Προσωρινή διακοπή εργασίας για έναν στους δύο Κρητικούς εργαζόμενους (συγκεκριμένα για το 47% των εργαζομένων), σημαντικές απώλειες τζίρου και μια κατάσταση υπολειτουργίας για τους αυτοαπασχολούμενους και επιχειρηματίες (οι οποίοι σημειωτέον αποτελούν το 45% του εργαζόμενου δυναμικού στο νησί μας) έφεραν τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας μέσα στο 2020. Την ίδια ώρα σε πολύ πιο δεινή θέση έχουν περιέλθει πλέον οι άνεργοι συμπολίτες μας στο νησί, με 9 στους 10 να δηλώνουν ότι στην παρούσα κατάσταση είναι πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο να βρουν δουλειά...
Αυτό είναι το σκηνικό στην τοπική αγορά εργασίας όπως καταγράφηκε το 2020, με βάση αποκαλυπτική έρευνα του Περιφερειακού Μηχανικού Παρακολούθησης της Αγοράς Εργασίας στην Κρήτη, που παρουσιάστηκε χθες στην Περιφέρεια Κρήτης. Έρευνα η οποία σκιαγραφεί το 2020 ως έτος... ανατροπής της ελαφρά ανοδικής πορείας που είχε σημειωθεί τα προηγούμενα χρόνια στον εργασιακό χώρο του νησιού και αποτυπώνει έναν πέρα για πέρα αισθητό αντίκτυπο της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων για την COVID-19.
Σύμφωνα με την έρευνα, η εικόνα της αγοράς εργασίας της Κρήτης τα τελευταία χρόνια (2017-2019) εμφάνιζε βελτιώσεις. Το 2020, ωστόσο, η κατάσταση φαίνεται να μεταβάλλεται έντονα λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας της COVID-19. Για το εργατικό δυναμικό καταγράφεται μια νέα εργασιακή κατάσταση, εκείνη της προσωρινής αναστολής εργασίας λόγω πανδημίας, επιτείνοντας την ευαλωτότητα στην οποία είχε περιέλθει λόγω της οικονομικής κρίσης. Σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι (47%) στην Κρήτη διέκοψαν (κυρίως προσωρινά) την εργασία τους κατά την πρώτη εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, ενώ παράλληλα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού υποστηρίζει ότι η θέση του ως προς την αναζήτηση εργασίας ή τη διατήρηση της υπάρχουσας θέσης του έχει πληγεί. Ως προς τη σύνθεση του εργατικού δυναμικού, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων αποτελούν το 45% των εργαζομένων, ενώ 55% του δείγματος εργάζονται ως υπάλληλοι - εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας.
Ως προς τους ανέργους, 9 στους 10 θεωρούν ότι η προοπτική εύρεσης εργασίας έχει δυσκολέψει ή έχει γίνει ακατόρθωτη. Ένα μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων στην Κρήτη βρέθηκαν αντιμέτωπες με μειώσεις στο ωράριο λειτουργίας τους και κατά συνέπεια μείωση του τζίρου τους σε σχέση με το 2019. Ιδιαίτερα, επλήγησαν επιχειρήσεις και εργαζόμενοι στους τομείς του τουρισμού, της εστίασης και του λιανεμπορίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Περιφέρεια Κρήτης είναι η πρώτη σε επίπεδο χώρας που διαθέτει στοιχεία για τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην τοπική αγορά εργασίας, μέσα από τον Περιφερειακό Μηχανισμό Παρακολούθησης της Αγοράς Εργασίας που υλοποιεί σε συνεργασία με τη Μονάδα Ερευνών Αγοράς και Επιχειρηματικότητας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο Περιφερειακός Μηχανισμός Παρακολούθησης της Αγοράς Εργασίας της Κρήτης είναι ένα καινοτόμο ερευνητικό έργο μεγάλης κλίμακας, που λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στο νησί, χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Κρήτη 2014-2020” και αποτελεί τον πρώτο Περιφερειακό Μηχανισμό για την Αγορά Εργασίας στην Ελλάδα. Αντικείμενό του είναι η διαχρονική και πολυεπίπεδη παρακολούθηση των τάσεων και η διάγνωση των αναγκών της τοπικής αγοράς εργασίας σε επίπεδο περιφέρειας Κρήτης.
