτρους ώστε να προσεγγιστεί με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια το τελικό χρηματοοικονομικό αποτέλεσμα.
Πρέπει να ληφθούν υπόψη όλα τα επιμέρους στοιχεία που επηρεάζουν την κάθε επένδυση, όπως το κόστος διασύνδεσης, το αρχικό κόστος κατασκευής, τα ετήσια λειτουργικά κόστη (συντήρησης, ασφαλίστρων, φύλαξης, κ.ο.κ.), το χρηματοδοτικό κόστος, την εκτίμηση της ετήσιας παραγωγής του φωτοβολταϊκού σταθμού, τις εγγυήσεις του εξοπλισμού και κατά περίπτωση το κόστος ενοικίασης της γης.
Το επόμενο βήμα είναι η επιλογή του κατάλληλου γηπέδου που θα υλοποιηθεί η επένδυση. Ιδανικά πρέπει να βρίσκεται κοντά σε Υ/Σ του Δικτύου, καθώς όσο απομακρυνόμαστε από αυτόν αυξάνονται τα κόστη διασύνδεσης. Επιπροσθέτως πρέπει να λάβουμε υπόψη μας χαρακτηριστικά όπως την κλίση και το είδος του εδάφους, την προσβασιμότητα, πιθανές σκιάσεις κ.ο.κ.
Ακολουθεί προφανώς η συλλογή όλων των απαραίτητων δικαιολογητικών και η σύνταξη του φακέλου, ώστε να είναι έτοιμος προς κατάθεση.
Σε αυτό ή ακόμα και σε πρότερο στάδιο θα πρέπει ο κάθε επενδυτής να επιλέξει το τραπεζικό ίδρυμα που θα συνεργαστεί και τους όρους της χρηματοδότης του έργου.
Σε περίπτωση που εγκριθεί ο φάκελος, τότε πρέπει να ξεκινήσουμε άμεσα τον προγραμματισμό για την κατασκευή του έργου. Ο προγραμματισμός της υλοποίησης του κάθε έργου είναι σημαντικός παράγοντας που μπορεί να διαμορφώσει σημαντικά το τελικό κόστος κατασκευής. Το τελευταίο διάστημα παρατηρούνται συνέχεις ανατιμήσεις στο σύνολο σχεδόν των προϊόντων, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στη δραματική αύξηση των ναύλων καθώς το κόστος μεταφοράς για κάθε container πλησιάζει τα 15.000 δολάρια. Προκειμένου να επιτύχει σημαντικά χαμηλότερες τιμές, ο υποψήφιος επενδυτής θα πρέπει να προχωρήσει σε παραγγελία αρκετούς μήνες πριν την προγραμματισμένη υλοποίηση κάθε έργου - σε διαφορετική περίπτωση καθίσταται ευάλωτος σε μελλοντικές αυξήσεις».
Βιωσιμότητα Επένδυσης - Κρίσιμη η επιλογή βασικού εξοπλισμού
Ποιο θεωρείτε πως είναι το κρίσιμο σημείο στην υλοποίηση των συγκεκριμένων επενδύσεων;
«Ο πλέον κρίσιμος παράγοντας που εντέλει θα κρίνει όχι μόνο το ύψος της απόδοσης της επένδυσης, αλλά την εν γένει βιωσιμότητα αυτής, δεν είναι άλλος από την επιλογή του βασικού εξοπλισμού. Αρκετοί Φ/Β σταθμοί που υλοποιήθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια ήδη παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα στη λειτουργία τους. Προβλήματα που αφορούν είτε σε μειωμένη απόδοση των σταθμών, είτε ακόμα την κάλυψη εγγυήσεων σε περιπτώσεις ελλαττωματικών προϊόντων. Δυστυχώς την ευθύνη φέρει αποκλειστικά ο εκάστοτε επενδυτής, καθώς στην εποχή της πληροφορίας είναι αδιανόητο να μην έχει διερευνήσει στοιχειωδώς την αξιοπιστία της εταιρείας που τελικά επιλέγει.
Ειδικότερα κατά την επιλογή των Φ/Β πλαισίων, που αφενός αποτελούν το 50%-60% του συνολικού κόστους κατασκευής και αφετέρου είναι οι μηχανές παραγωγής, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί. Υπάρχουν κριτήρια που χρησιμοποιούνται διεθνώς κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των κατασκευαστών πλαισίων και νομίζω πως αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για κάθε υποψήφιο επενδυτή. Η λίστα Solar Tier 1 του Bloomberg ανανεώνεται κάθε τρίμηνο και είναι ένας εξαιρετικός δείκτης αξιοπιστίας των κατασκευαστριών εταιρειών. Περαιτέρω αξίζει τον κόπο να αντλήσουμε πληροφορίες από ανεξάρτητα ερευνητικά κέντρα όπως το PVEL ή από αναγνωρισμένους ενημερωτικούς φορείς όπως το PVTECH. Μπορούμε επίσης να διερευνήσουμε με ποια πλαίσια υλοποιούνται αντίστοιχης τεχνολογίας μεγάλα έργα ανά τον κόσμο και να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους. Αν διασταυρώσουμε τα παραπάνω στοιχεία, καταλήγουμε σε 5-6 εταιρείες που με απόλυτη ασφάλεια μπορούμε να εμπιστευτούμε».
Οι τράπεζες χρηματοδοτούν τέτοιες επενδύσεις;
«Τα πιστωτικά ιδρύματα χρηματοδοτούν τις επενδύσεις αυτές ακόμα και στο 80% του συνολικού ύψους αυτών, και από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω με προνομιακά επιτόκια, ανάλογα βέβαια με το πιστοληπτικό προφίλ κάθε πελάτη».
