Η αρχαιολογία του σήμερα μέσα από διδάγματα του παρελθόντος - Η αξία της Μινωικής Αρχαιολογίας

Κρήτη
Η αρχαιολογία του σήμερα μέσα από διδάγματα του παρελθόντος - Η αξία της Μινωικής Αρχαιολογίας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ιωάννης Χατζηκωνσταντίνου, Υπ. Διδάκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας, μιλάει στο neakriti.gr για τη διοργάνωση και το πρόγραμμα διαλέξεων

Ο Υπ. Διδάκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Ιωάννης Χατζηκωνσταντίνου συνθέτει διαδικτυακές, διεπιστημονικές συζητήσεις για την αρχαιολογία του σήμερα, τα ερευνητικά πεδία και τις προοπτικές απασχόλησης στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Θα έλεγε κανείς πως αυτή του η προσπάθεια, περιγράφει όνειρα που εκφράζονται και δίνουν σάρκα και οστά σε αλήθειες που αποκαλύπτουν τη σημασία που πρέπει να δίνουμε στο χρόνο και την ιστορία. Ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, με τη γνώση,  θεμελιώνονται σημαντικές αλλαγές για το μέλλον. Κάθε άνθρωπος που διερευνά το παρελθόν συναντά ένα άλλο μοτίβο ζωής στο παρόν, μια άλλη κατανόηση ζωής.

Οι εμπνευσμένες αυτές συναντήσεις απευθύνονται όχι μόνο φοιτητές αρχαιολογίας από οποιοδήποτε πανεπιστήμιο, αλλά και σε όσους ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν τις διαφορετικές όψεις της αρχαιολογικής επιστήμης. Μέσω της πλατφόρμας ΖΟΟΜ και χωρίς να απαιτείται προεγγραφή 10/5/21 ξεκινούν οι διαλέξεις και 1/7/2021 θα ολοκληρωθούν. Κάθε ομιλία θα διαρκεί 1 ώρα (19:00-20:00 ώρα Ελλάδος).

Πατώντας τον σύνδεσμο όποιος επιθυμεί παίρνει το εισιτήριο δωρεάν και συναντά διακεκριμένους επιστήμονες

Ο Ιωάννης Χατζηκωνσταντίνου, Υπ. Διδάκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μιλάει στο neakriti.gr για τη διοργάνωση και το πρόγραμμα διαλέξεων.

Η συγκεκριμένη διοργάνωση εγείρει ερωτήματα ως προς τη μελέτη του παρελθόντος και πως αυτή ταξινομείται και απευθύνεται όχι μόνο σε επιστήμονες αλλά σε οποιοδήποτε θέλει να μελετήσει και να ερευνήσει το παρελθόν.

Πολύ σωστά. Η πρωτοβουλία του κύκλου ομιλιών με τους 45 ομιλητές αποσκοπεί στο να θίξει και να αναπτύξει μια σειρά ερωτημάτων που σχετίζονται με το περιεχόμενο της έρευνας, αλλά και του εργασιακού τομέα της αρχαιολογίας. Βασικός μου στόχος ήταν να συγκεντρώσω νέους αρχαιολόγους οι οποίοι έχουν αποφοιτήσει από ελληνικά πανεπιστήμια και πλέον εργάζονται, διεξάγουν έρευνα και απασχολούνται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μέσα από τις σύντομες διαλέξεις διάρκειας 1 ώρας, θα παρουσιαστούν κάποια βασικά στοιχεία για τα εργαλεία και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι αρχαιολόγοι μέσα από τη συνεργασία τους με άλλες ειδικότητες, αποσκοπώντας στην ολιστική προσέγγιση και ερμηνεία του παρελθόντος.