Η αναλυτική έκθεση για την κατάσταση της αγοράς εργασίας το 2020 παρουσιάστηκε λοιπόν στον περιφερειάρχη Κρήτης, Σταύρο Αρναουτάκη. Η έκθεση, εκτός τα στοιχεία που καταγράφει κάθε έτος τα τελευταία τέσσερα χρόνια, περιέχει μια ειδική, νέα ενότητα που αποτυπώνει τις συνθήκες που διαμορφώνονται την περίοδο της πανδημίας.
Έτσι η Περιφέρεια Κρήτης είναι η πρώτη Περιφέρεια στην Ελλάδα που έχει αναλυτικά δεδομένα για όλες τις παραμέτρους των επιπτώσεων της πανδημίας στην αγορά εργασίας το 2020, διαθέτοντας δεδομένα πολιτικής ανάλυσης (data policy), που θα συμβάλουν στον σχεδιασμό περαιτέρω στοχευμένων δράσεων σε περιφερειακό επίπεδο.
Στη συνάντηση, μέλη της Ομάδας Έργου παρουσίασαν στον περιφερειάρχη Κρήτης τα βασικά ευρήματα της έρευνας, παρουσία της αντιπεριφερειάρχη Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Απασχόλησης Έφης Κουτεντάκη, του αντιπεριφερειάρχη Επιχειρηματικότητας, Εμπορίου, Καινοτομίας και Κοινωνικής Οικονομίας Αντώνη Παπαδεράκη, των αντιπρυτάνεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθηγητών Γιώργου Κοσιώρη, Δημήτρη Μυλωνάκη και Μιχάλη Παυλίδη, της προϊσταμένης Διαχειριστικής Αρχής Μαρίας Κασωτάκη, της διευθύντριας Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Χρύσας Δασκαλάκη και της διευθύντριας Ανάπτυξης Μάρως Αντωνακάκη.
Να σημειωθεί πως το πρωτοπόρο για τα εθνικά δεδομένα έργο του Περιφερειακού Μηχανισμού συντονίζεται από τριμελή Ομάδα Διοίκησης του Έργου (ΟΔΕ), που αποτελείται από τους καθηγητή Μιχάλη Ταρουδάκη (ΕΥ), καθηγητή Νίκο Παπαδάκη και καθηγητή Βαγγέλη Τζουβελέκα. Η Ομάδα Έργου είναι διεπιστημονική, και αποτελείται από καθηγητές και ερευνητές από διάφορα τμήματα του Πανεπιστημίου Κρήτης (συμπεριλαμβανομένων των: καθηγήτριας Σοφίας Τριλίβα, δρ. Κωστή Πηγουνάκη, δρ. Μανόλη Βέργη, δρ. Μαρίας Δρακάκη, δρ. Ιωσήφ Καυκαλά κ.ά.), όπως και εξωτερικούς συνεργάτες.
Στη διάρκεια της συνάντησης, από τον περιφερειάρχη Σταύρο Αρναουτάκη τονίστηκε ότι η Περιφέρεια Κρήτης αξιοποιεί τα ευρήματα του μηχανισμού, ο οποίος αποτελεί καλή πρακτική σε εθνικό επίπεδο.
«Με τα αποτελέσματα της έρευνας σχεδιάζονται και υλοποιούνται στοχευμένες πολιτικές προς την κατεύθυνση της τόνωσης της αγοράς εργασίας και της συνεχούς κατάρτισης των εργαζομένων. Η Περιφέρεια Κρήτης αξιοποιεί τα ευρήματα του πρώτου Περιφερειακού Μηχανισμού Παρακολούθησης Εργασίας στην Ελλάδα για να σχεδιάσει προγράμματα για τη νέα προγραμματική περίοδο», ανέφερε ο περιφερειάρχης.
Ο βαρύς αντίκτυπος της πανδημίας
Ενώ η εικόνα της αγοράς εργασίας της Κρήτης τα τελευταία χρόνια (2017-2019) εμφάνιζε οριακές βελτιώσεις, το 2020 η κατάσταση φαίνεται να μεταβάλλεται έντονα λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας της COVID-19.
