Τόσο στα ζώα όσο και στα φυτά, ο ανθρώπινος παράγοντας (κτηνοτρόφοι και αγρότες δηλαδή) πρέπει να αναλάβει τις δικές του ευθύνες, με τη σημερινή μέρα να είναι καθοριστικής σημασίας στο νησί μας για τα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων από τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Ήδη, στη διάρκεια της σημερινής μέρας, όπως τονίζει κατηγορηματικά στη “Νέα Κρήτη” ο κτηνίατρος του ΕΛΓΑ στο νησί Κώστας Ψαρουδάκης, θα πρέπει οι κτηνοτρόφοι που έχουν ζώα στο βουνό να τα συγκεντρώσουν πριν βραδιάσει στους στάβλους τους σε χαμηλότερα ύψη και να τα τροφοδοτήσουν με νερό και τροφή, έχοντας άμεση επικοινωνία με τους Δήμους για το ενδεχόμενο να αποκλειστούν οι στάνες απ’ το χιόνι!
«Τα ζώα πρέπει να μαζευτούν σε χώρους σταβλισμένους και χαμηλούς. Στα χειμαδιά. Δηλαδή σε χώρους που να είναι κάτω από τα 500 μέτρα. Και ειδικώς τα μικρά. Είναι πολύ άσχημο να αφήνουμε μικρά ζώα απροστάτευτα. Γιατί είναι και πολύ μεγαλύτερος ο κίνδυνος να πεθάνουν από ασθένειες που εξαιτίας του κρύου “παραμονεύουν”», λέει στη “Νέα Κρήτη” ο Κώστας Ψαρουδάκης.
«Σε αυτούς τους χώρους, λοιπόν, θα πρέπει να εξασφαλίσουν επαρκείς ποσότητες τροφής και νερού, κυρίως τροφής. Στον στάβλο, οι παραγωγοί συνήθως έχουν χώρους όπου αποθηκεύουν ζωοτροφή. Να εξασφαλίσουν λοιπόν την επάρκεια τροφής σε σανό και σε μείγμα, πριν αποκλειστούν οι δρόμοι πρόσβασης στον στάβλο. Και από ’κει και πέρα, θα είναι σε επαφή με τους Δήμους σε περίπτωση που η χιονόστρωση θα είναι χαμηλά, με συνέπεια οι στάβλοι τους να αποκλειστούν, προκειμένου να τους ανοίξουν τον δρόμο για να μπορούν να πηγαίνουν και να φροντίζουν τα ζώα τους», σύμφωνα με τον Κώστα Ψαρουδάκη.
Γιατί όμως προχώρησε σε αυτή την προειδοποίηση ο γνωστός κτηνίατρος; Όπως διευκρινίζει, φέρνοντας ως παράδειγμα τα Ανώγεια που βρίσκονται στα 730 μέτρα υψόμετρο, «όταν έχουμε ζεστές μέρες, τα αιγοπρόβατα ανεβαίνουν μόνα τους ολοένα και ψηλότερα για να βοσκήσουν. Και όταν πέσει η θερμοκρασία τόσο απότομα, τα ζώα δεν μπορούν να προσαρμοστούν με αυτές τις αλλαγές και να κατέβουν μόνα τους. Θα πρέπει οι ίδιοι οι βοσκοί να τα κατεβάσουν, με τρόπους που οι ίδιοι γνωρίζουν, όπως με τα σκυλιά τους, σφυρίζοντας κ.λπ. Και αφού μπουν κάποια ζώα μπροστά, τα άλλα ακολουθούν και κατεβαίνουν να σμίξουν με το κοπάδι. Και τα κατεβάζουν σιγά-σιγά κάτω. Παλιά μετακινούνταν οι κτηνοτρόφοι. Τώρα με το να χαθούν τα χειμαδιά, που έχουν γίνει ελαιώνες και ξενοδοχεία, δυστυχώς δεν υπάρχουν χαμηλοί χειμερινοί βοσκότοποι, παραθαλάσσιοι. Και αναγκάζονται οι άνθρωποι στα κτηνοτροφικά χωριά να κρατούν τα ζώα τους ψηλά»...
Στο σημείο αυτό, εξηγεί ότι τα ζώα πρέπει να κατέβουν προς τα κάτω το αργότερο μέχρι σήμερα Δευτέρα, αφού οι χιονοπτώσεις που προβλέπουν οι μετεωρολόγοι αναμένεται να έρθουν στο νησί μας από σήμερα μέχρι και αύριο Τρίτη.
«Ας προετοιμαστούμε εμείς για το χειρότερο και αυτό το χειρότερο ας μην έρθει ποτέ», λέει στη “Νέα Κρήτη” ο κτηνίατρος του ΕΛΓΑ Κώστας Ψαρουδάκης.
Τέλος, αφού περάσει η μπόρα, τι θα πρέπει να πράξουν οι κτηνοτρόφοι για να μετριάσουν ή να προλάβουν τις επιπτώσεις στην υγεία των ζώων τους; Στο ερώτημά μας αν θα πρέπει να τους χορηγήσουν αντιβίωση, ο κτηνίατρος Κώστας Ψαρουδάκης απαντά: «Αντιβίωση χωρίς κάποιο αίτιο δε δίνουμε. Αφού περάσει το φαινόμενο, θα δουν τι προβλήματα έχουν και αν έχουν και ανάλογα με τα προβλήματα θα μπορούν να τους χορηγήσουν κάποια θεραπεία οι κτηνίατροι. Αν υπάρχει διάρροια, θα δούμε την γκάμα των φαρμάκων που χορηγούμε στη διάρροια. Και ποτέ μόνος του ο κτηνοτρόφος δεν πρέπει να χορηγήσει φάρμακο. Βέβαια, υποτίθεται ότι αυτή την περίοδο τα ζώα είναι εμβολιασμένα για να τα προστατεύουμε»...