Λόγω της ειδικότητάς μου στην Προϊστορική Αρχαιολογία, οι ομιλίες θα επικεντρωθούν κυρίως στο χρονολογικό πλαίσιο της προϊστορίας (Παλαιολιθική, Νεολιθική, Εποχή του Χαλκού, Εποχή του Σιδήρου), τονίζοντας ωστόσο ειδικότητες και διεπιστημονικές προσεγγίσεις που μπορούν να εφαρμοστούν γενικότερα στην αρχαιολογία. Η γλώσσα θα είναι απλή και κατανοητή, αποφεύγοντας επιστημονικούς όρους, χωρίς επεξήγηση, έτσι ώστε να μπορεί να παρακολουθήσει οποιοσδήποτε επιθυμεί και ενδιαφέρεται για την επιστήμη της αρχαιολογίας, χωρίς απαραίτητα να είναι φοιτητής αρχαιολογίας. Για εμένα, ως διοργανωτή, το σημαντικότερο σημείο κάθε ομιλίας, θα είναι η συζήτηση και ο διάλογος, που θα ακολουθούν μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης. Στο σημείο αυτό, θα μπορούν να γίνονται ερωτήσεις από τους συμμετέχοντες και θα σχετίζονται τόσο με το περιεχόμενο της παρουσίασης, αλλά και με άλλα ζητήματα που αφορούν τον ομιλητή, όπως τα κίνητρα και οι λόγοι ενασχόλησης με την εκάστοτε θεματική, τα κίνητρα και οι δυσκολίες που έχει συναντήσει στην πορεία του μέχρι στιγμής κ.α.        

Δηλαδή οι συζητήσεις αυτές θα είναι δυνατό να είναι κατανοητές ακόμα και για κάποιον που δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με την αρχαιολογία?

Ασφαλώς! Αυτό που διαφοροποιεί την συγκεκριμένη πρωτοβουλία από άλλες του παρελθόντος είναι ότι γίνεται από νέους...για νέους χωρίς να περιορίζεται σε ακαδημαϊκούς κύκλους. Όλοι οι ομιλητές γνωρίζουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας αρχαιολόγος/ερευνητής στην Ελλάδα του σήμερα και μπορεί να εκθέσει ζητήματα που απασχολούν τους νεότερους/φοιτητές για θέματα αποκατάστασης και περαιτέρω σπουδών. Από εκεί και πέρα, είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για όσους δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ με την αρχαιολογία, αλλά ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό και ειδικότερα για ζητήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος να γίνουν μέρος αυτής της πρωτοβουλίας, ενισχύοντας την με την ενεργή παρουσία τους.

Πως γεννήθηκε η ιδέα για διαδικτυακές διεπιστημονικές συζητήσεις

Η ιδέα για τη διοργάνωση ενός κύκλου ομιλιών με ποικιλία αρχαιολογικών θεμάτων προήλθε μετά από συζητήσεις μου με προπτυχιακούς φοιτητές αρχαιολογίας από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, οι οποίοι λόγω των περιοριστικών μέτρων εξαιτίας του κορωνοϊού νιώθουν συχνά αποκομένοι από την αρχαιολογική κοινότητα και τις δράσεις της.

Η πανδημία και ο εγκλεισμός μας έχουν οδηγήσει σε έντονη εσωστρέφεια, η οποία εκτός των άλλων μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη για μια πιο εποικοδομητική διαχείριση του ελεύθερου χρόνου μας. "Εκμεταλλευόμενος" λοιπόν τις νέες δυνατότητες που έχουν δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας για διαδικτυακές συζητήσεις, με συμμετέχοντες από οποιαδήποτε γωνια της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης χωρίς να απαιτείται μετακίνηση και φυσική παρουσία, αποφάσισα να διοργανώσω έναν διαφορετικό κύκλο ομιλιών, ο οποίος υπό φυσιολογικές συνθήκες θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να πραγματοποιηθεί, απευθυνόμενος κυρίως σε νέους αλλά και μη ειδικούς της αρχαιολογίας, προσπαθώντας να τους φέρω πιο κοντά με διεπιστημονικά ζητήματα της αρχαιολογικής επιστήμης. Η εικόνα που έχει το ευρύ κοινό για τους αρχαιολόγους και την αρχαιολογία γενικότερα θεωρώ οτι χρειάζεται να ανανεωθεί, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και τη νέα γενιά ερευνητών και επιστημόνων. 