Όπως αποτυπώνεται στην έρευνα, σημαντική δυσμενής αλλαγή για το εργατικό δυναμικό αποτελεί το γεγονός ότι καταγράφεται μια νέα εργασιακή κατάσταση, εκείνη της προσωρινής αναστολής εργασίας λόγω πανδημίας, επιτείνοντας την ευαλωτότητα στην οποία είχε περιέλθει λόγω της οικονομικής κρίσης. Σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι στην Κρήτη διέκοψαν την εργασία τους κατά την πρώτη εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, ενώ παράλληλα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού υποστηρίζει ότι η θέση του ως προς την αναζήτηση εργασίας ή τη διατήρηση της υπάρχουσας θέσης του έχει πληγεί ανεπανόρθωτα.
Παρατηρείται αύξηση της ευαλωτότητας (επιδείνωση κατάστασης, δυσκολία εύρεσης εργασίας) του εργατικού δυναμικού, παρόλο που η οικονομική κατάστασή του φαίνεται αμετάβλητη σε σχέση με το 2019.
Μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού συνεχίζει να βρίσκεται σε καθεστώς αναστολής εργασίας, γεγονός που επιτείνει την ευαλωτότητά του και την επισφάλεια στην αγορά εργασίας.
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις της Κρήτης, στην πλειονότητά τους μικρομεσαίες, ατομικές/προσωπικές και οικογενειακές ή οικογενειακής λογικής, χαμηλού τζίρου, απευθυνόμενες στον τοπικό πληθυσμό, φαίνεται να πλήττονται σφοδρά λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Στο μεγαλύτερο μέρος τους βρέθηκαν αντιμέτωπες με μειώσεις στο ωράριο λειτουργίας τους και μείωση του τζίρου τους σε σχέση με το 2019. Ως απόρροια, οι νέες θέσεις εργασίας στο νησί μειώνονται κατά 2/3 σε σχέση με το 2019.
Ο κλάδος του τουρισμού και της εστίασης, κινητήριος δύναμη του νησιού τα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, φαίνεται να πλήττεται περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο.
Η πλειονότητα των εργαζομένων του κλάδου περιήλθε σε κατάσταση αναστολής εργασίας, ενώ για πάνω από 95% των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον εν λόγω κλάδο μειώθηκε ο τζίρος.
Τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης
Αποκαλυπτικά ως προς το νέο τοπίο στην αγορά εργασίας στην Κρήτη είναι τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση των ποσοτικών ερευνών του 2020 για κάθε ένα από τους δείκτες που παρακολουθούνται:
* Δείκτης απασχολησιμότητας και ανεργίας:
- Καταγράφεται μια νέα εργασιακή κατάσταση λόγω της πανδημίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την αναστολή της εργασίας και την επιδοματικού χαρακτήρα κρατική ενίσχυση.
- Η αναστολή εργασίας πλήττει κυρίως τους εργαζόμενους στην εστίαση και τον τουρισμό. Επίσης πλήττει ευάλωτες ομάδες όπως οι νέοι, οι αλλοδαποί και οι γυναίκες.
- Η ανεργία επανακάμπτει δημιουργώντας ένα μεγάλο αριθμό νέων ανέργων λόγω πανδημίας. Για πρώτη φορά οι άνεργοι του τελευταίου δωδεκαμήνου ξεπερνούν τους μακροχρόνια ανέργους.
* Δείκτης επιπέδου εισοδημάτων και οικονομικής κατάστασης εργατικού δυναμικού:
- Καταγράφεται βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του εργατικού δυναμικού για τα εισοδήματα που απέκτησαν την προηγούμενη χρονιά (2019). Κατά τον χρόνο της έρευνας (Ιούνιος 2020) δεν είχε γίνει ακόμη αισθητή κάποια σημαντική αλλαγή στα εισοδήματα.
- Το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν καταγράφεται οριακά αυξημένο και συνεχίζει να είναι υψηλό (24%).
