Έντομα - από τον δάκο της ελιάς και τη μύγα της Μεσογείου, μέχρι τα κουνούπια και τους ψύλλους - βρίσκουν... «τον δάσκαλό τους» μέσα από το σημερινό ρεπορτάζ της “Ν.Κ.”, που φιλοξενεί επιστημονικές συμβουλές του γεωπόνου-εντομολόγου του Δήμου Μαλεβιζίου Παύλου Μαυρικάκη, ο οποίος περιγράφει μια κατάσταση μεγάλων πληθυσμών στην ύπαιθρο του νομού Ηρακλείου λόγω των καιρικών συνθηκών που επικρατούν σήμερα, σε συνδυασμό βέβαια με τις συνθήκες της τρέχουσας χρονιάς.
Όσα μυστικά χρειάζεται να γνωρίζουμε για να προστατεύσουμε τις καλλιέργειές μας, αλλά και την ίδια την υγεία μας χωρίς να καταφεύγουμε στον... “χημικό πόλεμο” κατά του φτερωτού εχθρού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις υπολειμματικότητες στα προϊόντα, εμπεριέχουν οι δηλώσεις του Παύλου Μαυρικάκη, που μας αποκάλυψε χθες χρήσιμες πληροφορίες και στοιχεία που ενδιαφέρουν, όχι μόνο τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, αλλά και τους ετεροεπαγγελματίες, ακόμα και τους πιο μικρούς παραγωγούς, και φυσικά δε θα έπρεπε να αφήνουν αδιάφορους ούτε τους καταναλωτές.
Δάκος της ελιάς: Ποια είναι η σημερινή καταγραφή των πληθυσμών του; Εάν δε θέλουμε να ψεκάσουμε τα δέντρα μας, πώς μπορούμε (με τις όποιες απώλειες στην παραγωγή μας βέβαια) να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα μέσα από παγίδες που υπάρχουν στο εμπόριο, καθώς και αυτοσχέδιες;
Ο γεωπόνος-εντομολόγος του Δήμου Μαλεβιζίου Παύλος Μαυρικάκης αποκαλύπτει στη “Νέα Κρήτη”: «Από τη στιγμή που σταμάτησε η δακοκτονία, εγώ παρακολουθώ τον δάκο μέσα από παγίδες που έχουμε στο Γάζι και στα Καλέσα.
Σε αντίθεση με άλλες περιοχές, στον δήμο Μαλεβιζίου η παρουσία του δάκου είναι συνεχής. Δεν υπήρχε σχεδόν καμία εβδομάδα που να μην είχαμε δάκους στις παγίδες. Ακόμα και μέσα στο καταχείμωνο υπήρχανε δάκοι και μάλιστα σε πολύ μεγάλους πληθυσμούς. Κατά μέσο όρο, μέσα στον χειμώνα, πιάσανε γύρω στους 50 δάκους ανά παγίδα ανά ημέρα. Που αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο νούμερο.
Τώρα έχουμε γύρω στους 15 με 20 δάκους ανά παγίδα ανά ημέρα, που είναι πάλι πολύ μεγάλο νούμερο. Δηλαδή, φανταστείτε, όταν ξεκινάει η δακοκτονία και κάνεις ψεκασμούς, ένας πληθυσμός πάνω από δύο δάκους ανά παγίδα ανά ημέρα θεωρείται ως ένδειξη της ανάγκης να ψεκάσουμε. Οπότε αυτό το 15 και το 20 και το 25 είναι πολύ παραπάνω από το όριο αυτό»...