Και καταλήγει λέγοντας: «Βασική αρχή: Το ζώο στο υπερβολικό κρύο προστατευμένο μέρος για να μείνει. Και δεύτερον τροφή. Αν του δώσεις έναν χώρο που να μπορεί στοιχειωδώς να επιβιώσει και το βράδυ με το ένα ζώο δίπλα στο άλλο να αναπτυχθεί μια θερμοκρασία ικανοποιητική, και αν το ταΐσεις, οι απώλειες θα είναι μηδαμινές»...
ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ ΚΑΙ ΕΛΙΕΣ - Χρήσιμες οδηγίες για δενδρώδεις καλλιέργειες
Όσα πρέπει να γνωρίζουν οι παραγωγοί σε εσπεριδοειδή και ελιές, ως προς τις ζημιές από τον παγετό, συμπεριλαμβάνονται στις οδηγίες της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Αγρινίου, με την υπογραφή του γεωπόνου της οργάνωσης Νικόλαου Μπαρτσώκα.
Μεταξύ των άλλων, ο κ. Μπαρτσώκας γράφει: «Οι συχνότερες ζημιές στα εσπεριδοειδή συμβαίνουν από χειμερινούς παγετούς. Τα εσπεριδοειδή δεν έχουν δυνατότητα σκληραγώγησης στο ψύχος, γι’ αυτό σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός αλλά όχι πολύ χαμηλές νεκρώνονται. Μετά από παραμονή δύο ωρών στους -2,5οC παγώνουν πράσινοι και ημιώριμοι καρποί πορτοκαλιάς και λεμονιάς, στους -2,8οC οι ώριμοι καρποί και νεαρή βλάστηση, στους -4,5οC μεγάλης ηλικίας βλαστοί και οφθαλμοί και στους -10οC νεκρώνονται ολόκληρα δέντρα πορτοκαλιάς.
Τα μανταρινοειδή είναι πιο ανθεκτικά και η λεμονιά πιο ευαίσθητη από την πορτοκαλιά.
Ζημιές από παγετό στην ελιά
Η ελιά κινδυνεύει από τους πρώιμους φθινοπωρινούς παγετούς και τους χειμερινούς παγετούς. Οι καρποί παγώνουν στους -3οC, τα φύλλα στους -3 έως -6οC, ο φλοιός στους -7οC και το ξύλο στους μεγαλύτερης ηλικίας βλαστούς στους -13οC. Τον Ιανουάριο τα ελαιόδεντρα, εφόσον έχει συλλεχθεί ο καρπός, έχουν σκληραγωγηθεί και οι οφθαλμοί και οι μεγάλης ηλικίας βλαστοί αντέχουν λίγο περισσότερο στο ψύχος (2-3οC βαθμοί χαμηλότερα).
Με το τέλος του λήθαργου η αντοχή στο ψύχος μειώνεται και ξεκινά η ανοιξιάτικη βλάστηση.
Προστασία από παγετούς
Νοτιοανατολική εγκατάσταση, κεκλιμένο έδαφος και μικρό υψόμετρο του δενδρώνα βοηθούν στην αποφυγή ζημιών από παγετούς.
Σε εγκατεστημένους δενδρώνες οι ανεμοφράκτες μπορεί να δημιουργήσουν θύλακα παγετού και να προκαλέσουν μεγαλύτερη της αναμενόμενης ζημιά. Οι προληπτικοί διαφυλλικοί ψεκασμοί με αμινοξέα και σκευάσματα με αντιπαγετική δράση βοηθούν αποτελεσματικά στην προστασία από το ψύχος. Η χημική ζιζανιοκτονία ή χαμηλή κοπή και το υγρό έδαφος μειώνουν τον κίνδυνο παγετών. Όψιμη αζωτούχος λίπανση και αρδεύσεις το προηγούμενο καλοκαίρι, υπερβολική καρποφορία, καθυστερημένη συγκομιδή, πρώιμο κλάδεμα πριν τον παγετό, αποφύλλωση από εχθρούς και ασθένειες την προηγούμενη βλαστική περίοδο, ακατάλληλο υποκείμενο και γενικά διάφορες καταπονήσεις (έλλειψη ανόργανων στοιχείων και νερού, κ.λπ.) κάνουν το δέντρο πιο ευαίσθητο στους παγετούς.
Μείωση του κινδύνου ζημιών μπορεί να επιτευχθεί με ψεκασμούς με χαλκούχα σκευάσματα τα τέλη χειμώνα για μείωση των πληθυσμών βακτηρίων στην επιφάνεια των φυτών ή με κάλυψη των φυτών ή κορμού με μονωτικά υλικά, ώστε να αποφύγουν την άμεση έκθεση στις ελάχιστες θερμοκρασίες.
Ενεργητική προστασία γίνεται με θέρμανση του δενδρώνα με καύση υλικών όπως άχυρου, παλιών ελαστικών ή με κατάλληλες θερμάστρες που χρησιμοποιούν λάδια, πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Η μέθοδος αυτή δε συνίσταται λόγω των επιπτώσεων που έχει στο περιβάλλον.