* Δείκτης αυτοαπασχόλησης/οικογενειακής επιχείρησης:
- Το ποσοστό των οικογενειακών επιχειρήσεων παρουσιάζει σταθερότητα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
- Αντιθέτως, το ποσοστό των επιχειρήσεων με έναν ή περισσοτέρους εργαζομένους παρουσιάζει αύξηση και ταυτόχρονα παρατηρείται ιδίου μεγέθους μείωση του ποσοστού των προσωπικών/ατομικών επιχειρήσεων. Δεδομένης και της αύξησης της ανεργίας το 2020, η αύξηση των επιχειρήσεων με έναν ή περισσοτέρους εργαζομένους μπορεί να σηματοδοτεί την εμφάνιση μιας τάσης μετατροπής των αυτοαπασχολούμενων σε υπαλλήλους.
- Σε ό,τι αφορά την επιχειρηματικότητα, καταγράφονται ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά σε νεαρότερες ηλικίες.
* Δείκτης οικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων:
- Παρατηρείται κάμψη της οικονομικής κατάστασης των επιχειρήσεων λόγω της μείωσης του ποσοστού των επιχειρήσεων που μπορούν να επιβιώσουν χωρίς να παράγουν κέρδος, με αντίστοιχη αύξηση αυτών που επιβιώνουν οριακά και αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Οι επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα φτάνουν το 33%.
* Δείκτης ζήτησης και προσφοράς προσόντων και δεξιοτήτων:
- Η επικοινωνία στις ξένες γλώσσες, η ψηφιακή ικανότητα, η πρωτοβουλία στην επιχειρηματικότητα και η διαχείριση κρίσεων και συγκρούσεων εξακολουθούν να είναι οι τομείς που παρατηρείται η μεγαλύτερη ανάγκη βελτίωσης.
- Οι νέες θέσεις εργασίας είναι περίπου 60% μειωμένες σε σχέση με το 2019, δεδομένης και της αναστολής λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων λόγω των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας. Συνεχίζουν, δε, να είναι κυρίως θέσεις χαμηλών προσόντων.
* Δείκτης επίδρασης των προγραμμάτων κατάρτισης στην απασχόλησης:
- Παρόλο που διαφαίνεται μια οριακή αύξηση των επιχειρήσεων που καταρτίζουν το προσωπικό τους, η συνεχιζόμενη κατάρτιση των εργαζομένων δε θεωρείται άμεση ανάγκη για τις περισσότερες επιχειρήσεις της Κρήτης.
- Η άποψη των ανέργων για το κατά πόσο τα υφιστάμενα προγράμματα κατάρτισης μπορούν να βοηθήσουν στην εξεύρεση εργασίας καταγράφεται έντονα αρνητική. Οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να θεωρούν ότι η συμμετοχή τους σε προγράμματα κατάρτισης δεν ισχυροποιεί τη θέση τους στην επιχείρηση. Η μη επαρκής πληροφόρηση καταγράφεται ως ιδιαίτερα σημαντικός λόγος μη υλοποίησης προγραμμάτων κατάρτισης από τις επιχειρήσεις, ενώ υποχωρεί η επίκληση του κόστους της κατάρτισης σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
ΠΟΙΟΙ ΠΛΗΤΤΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ
Εργασιακή κατάσταση ανά ηλικιακή ομάδα
Σύμφωνα με την έρευνα, η καταγραφή της εργασιακής κατάστασης ανά ηλικιακή ομάδα το 2020 έχει μια σαφή διαφοροποίηση σε σχέση με το 2019, ενώ ομοιάζει με εκείνη του 2018. Εάν το 2019 σηματοδότησε μια κατάσταση αλλαγής, κατά την οποία η ανεργία υποχωρούσε εντονότερα για τις ηλικιακές ομάδες 30-44, αυτό σταμάτησε να ισχύει το 2020. Έτσι, για τις ηλικίες άνω των 30 φαίνεται να έχει επανέλθει μια σχεδόν ενιαία κατάσταση.
Σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι (47%) στην Κρήτη διέκοψαν (κυρίως προσωρινά) την εργασία τους κατά την πρώτη εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, ενώ παράλληλα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού υποστηρίζει ότι η θέση του ως προς την αναζήτηση εργασίας ή τη διατήρηση της υπάρχουσας θέσης του έχει πληγεί
Αντίθετα με την ενιαία εικόνα των ηλικιακών ομάδων άνω των 30 ετών, η κατάσταση στις νεότερες ηλικίες διαφοροποιείται αισθητά επί τα χείρω.