Οι διεπιστημονικές συζητήσεις που έχουν προγραμματιστεί φανερώνουν ένα επιδέξιο τρόπο οργάνωσης, αναρωτιέμαι για το πόσοι επιστήμονες ασπάστηκαν αυτή τη δράση αλλά και τη διαδικασία προσέγγισης των επιστημόνων που πλαισιώνουν τις συγκεκριμένες συζητήσεις

Σας ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο και την παρατήρηση. Η αλήθεια είναι οτι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία ήταν κυριολεκτικά μια απόφαση της στιγμής και ετοιμάστηκε σε λιγότερο από 2 εβδομάδες με εντατικούς ρυθμούς. Αυτό οφείλεται κυρίως στην απροσδόκητα υψηλή ανταπόκριση των ομιλητών, οι οποίοι με τιμούν με την παρουσία τους και στους οποίους είμαι υπόχρεος και τους ευχαριστώ πολύ. Βασικό μου κριτήριο στην επιλογή ήταν το νεαρό της ηλικίας, οι προπτυχιακές σπουδές σε ελληνικά, δημόσια πανεπιστήμια και η ενασχόληση με εξειδικευμένα ζητήματα της αρχαιολογικής επιστήμης, για να τονιστεί η ποικιλία και η διεπιστημονικότητα που χαρακτηρίζει την αρχαιολογία του σήμερα. Από εκεί και πέρα, ένα σημαντικό κριτήριο ήταν η επιθυμία μου για φιλοξενία όχι μόνο ερευνητών και μελετητών σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, αλλά και ενεργών αρχαιολόγων πεδίου, οι οποίοι εργάζονται σε ανασκαφές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έτσι ώστε να αναπτυχθούν και να τονιστούν ζητήματα που αφορούν τις δυσκολίες στην αποκατάσταση των αποφοίτων των αρχαιολογικών τμημάτων.

Τέλος, λόγω των επαφών μου με εξαιρετικούς ερευνητές από συγγενείς με την αρχαιολογία ειδικότητες, αποφάσισα να συμπεριλάβω στο πρόγραμμα ομιλίες από μη αρχαιολόγους, οι οποίοι ωστόσο ενσωματώνουν την αρχαιολογία και τη μελέτη του παρελθόντος στις προσεγγίσεις τους. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε όλοι την αξία του παρελθόντος, να εμπνευστούμε από αυτό και να αξιοποιήσουμε όλες τις προοπτικές που υπάρχουν για την ανάδειξη και την προστασία του. 

Αν ανατρέξουμε τώρα στη δική σας ζωή, τι ήταν αυτό που έγνεψε το ενδιαφέρον για τις σπουδές σας?

Η αλήθεια είναι πως δεν θέλω να δοθεί έμφαση στα δικά μου βήματα στην επιστήμη της αρχαιολογίας, καθώς με ενδιαφέρει περισσότερο να κοινοποιηθεί η συλλογικότητα της δράσης και οι δυνατότητες ευγενούς συνεργασίας και αλληλοεκτίμησης μεταξύ νέων ερευνητών-αρχαιολόγων, παρόλο που δυστυχώς κυριαρχεί εσφαλμένα στο ευρύ κοινό η εικόνα του ανταγωνισμού και του φθόνου στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Προσωπικά, μου άρεσε πάντα η ενασχόληση με το παρελθόν και ήδη από τις προπτυχιακές μου σπουδές προσπάθησα να διευρύνω διεπιστημονικά τις γνώσεις μου. Για εμένα η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης είναι πρωτευούσης σημασίας  και θεωρώ πως το κυνήγι για την απόκτησή της είναι μαγικό και ελπιδοφόρο. Δικό μου πεδίο δράσης είναι η Προϊστορική Αρχαιολογία και κυρίως η μελέτη του Μινωικού πολιτισμού.