Η καλύτερη ημερομηνία έναρξης ψεκασμών
«Αυτό που περιμένουμε για τη δακοκτονία προκειμένου να ξεκινήσουν οι πρώτοι ψεκασμοί είναι το στάδιο του καρπού. Δηλαδή, πότε ο καρπός θα έχει τέτοιο μέγεθος που να είναι δεκτικός για προσβολή από τον δάκο. Αυτό δεν έχει έρθει ακόμα. Συνήθως ο καρπός έχει φτάσει στο μέγεθος αυτό γύρω στα μέσα Ιουνίου. Βέβαια, φέτος είναι λίγο πιο δύσκολη η χρονιά για τη δακτοκτονία», λέει χαρακτηριστικά ο Παύλος Μαυρικάκης. Και συνεχίζει εξηγώντας: «Επειδή είχαμε πολλά προβλήματα με τις θερμοκρασίες, τουλάχιστον στις ζώνες όπως στο Γάζι και σε πιο πρώιμες ζώνες, έχουμε πολύ άνιση καρπόδεση. Δηλαδή, στο ίδιο δέντρο μπορεί να δεις ελιές που μόλις τώρα έδεσαν και να έχει και κάποιες που είναι πολύ μεγάλες. Οπότε, αυτές οι πολύ μεγάλες μπορεί να είναι δεκτικές για να πάει να γεννήσει ο δάκος από τις 10 Ιουνίου. Οι άλλες ελιές που έδεσαν πιο μετά μπορεί να είναι από τέλη Ιουνίου. Οπότε ουσιαστικά αυτό που θα καθορίσει την έναρξη των ψεκασμών θα είναι οι πιο μεγάλες ελιές που υπάρχουν, για να μην υπάρξει προσβολή. Και θα ληφθεί υπόψη και ο πληθυσμός του δάκου αυτή τη στιγμή. Οπότε, εφόσον θα διατηρηθεί ο πληθυσμός που έχουμε για τον δάκο, θα πρέπει να γίνει ένας καλός ψεκασμός, πιθανολογώ μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου. Αλλά αυτό θα το αποφασίσει η Περιφέρεια, που βλέπει τα στοιχεία και τα δικά μου αλλά και τα στοιχεία από τις παγίδες που και αυτοί έχουν τώρα τοποθετήσει και παρακολουθούν τους καρπούς»...
Παγίδες... θανάτου για τον δάκο
Αλήθεια όμως. Εκτός από την παγίδευση του δάκου για να παρακολουθούμε τον πληθυσμό του, είναι κάποια λύση να γεμίσουμε με παγίδες το λιόφυτο για να σκοτώσουμε τον δάκο;
«Υπάρχει αποτέλεσμα. Η παγίδα όμως που βάζουν οι παραγωγοί και που τη φτιάχνουν μόνοι τους λειτουργεί το πρώτο δεκαήμερο, αλλά μετά δε λειτουργεί, διότι δεν πάνε μετά να τη συμπληρώσουν και βρομίζει ή γεμίζει από άλλα έντομα και δεν είναι πλέον ελκυστική για τον δάκο. Ανάλογα με τις θερμοκρασίες, “στεγνώνουν” οι παγίδες. Αλλά γενικότερα η μαζική παγίδευση λειτουργεί πάρα πολύ καλά. Πρέπει όποιος θέλει να εφαρμόσει αυτή τη μέθοδο, να ξεκινήσει άμεσα, δηλαδή από τώρα. Διότι οι παγίδες σκοτώνουν κάθε μέρα έναν μεγάλο πληθυσμό και θα σκοτώσουν ένα μεγάλο πληθυσμό αν τοποθετηθούν τώρα, πριν προλάβει ο δάκος να γεννήσει. Είναι λάθος να βάζεις την παγίδα τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο»...
Εξάλλου, σύμφωνα με τον Παύλο Μαυρικάκη, «υπάρχουν στο εμπόριο παγίδες δολωματικές, οι οποίες είναι πολύ αποτελεσματικές και κρατάνε έξι μήνες. Είναι παγίδες που δε συλλαμβάνουν το έντομο. Πάει πάνω ο δάκος γιατί τον τραβάει το ελκυστικό κι έχει και εντομοκτόνο και με την επαφή σκοτώνεται»...
Όπως εξηγεί ο γεωπόνος-εντομολόγος Παύλος Μαυρικάκης, μπορούμε τώρα να τοποθετήσουμε τις παγίδες αυτές σε δέντρα που έχουν καρπό (πάντα) και να τις αυξήσουμε τον Σεπτέμβριο, αν δούμε ότι υπάρχει μεγάλος πληθυσμός.
ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΑΓΙΔΑ
Φάρδος τυλιγμένος στον κορμό
Υπάρχει όμως και μια άλλη παγίδα θανάτου για τον δάκο.
«Μπορούν οι παραγωγοί να τυλίξουμε κάποια φάρδινα τσουβάλια γύρω από κορμούς ελαιοδέντρων ή κάποιο άλλο απορροφητικό υλικό, όπως ας πούμε σφουγγάρια. Και ο παραγωγός, αντί να κάνει ψεκασμό κάλυψης των δέντρων του, να ψεκάζει με το υλικό του δολωματικού ψεκασμού (δηλαδή τη μελάσα και το φάρμακο) αυτό το απορροφητικό υλικό. Οπότε δεν πηγαίνει το φάρμακο στις ελιές και επίσης το φάρμακο διατηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ’ ό,τι αν το ψεκάζαμε με άλλους τρόπους»...
Και βέβαια ένας συνδυασμός από παγίδες του εμπορίου συν τη συγκεκριμένη αυτοσχέδια παγίδα θα ήταν ό,τι καλύτερο για να αποφύγουμε να ψεκάσουμε τις ελιές μας.
ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ
“Λύσεις” στην επιτραπέζια πράσινη ελιά
Όταν βέβαια πρόκειται για επιτραπέζια πράσινη ελιά, ο γεωπόνος-εντομολόγος τονίζει ότι θα μπορούσαμε να τη συγκομίσουμε ως τα τέλη Οκτωβρίου, για να προλάβουμε τον δάκο πριν αυτός τις βάλει... στο μάτι...
«Αρκεί να πρόκειται για πράσινη ελιά. Γιατί, αν η ελιά πρέπει να “λαδώσει” και να μαυρίσει, τότε δεν μπορούμε να τη συγκομίσουμε τον Οκτώβριο», όπως επισημαίνει.
Και φυσικά, ιδιαίτερα στις επιτραπέζιες ελιές, θα ήταν ό,τι καλύτερο αν μπορούσαμε να συνδυάσουμε αυτές τις μεθόδους με τις παγίδες και το απορροφητικό υλικό στους κορμούς. Υπάρχει, ωστόσο, και το ερώτημα αν θα ήταν χρήσιμος ο ψεκασμός με τον καολίνη, που χρησιμοποιείται με σκοπό να ασπρίσει ο καρπός και να ασπρίσουν και τα φύλλα, ώστε να μην έχει ενδιαφέρον ο δάκος να προσβάλει την παραγωγή μας.
Ωστόσο, όταν πρόκειται για επιτραπέζιες ελιές, ο κ. Μαυρικάκης λέει ότι ακόμα και με τον καολίνη μπορεί να υπάρξει πρόβλημα. Κι αυτό διότι καταρχήν το υλικό αυτό δύσκολα ξεπλένεται καθώς μπαίνει και μία κολλητική ουσία για να μη φεύγει εύκολα από τη σάρκα του καρπού. Και παράλληλα, έχει παρατηρηθεί, σύμφωνα με όσα γνωρίζει ο Παύλος Μαυρικάκης, ότι ο καολίνης στη βρώσιμη ελιά, όσο καλά και αν ξεπλυθεί, προκαλεί αλλοίωση της γεύσης της. Επομένως, είναι καλό ούτε με καολίνη να μην επιχειρήσουμε τη δακοπροστασία, μόνο όμως στην περίπτωση κατά την οποία αναφερόμαστε στην επιτραπέζια, δηλαδή τη βρώσιμη ελιά.
Και ακόμα περισσότερο, ασφαλώς, καλό είναι να αποφεύγουμε και τον ολικό ψεκασμό της επιτραπέζιας ελιάς (ψεκασμό κάλυψης), για τους ευνόητους λόγους, προκειμένου να έχουμε όσο γίνεται πιο αγνό προϊόν στο τραπέζι μας και γενικότερα στο τραπέζι κάθε ανθρώπου που θα προμηθευτεί για να βάλει στο τραπέζι του τις βρώσιμες ελιές μας.
Η μύγα Μεσογείου καραδοκεί...
