Ως “τορπίλη” στον θεσμό των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και στην ποιότητα των έργων δημοσίου συμφέροντος βλέπει ο αρχιτεκτονικός κόσμος και εδώ στην Κρήτη το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη διενέργεια των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών.
Κι αυτό γιατί, ναι μεν το νέο θεσμικό πλαίσιο βάζει μια τάξη στα των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, την ίδια ώρα όμως εξαλείφει την υποχρέωση πραγματοποίησης αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στη συντριπτική πλειονότητα των έργων και άρα είναι χωρίς νόημα οι όποιες θετικές αλλαγές αφού επί του πρακτέου δε θα γίνονται πια αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί!
Με την Υπουργική Απόφαση δίνεται συγκεκριμένα εξαίρεση από την υποχρέωση αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ, από το Ταμείο Ανάκαμψης, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μέσω ΣΔΙΤ ή από δωρεές ιδιωτών. Αυτά δε θα υποχρεούνται να διενεργούν αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και θα μπορούν οι μελέτες τους να γίνουν από τον αρχιτέκτονα του φορέα που πραγματοποιεί το έργο...
Για του λόγου το αληθές, σε σημεία-προσθήκες που περιλαμβάνονται στην Υπουργική Απόφαση, η οποία εκδόθηκε στις 31/5/2021, ορίζονται τα εξής: «Τα έργα και οι μελέτες απαλλάσσονται της υποχρέωσης διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών εφόσον εντάσσονται για χρηματοδότηση σε ΕΣΠΑ ή στο Ταμείο Ανάκαμψης ή συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή υλοποιούνται μέσω ΣΔΙΤ». Αντίστοιχα, στο εδάφιο γ της παραγράφου 2 του ίδιου άρθρου, απαλλάσσονται της υποχρέωσης διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών «διαμορφώσεις-αναπλάσεις και σχεδιασμός του αστικού εξοπλισμού ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων και ειδικότερα: σημαντικών πάρκων, αλσών και εθνικών ή δημοτικών κήπων, κεντρικών ή ιστορικής σημασίας πλατειών, επισκέψιμων αρχαιολογικών χώρων, ζωνών προστασίας της φύσης και του τοπίου, δικτύων οδών και πεζοδρόμων, παραλιακών μετώπων μεγάλου αναπτύγματος κλπ.», εφόσον «οι μελέτες εκπονούνται από τεχνικές υπηρεσίες δημόσιας Αρχής, φέρουν υπογραφή αρχιτέκτονα και έχει γνωμοδοτήσει επ’ αυτών το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής».
Όπως γίνεται φανερό, ουσιαστικά καταργείται η υποχρέωση διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών σε όλα σχεδόν τα έργα, κάτι που εύλογα έχει βγάλει στα... “κάγκελα” τους αρχιτέκτονες και εδώ στο νησί μας.
Χαρακτηριστική είναι η παρέμβαση διαμαρτυρίας του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου, που ζητά από την κυβέρνηση να πάρει πίσω όλες αυτές τις εξαιρέσεις από την υποχρέωση διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, ώστε να προστατευτεί ο θεσμός αυτός που αποτελεί εχέγγυο για την προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος.
Όπως χαρακτηριστικά διαμηνύει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου, «είναι κοινότοπο να επαναλάβουμε ότι ο θεσμός των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών αποτελεί μια πρακτική παγκόσμια εφαρµοζόμενη, µε σκοπό να διασφαλίζεται, µέσω της επιλογής από πολλές προτάσεις, η αρτιότερη δυνατή λύση, σε συνδυασμό µε εμπνευσμένο σχεδιασμό, για τα έργα δημοσίου συμφέροντος προς κοινό όφελος. Επιπλέον προωθείται η διαφάνεια και η δημοκρατικότητα στην παραγωγή της δημόσιας αρχιτεκτονικής».
Η ανακοίνωση διαμαρτυρίας
«Επιλεκτικές αναθέσεις προ των πυλών»
«Πρόσφατα, µε απόφαση του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, θεσπίστηκε “Νέο πλαίσιο διενέργειας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και γενικά των διαγωνισμών μελετών µε απονομή βραβείων” (ΦΕΚ 2239 31/5/2021 τ. 2), που επί της ουσίας ακυρώνει το σύνολο των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για “...κάθε αξιόλογο τεχνικό έργο του Δημοσίου, του ευρύτερου δημόσιου τομέα…, των ΝΠΔΔ και των θρησκευτικών φορέων”, αφού (µε την παρ. 3 του άρθρου 2) εξαιρεί από τη σχετική υποχρέωση τα αξιόλογα έργα “που εντάσσονται για χρηματοδότηση σε ΕΣΠΑ ή στο Ταμείο Ανάκαμψης ή συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή υλοποιούνται µέσω ΣΔΙΤ”. Δηλαδή όλα σχεδόν!
Επίσης επί της ουσίας ακυρώνει την υποχρέωση διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στην περίπτωση σχεδιασμού/ανάπλασης του δημόσιου χώρου (παρ. 4 του άρθρου 2) αν προηγουμένως για τη σχετική μελέτη έχει γνωμοδοτήσει θετικά το οικείο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ή (σε περίπτωση απόρριψης) το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (!!!). Παρά την επικρατούσα ευρωπαϊκή πρακτική, στην Ελλάδα η διενέργεια αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τη μελέτη δημόσιων έργων παρακάμπτεται συστηματικά µε διάφορους τρόπους και αιτιάσεις», αναφέρει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου και σημειώνει: «Πλέον, για τον σκοπό αυτό, δεν απαιτούνται καν προσχήματα. Είναι προ των πυλών η πρακτική των “επιλεκτικών” αναθέσεων, ενώ είναι επίσης προφανής ο κίνδυνος επιλογής αρχιτεκτονικών υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος µε µόνο κριτήριο τη χαμηλότερη τιμή, αντί της αναζήτησης της βέλτιστης λύσης.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου (ΣΑΝΗ) διαχρονικά υπερασπίζεται τον θεσμό των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών ως τη βέλτιστη διαδικασία για τη διασφάλιση της ποιότητας της προκρινόμενης μελέτης, ενώ έχει επίσης εμπράκτως στηρίξει την πρακτική αυτή για σχεδιαζόμενα έργα στην πόλη µας.
Θεωρούμε ότι η κατάργηση, πρακτικά, των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών είναι απαράδεκτη για τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές αξίες και πρακτικές, για τη ζητούμενη ποιότητα του παραγόμενου δημόσιου χώρου, για το δημόσιο συμφέρον εντέλει και ζητούμε την άμεση απαλοιφή, από την εν λόγω Υ.Α., όλων των εξαιρέσεων υποχρέωσης διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για όλα τα αξιόλογα δημόσια έργα και δημόσιους χώρους. Η προσπάθεια και αναζήτηση υψηλής ποιότητας για το δομημένο περιβάλλον και τον δημόσιο χώρο είναι δημόσια ανάγκη».