Η δική μου προσέγγιση σχετίζεται με τη μεταχείριση των νεκρών στην προϊστορική Κρήτη, εξερευνώντας τους κοινωνικούς και ιδεολογικούς δεσμούς που αναπτύχθηκαν την εποχή εκείνη γύρω από την έννοια του θανάτου. Ειδικότερα, μελετώ τη χρήση της φωτιάς και την καύση των νεκρών στην προϊστορική Κρήτη, εφαρμόζοντας έναν συνδυασμό αρχαιολογικών και πειραματικών προσεγγίσεων. Η διδακτορική μου διατριβή έχει τίτλο "Η επίδραση της φωτιάς στα σκελετικά κατάλοιπα της προϊστορικής Κρήτης μέσα από την εφαρμογή μακροσκοπικών και αναλυτικών μεθόδων". Για τις ανάγκες της διατριβής, βρίσκομαι μόνιμα στην Κρήτη από τον Ιούνιο του 2019, κατοικώντας στο χωριό Κουμάσα, Ηρακλείου και μελετώ το οστεολογικό υλικό από το θολωτό τάφο Β του Προανακτορικού νεκροταφείου της Κουμάσας στο νεόδμητο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσαράς, υπό την επίβλεψη της Δρ Σέβης Τριανταφύλλου, Αν. Καθηγήτριας Προϊστορικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και τη διεύθυνση του Καθηγητή Δρ Διαμαντή Παναγιωτόπουλου από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, Γερμανίας. Τους ευχαριστώ πολύ για την εμπιστοσύνη και την εξαιρετική συνεργασία και τους οφείλω πολλά.    

Αν ακουμπήσουμε τον τόπο καταγωγής σας, τι θα θέλατε να αποκαλύψετε γι' αυτόν

Παρόλο που ασχολούμαι με τη Μινωική Αρχαιολογία και η σχέση μου το νησί της Κρήτης πλέον είναι πολύ δυνατή, προέρχομαι από μια κωμόπολη της κεντρικής Μακεδονίας, τον Άγιο Αθανάσιο, στη Θεσσαλονίκη με σημαντικό παρόλα αυτά αρχαιολογικό παρελθόν. Λίγο έξω από το πολεοδομικό συγκρότημα, έχει αποκαλυφθεί ένας οικισμός της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα αρχαιοβοτανικά και κεραμικά ευρήματα. Φυσικά, δεσπόζουσα θέση έχουν και οι 3 Μακεδονικοί τάφοι ευγενών Μακεδόνων, αναδεικνύοντας τον Άγιο Αθανάσιο ως ένα σημαντικό αρχαιολογικό πέρασμα/σταυροδρόμι στο σημερινό δρόμο από Θεσσαλονίκη προς Πέλλα και Έδεσσα. Παρόλα αυτά, η εμπειρία της μόνιμης διαμονής μου στην Κρήτη και ειδικά με τις δύσκολες και πρωτοφανείς συνθήκες της πανδημίας, με έκαναν να αγαπήσω το νησί και ιδιαίτερα τη Μεσαρά και τα Αστερούσια όρη. Θεωρώ ότι έχω πλέον έναν δεύτερο τόπο καταγωγής, τον οποίο ποτέ μου δεν θα ξεχάσω και πάντα θα επιθυμώ να προσφέρω για αυτόν. Εκτιμώ την αγάπη των ανθρώπων, την εγκάρδια φιλοξενία τους και την σημαντική και οικογενειακή πλέον παρουσία τους στις δύσκολες μου στιγμές.      

Γιατί είναι ευλογημένος όποιος στέκεται κάτω από το φως της γνώσης?

Ευλογία αλλά και 'κατάρα', καθώς το κυνήγι της γνώσης σε οδηγεί συχνά σε ατέρμονες αναζητήσεις και πολύ έντονους προβληματισμούς, τους οποίους χρειάζεται να ελέγχεις, να αμφισβητείς και να ερμηνεύεις διαρκώς. Η γνώση είναι δύναμη και ασφάλεια. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο που προστατεύει από την εξαπάτηση και προφυλάσσει από τη ψυχική φθορά. Είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει κάποιος στον εαυτό του. Να ονειρεύεστε, να θέτετε στόχους και να προστατεύετε τον εαυτό σας, βρίσκοντας ερεθίσματα που σας καλλιεργούν την κριτική σκέψη. 

(Κεντρική Φωτογραφία Αρχείου)

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News