Στο μεταξύ, σήμερα έχουμε κάθε λόγο να προετοιμάζουμε τα “όπλα” μας και για τη μύγα Μεσογείου. Ο Παύλος Μαυρικάκης ενημερώνει την κοινή γνώμη: «Είναι ένα έντομο που προσβάλλει πάνω από 200 διαφορετικά είδη φρούτων. Δηλαδή σχεδόν όλα τα φρούτα. Εμφανίζεται αυτή την εποχή. Ξεκινάει πρώτα η προσβολή από τα μούσμουλα. Και μετά πιάνει όλα τα υπόλοιπα φρούτα που ακολουθούν, δηλαδή βερίκοκα και ό,τι άλλο βγαίνει από την κρητική φύση. Και αυτή τη στιγμή έχουμε αρκετό πληθυσμό μύγας Μεσογείου»...
Όπως εξηγεί ο κ. Μαυρικάκης, «μια πολύ καλή λύση είναι κάποιες παγίδες που κυκλοφορούν. Είναι μια πλαστική παγίδα που έχει δοκιμασμένα ελκυστικά, που τραβούν πάρα πολύ τη μύγα Μεσογείου και πρέπει να τοποθετείται περίπου ένα μήνα πριν αρχίσει η ωρίμανση των φρούτων που θέλουμε να προστατέψουμε, γιατί η μύγα Μεσογείου πάει και τα τρυπάει όταν αρχίσουν να ωριμάζουν για να γεννήσει μέσα τα αβγά της»...
Συνεχίζοντας, μας λέει πως «εμείς την είχαμε δοκιμάσει πριν κυκλοφορήσει η παγίδα αυτή στο εμπόριο και ήταν πάρα πολύ αποτελεσματική, και αυτή δίνει πολύ καλά αποτελέσματα στις βερικοκιές, τις συκιές, τα αχλάδια κ.λπ. Να κρεμάσει λοιπόν όποιος θέλει να προστατεύσει αυτά τα δέντρα μία παγίδα ανά δύο δέντρα ή μία παγίδα σε κάθε δέντρο, και θα έχει πολύ καλό αποτέλεσμα»...
Μάλιστα, επειδή πρέπει να μαλακώσει ο καρπός για να πάει και να γεννήσει η μύγα Μεσογείου, αλλά και να έχει και λίγα παραπάνω ζάχαρα, καλό θα είναι σε φρούτα όπως τα βερίκοκα, τα ροδάκινα, τα νεκταρίνια, τα αχλάδια κ.λπ., που ωριμάζουν ακόμα και στο ψυγείο, να μην περιμένουμε... τη μύγα για να πάμε να τα κόψουμε, αλλά να τα συγκομίσουμε λίγο πιο νωρίς και να τα βάλουμε εντός ή εκτός ψυγείου, αν πρόκειται βέβαια για ποσότητες που είναι περιορισμένες και είναι για το σπίτι μας.
«Μάλιστα, αν μπούνε στο ψυγείο, ακόμα και προσβολή να έχουν, δεν προχωράει η προσβολή», όπως εξηγεί.
“Εκτρέφουμε” κουνούπια. Το έχουμε καταλάβει;
Η χρονιά ευνοεί όμως και την έξαρση των κουνουπιών, που παρατηρείται σε πολλές περιοχές της Κρήτης. Ο γεωπόνος και εντομολόγος Παύλος Μαυρικάκης τονίζει κατηγορηματικά: «Χρειάζεται πολλή προσοχή. Να μη διατηρούμε εστίες ανάπτυξης κουνουπιών στα σπίτια μας! Διότι, καμιά φορά, γίνονται ψεκασμοί και από την Περιφέρεια, που ψεκάζουνε τα ποτάμια, ψεκάζουμε διάφορα στάσιμα νερά. Είναι χρέος της Πολιτείας να το κάνει. Αλλά οι περισσότερες εστίες που δημιουργούν προβλήματα και διαμαρτύρεται ο κόσμος είναι από βόθρους που έχουν πολλοί στα σπίτια τους και δεν είναι στεγανοί. Είναι από ξεχασμένα νερά σε πιατάκια από γλάστρες και κουβαδάκια και διάφορα τέτοια. Άλλοι έχουν μεγάλα δοχεία για να ποτίζουν και τα έχουν στα χωράφια τους και είναι γεμάτα προνύμφες από κουνούπια. Κάποια ξενοδοχεία έχουν βιολογικούς καθαρισμούς και δεν κάνουν κάτι, και αυτά είναι εκτροφεία κουνουπιών. Δηλαδή υπάρχουν εστίες που είναι σε ιδιωτικούς χώρους. Εκεί δεν μπορεί να επέμβει ούτε η Περιφέρεια, ούτε ο Δήμος. Και από τους ιδιωτικούς αυτούς χώρους προέρχεται ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των κουνουπιών».
Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με όσα μας λέει ο Παύλος Μαυρικάκης, είμαστε υπόλογοι όλοι μας απέναντι σε αυτή την ιστορία, αφού οφείλουμε να προσέχουμε ώστε να μην έχουμε ούτε λιμνάζοντα νερά στα σπίτια μας, αλλά ούτε και καπάκια που δε θα είναι καλά σφραγισμένα σε τέτοιες εγκαταστάσεις.
“Φαγούρα” και από ψύλλους
Ο Παύλος Μαυρικάκης επιβεβαιώνει και την ύπαρξη πληθυσμών από ψύλλους, που πειράζουν τους ανθρώπους και τα ζώα.
«Έχουμε κάθε χρόνο περίπου τέτοια περίοδο. Και αυτό οφείλεται και πάλι σε ανθρωπογενή δραστηριότητα. Συνήθως οφείλεται στη διατήρηση οικόσιτων ζώων μέσα στους οικισμούς, όπως πρόβατα και κατσίκες. Και επειδή δε χρησιμοποιούν φάρμακα, κολλάνε ψύλλους που μεταδίδονται και στους ανθρώπους»...
Όπως λέει εξάλλου, όσο προχωράμε προς το καλοκαίρι, το πρόβλημα θα εντείνεται. «Χρειάζεται καλός καθαρισμός για να μη συσσωρεύονται κοπριές. Και μια παρακολούθηση για να χρησιμοποιήσουν φάρμακο και να γίνεται και ασβέστωμα, που επίσης βοηθάει στην καταπολέμηση των ψύλλων».
Ο αλευρώδης στο Φόδελε
«Στο Φόδελε έχουμε πρόβλημα τα τελευταία χρόνια με έναν αλευρώδη και εκεί θα πρέπει οι παραγωγοί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών ανακοινώνει πότε είναι ο κατάλληλος χρόνος ψεκασμού. Εμείς καλούμε τους παραγωγούς των εσπεριδοειδών να μην ψεκάζουν με φάρμακα που σκοτώνουν ωφέλημα έντομα. Πάντα σε συνεννόηση με τους γεωπόνους να χρησιμοποιούν μόνο τα εγκεκριμένα φάρμακα. Γιατί η λύση θα έρθει μόνο από τα ωφέλημα έντομα σε βάθος χρόνου», όπως λέει ο Παύλος Μαυρικάκης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το πρόβλημα έχει εμφανιστεί τα τελευταία δύο-τρία χρόνια σε μία πολύ μεγάλη έκταση στο Φόδελε του δήμου Μαλεβιζίου. Αυτός ο αλευρώδης απλά μαυρίζει το πορτοκάλι εξωτερικά και χρειάζεται στη συνέχεια να πλυθεί για να είναι εμπορεύσιμο. «Κάποιοι ενδεδειγμένοι ψεκασμοί πρέπει να γίνουν μέσα στον Ιούνιο», όπως λέει χαρακτηριστικά ο γεωπόνος-εντομολόγος του Δήμου Μαλεβιζίου.
«Το πρόβλημα θα αρχίσει να φαίνεται από τον Οκτώβριο που αρχίζουν οι υγρασίες», σύμφωνα με τον ίδιο, που καταλήγει ξεκαθαρίζοντας πως ο ρόλος των ωφέλιμων εντόμων, σε όλες τις καλλιέργειες και σε όλα τα προϊόντα, είναι κάτι παραπάνω από σημαντικός.
(Φωτογραφία unsplash)
