Είκοσι χρόνια ζωής κλείνει το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη, έχοντας πλέον στο “βιογραφικό” του σημαντικές επιτυχίες, με κορυφαία την αναγνώριση από την UNESCO της σημασίας του θρυλικού βουνού της Κρήτης, εντάσσοντάς το στη λίστα των Παγκόσμιων Γεωπάρκων. Στα είκοσι αυτά χρόνια ο ρόλος του έχει αποδεχτεί κορυφαίος, βάζοντας τα θεμέλια για την ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής.
Η προσπάθεια είναι συνεχής και ο πήχης πάντα ψηλά, με όραμα να ενισχυθεί η τοπική οικονομία με την προβολή του τόπου και των προϊόντων του, να αναπτυχθεί ο εναλλακτικός γεωτουρισμός, που αποτελεί μια ολοένα και πιο δημοφιλής επιλογή για πολύ κόσμο, και να ευαισθητοποιηθούν οι κάτοικοι όχι μόνο για την ποιότητα του τόπου, αλλά και για μείζονα ζητήματα των καιρών που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον, όπως μας εξήγησε ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (ΜΦΙΚ) δρ. Χαράλαμπος Φασουλάς και πρόεδρος του Δ.Σ. της νεοϊδρυθείσας Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας με την επωνυμία “Δίκτυο Ιδαίων”, η οποία αποτελεί και τον πιο πρόσφατο σταθμό στη “διαδρομή” του Γεωπάρκου του Ψηλορείτη.
Η ιστορία ξεκίνησε στα τέλη Φεβρουαρίου του 2001, όταν όλοι οι Δήμοι της περιοχής του Ψηλορείτη αποφάσισαν από κοινού και ομόφωνα τη δημιουργία του Γεωπάρκου του Ψηλορείτη με την επωνυμία “Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη”. Οι Δήμοι Γαζίου, Τυλίσου, Κρουσώνα, Γοργολαϊνίου, Τετραχωρίου, Αγίας Βαρβάρας, Ρούβα, Ζαρού, Τυμπακίου, Κουρητών, Συβρίτου, Αρκαδίου, Κουλούκωνα, Γεροποτάμου και Ανωγείων ανέθεσαν τότε στο ΑΚΟΜΜ-Ψηλορείτης A.E. OTA, σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, τη σύνταξη φακέλου υποψηφιότητας για ένταξη στο νεοσύστατο τότε Δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων.
Το ΑΚΟΜΜ-Ψηλορείτης ανέλαβε τη διαχείριση του Φυσικού Πάρκου με την επιστημονική υποστήριξη του ΜΦΙΚ.
Ο φάκελος ετοιμάστηκε και κατατέθηκε τον Μάρτιο του 2001 για αξιολόγηση. Η πρώτη σημαντική αναγνώριση έγινε τον Οκτώβριο του 2001, όταν στο 1ο Συνέδριο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, που φιλοξενήθηκε στο Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, ο Ψηλορείτης έγινε και επίσημα μέλος του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων. Εξαρχής βασικοί στόχοι του Γεωπάρκου ήταν η προβολή και ανάδειξη του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής τόσο στους επισκέπτες όσο και στους κατοίκους, η προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, η ανάπτυξη υποδομών και δράσεων γεωτουρισμού και, μέσω όλων αυτών, η στήριξη της τοπικής οικονομίας και παραγωγής με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Όλο αυτό το διάστημα, το ΑΚΟΜΜ-Ψηλορείτης, το ΜΦΙΚ, όλοι οι παλιοί και νέοι καλλικρατικοί Δήμοι και η Περιφέρεια στήριξαν με πολύ κόπο και με όλα τα διαθέσιμα μέσα και πόρους την προσπάθεια για τη λειτουργία του Γεωπάρκου του Ψηλορείτη και τη συμμετοχή του στο Ευρωπαϊκό και στη συνέχεια, από το 2004, στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη πέρασε με επιτυχία έξι διαδοχικές αξιολογήσεις διατηρώντας το προνόμιο της συμμετοχής του στα Δίκτυα Γεωπαρκών.
Η σημαντικότερη ωστόσο στιγμή και καμπή στην όλη του εξέλιξη ήταν τον Νοέμβριο του 2015, όταν η περιοχή αναγνωρίστηκε επίσημα ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO, καθεστώς που διατηρεί με επιτυχία μέχρι σήμερα. Το γεγονός αυτό αποτελεί τον ύψιστο τίτλο τιμής και διάκρισης για την περιοχή του Ψηλορείτη και μια παγκόσμια αναγνώριση της ποιότητας και της αξίας της περιοχής, ένα διαβατήριο προβολής σε όλες τις χώρες του κόσμου. Παράλληλα όμως ο τίτλος της UNESCO αποτελεί και μια δέσμευση για συνεχή προσπάθεια, με δεδομένο ότι η αξιολόγηση είναι τετραετής, σε αντίθεση με τη δεκαετία που ισχύει για τα πολιτιστικά μνημεία τα οποία έχει υπό την αιγίδα του ο Οργανισμός του ΟΗΕ, και περιλαμβάνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, όπως μας εξήγησε ο κ. Φασουλάς. Κυρίαρχη είναι η υποχρέωση της προστασίας και της διαχείρισης, όπως επίσης η ενημέρωση του κόσμου για τις αξίες που υπαγορεύει αυτός ο τίτλος, και έχουν σαν σημείο αναφοράς να νιώθουν υπερήφανοι για τον τόπο τους οι κάτοικοι και ευαισθητοποιημένοι ώστε να τον περιφρουρούν.