* Ηλικιακή ομάδα 18-24: Φαίνεται ότι, σε σχέση με το 2019, η συνεχής εργασία παρέμεινε σταθερή, αλλά η εποχική εργασία επηρεάστηκε αρνητικά παρουσιάζοντας δραματική μείωση (ΕΑΔ 2019: 40% - ΕΑΔ 2020: 14%). Η μείωση φαίνεται να οφείλεται στην αναστολή εργασίας που καταγράφηκε στο 22% και πολύ λιγότερο στη αύξηση της ανεργίας κατά περίπου 4%.
* Ηλικιακή ομάδα 25-29: Σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα καταγράφεται το μεγαλύτερο ποσοστό αναστολής εργασίας, 24%. Η συνεχής εργασία υποχωρεί κατά περίπου 9%. Η εποχική εργασία περιορίζεται στο 9%, έναντι του 27% που καταγράφηκε το 2019. Τέλος, η ανεργία αυξάνεται κατά 3% σε σχέση με το 2019. Από την καταγραφόμενη εικόνα φαίνεται ότι, και για αυτήν την ηλικιακή ομάδα, οι εποχικά εργαζόμενοι του 2019 είναι εκείνοι που, κατά κύριο λόγο, βρίσκονται σε αναστολή εργασίας το 2020.
* Ηλικιακή ομάδα 30-34: Η σταθερή εργασία υποχωρεί περίπου 10% σε σχέση με το 2019 και περιορίζεται στο 62%. Η εποχική απασχόληση περιορίζεται στο 10%, μειωμένη κατά περίπου 8%. Η αναστολή εργασίας ανέρχεται στο 14%, όσο και η ανεργία, η οποία αυξήθηκε κατά περίπου 4,5% σε σχέση με το 2019.
* Ηλικιακή ομάδα 35-44: Οι διαπιστώσεις είναι εντελώς ανάλογες με την προηγούμενη ηλικιακή ομάδα: μείωση της σταθερής εργασίας κατά περίπου 10%, μείωση της εποχικής απασχόλησης κατά περίπου 9%, αναστολή εργασίας στο 15% και αυξημένη ανεργία κατά περίπου 3,5% σε σχέση με το 2019.
* Ηλικιακή ομάδα 45-54: Η εικόνα δε διαφοροποιείται πολύ σε σχέση με τις προηγούμενες δύο ηλικιακές ομάδες. Η σταθερή εργασία καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των ηλικιακών ομάδων (63%), υποχωρώντας λιγότερο (5%) σε σχέση με εκείνες των 30-44. Η εποχική απασχόληση είναι 11%, μειωμένη κατά περίπου 6,5%. Η αναστολή λειτουργίας ανέρχεται στο 13%, το μικρότερο ποσοστό μεταξύ των ηλικιακών ομάδων. Τέλος, η ανεργία εμφανίζει μια ελαφρά υποχώρηση (ΕΑΔ 2019: 15% - ΕΑΔ 2020: 13%).
* Ηλικιακή ομάδα 55-67: Σε σχέση με το 2019 καταγράφεται σχετική σταθερότητα, με μικρές μειώσεις τόσο στη σταθερή εργασία (ΕΑΔ 2019: περίπου 59,5% - ΕΑΔ2020: 58%), όσο και στην εποχική (ΕΑΔ 2019: 18% - ΕΑΔ 2020: 16%). Η ανεργία καταγράφει σημαντική μείωση (ΕΑΔ 2019: 23% - ΕΑΔ 2020: 12%). Τέλος, η αναστολή εργασίας καταγράφεται στο 15%.
Η εικόνα της ηλικιακής ομάδα 55-67 δημιουργεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς δεν υπάρχει προφανής εξήγηση για τη μείωση της ανεργίας και τη σταθερότητα στα ποσοστά εργασίας. Η προσωρινή αναστολή εργασίας παρατηρείται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στους αλλοδαπούς, με αποτέλεσμα όλοι οι τομείς εργασίας των να καταγράφουν πολύ μειωμένα ποσοστά σε σχέση με αυτά των Ελλήνων. Βέβαια, στον αντίποδα, η ανεργία στους αλλοδαπούς μειώθηκε στο 9,7% και στους Έλληνες στο 12,1%.
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.