Το Γεωπάρκο έχει πετύχει σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του, όπως η προσπάθεια για την προσέλκυση επισκεπτών σε ένα μοντέλο εναλλακτικού τουρισμού τόσο με την προβολή, όπου το “στέμμα” της UNESCO έχει καθοριστικό ρόλο, όσο και τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών για να υποστηρίξουν τον τουρισμό της υπαίθρου και τον γεωτουρισμό, όπως έχουν καθιερωθεί στην παγκόσμια ορολογία. Ο στόχος επιτυγχάνεται, όπως μας εξήγησε ο κ. Φαοσυλάς, με τη δικτύωση επιχειρήσεων, παραγωγών, καλλιτεχνών κ.ά. κάτω από την “ομπρέλα” του Γεωπάρκου, ώστε να δημιουργηθούν προϊόντα τα οποία μπορούν να βγουν προς τα έξω, να προβληθούν και να προωθηθούν και να προσελκύσουν εντέλει τους καλώς νοούμενους επισκέπτες.
Η πιο πρόσφατη “πινελιά” στο “κάδρο” μπήκε με την πρωτοβουλία των σημερινών Δήμων της περιοχής, Ρεθύμνου, Αμαρίου, Φαιστού, Γόρτυνας, Μαλεβιζίου, Ανωγείων και Μυλοποτάμου, καθώς και της Περιφέρειας Κρήτης, να δημιουργήσουν μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία με την επωνυμία “Δίκτυο Ιδαίων”, που με τη στήριξη του ΑΚΟΜΜ-Ψηλορείτης, του ΜΦΙΚ και των λοιπών εταίρων του Γεωπάρκου θα αναλάβει σταδιακά τη λειτουργία και διαχείριση του Γεωπάρκου.
Χαρακτηριστικό της σημασίας που αποδίδουν οι τοπικές Αρχές στο εγχείρημα είναι η επιλογή το Διοικητικό Συμβούλιο να αποτελείται από μεμονωμένα άτομα με εμπειρία στο σχετικό αντικείμενο και αγάπη για την περιοχή, και όχι από εκπροσώπους τους. Έτσι, το Δ.Σ. που συγκροτήθηκε αποτελείται από τους δρ. Χαράλαμπο Φασουλά (πρόεδρο), Μανόλη Ψαρουδάκη (αντιπρόεδρο), Μανούσο Κλάδο (γραμματέα), Δημήτρη Πατακό (ταμία) και Ζαχαρένια Κεφαλογιάννη, Κωστή Μανιουδάκη, Φανούρη Οικονομάκη, Γεώργιο Σαρρή και Μιχάλη Αποστολάκη (μέλη).
ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ
Διαδικτυακή καμπάνια προβολής του Γεωπάρκου
Όπως σημειώνουν οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από αυτή τη μεγάλη προσπάθεια, «φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια λειτουργίας του Γεωπάρκου του Ψηλορείτη, εν μέσω μιας δύσκολης εποχής για όλους μας. Οι προσπάθειές μας για την ανάδειξη και προβολή της αξίας του Γεωπάρκου και των προϊόντων του συνεχίζονται με τους ίδιους και πιο εντατικούς ρυθμούς. Στα πλαίσια αυτών των προσπαθειών το Γεωπάρκο ξεκινά άμεσα μια καμπάνια προβολής του ίδιου, των ανθρώπων και των προϊόντων τους μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που διαθέτει (https://www.facebook.com/PsiloritisGeopark, https://www.instagram.com/psiloritis_geopark/). Η καμπάνια θα γίνει μέσα από φωτογραφικό υλικό του Γεωπάρκου, αλλά και υλικό που προσέφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν ανιδιοτελώς πολλοί ερασιτέχνες και επαγγελματίες φωτογράφοι και οι Δήμοι της περιοχής. Τους ευχαριστούμε όλους.
Παράλληλα, αναλόγως των εξελίξεων με την πανδημία, στο υπόλοιπο της χρονιάς θα υλοποιηθούν αρκετές ακόμα επετειακές δράσεις τόσο για ενίσχυση της εικόνας και του ρόλου του Γεωπάρκου στην τοπική κοινωνία, όσο και για την προβολή και περαιτέρω αναβάθμιση των υπηρεσιών και προϊόντων που προσφέρει. Ελπίζουμε η γρήγορη αποκατάσταση της κανονικότητας να βοηθήσει στην άμεση επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας και την άνθηση του Γεωπάρκου. Ευελπιστούμε, παράλληλα, ότι με τις συνέργειες με τις άλλες δύο περιοχές UNESCO της Κρήτης, το Γεωπάρκο της Σητείας και το Βιοσφαιρικό Απόθεμα της Σαμαριάς, που συμμετέχουμε στην ΟΧΕ περιοχών UNESCO Κρήτης, αλλά και με το πρόσφατα αναγνωρισμένο Βιοσφαιρικό Απόθεμα των Αστερουσίων, να στηρίξουμε τον εναλλακτικό τουρισμό στο νησί μας και να επιτύχουμε την επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν, ει δυνατόν, όλη τη διάρκεια του χρόνου».
Και καταλήγουν με την πρόσκληση: «Ακολουθήστε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και απολαύστε το Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO του Ψηλορείτη».
