Με δικό της περιφερειακό πρόγραμμα (το γνωστό μας ΠΕΠ), ύψους 534,35 εκατ. ευρώ, αλλά και συμμετοχή στον ειδικό στόχο του λεγόμενου Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που αφορά επιλεγμένα συγκεκριμένες περιοχές της χώρας στο πλαίσιο της προσπάθειας απεξάρτησής τους από τα ορυκτά καύσιμα, θα κάνει... εκκίνηση η Κρήτη στο νέο ΕΣΠΑ!
Νέο ΕΣΠΑ για την προγραμματική περίοδο 2021-2027, το οποίο συνολικά σε επίπεδο κονδυλίων ανέρχεται στα 26,7 δισ. ευρώ (μαζί με το κομμάτι της εθνικής οικονομικής συμμετοχής), κονδύλια τα οποία, με βάση τις οδηγίες της Ε.Ε. και τον σχεδιασμό του υπουργείου Ανάπτυξης, κατανέμονται σε 5 πεδία ή αλλιώς σε 5 Στόχους Πολιτικής.
Ας τα δούμε όμως αναλυτικά. Όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ολοκληρώθηκε το πρώτο σχέδιο της Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης (ΕΣΠΑ) 2021-2027. Στόχος είναι ο σχεδιασμός ολοκληρωμένων προγραμμάτων που απαντούν στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας, καθώς και η έγκρισή τους στον ταχύτερο δυνατό χρόνο εντός του 2021, προκειμένου να ξεκινήσει η υλοποίηση των πρώτων εμπροσθοβαρών δράσεων της νέας περιόδου.
Σύμφωνα με το σχέδιο που έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική σελίδα του ΕΣΠΑ, το κονδύλι που έχει προϋπολογιστεί (κοινοτικοί πόροι) ανέρχεται στα 21.178.951.376 ευρώ, συν 5.564.333.462 ευρώ, ποσό στο οποίο ανέρχεται η εθνική συμμετοχή. Συνεπώς οι συνολικοί πόροι του νέου ΕΣΠΑ ανέρχονται στα 26.743.284.838 ευρώ.
Ωστόσο, στην κατανομή, πλην των 5 βασικών Στόχων Πολιτικής (Σ.Π.), περιλαμβάνεται και ο ειδικός στόχος του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ), το οποίο αφορά κυρίως τη Δυτική Μακεδονία και τον νομό Τριπόλεως, αλλά και εδώ στο νησί μας, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης που επιχειρείται αλλά και στην Τεχνική Βοήθεια.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κατανομή ανά Σ.Π. έχει γίνει για τα κοινοτικά κονδύλια, ενώ η εθνική συμμετοχή έχει επιμεριστεί ανά τομεακό και επιχειρησιακό πρόγραμμα.
Όσον αφορά στο πόσα λαμβάνει ο κάθε Στόχος Πολιτικής (Σ.Π.), η εικόνα έχει ως εξής:
Σ.Π. 1
Ο πρώτος Στόχος Πολιτικής (Σ.Π. 1), που αφορά στην ανταγωνιστική οικονομία και την ψηφιακή μετάβαση, προγραμματίζεται να λάβει 4,059 δισ. ευρώ κοινοτικής συνδρομής.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τα προγράμματα που θα συνδέονται με τον Σ.Π. 1 θα πρέπει να σχετίζονται με τη διασύνδεση της έρευνας με τον παραγωγικό ιστό της χώρας, την προσαρμογή της ελληνικής βιομηχανίας στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, τη δημιουργία αξίας σε όλα τα πεδία του επιχειρείν, την ενδυνάμωση της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, στη διεύρυνση του εύρους των χρηματοδοτικών εργαλείων με τη δημιουργία ενός θεσμικού περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις, τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, κ.ο.κ.
Σ.Π. 2
Ο Σ.Π. 2 αφορά δράσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον, την ενέργεια και την πολιτική προστασία και θα λάβει 4,995 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά θα κατευθυνθούν στην πράσινη οικονομία μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων.
Σ.Π. 3
Ο Σ.Π. 3 αφορά τους ευρύτερους τομείς των μεταφορών και των ευρυζωνικών δικτύων, θα λάβει 2,220 δισ. ευρώ και στον στόχο αυτό θα κατευθυνθεί το 15,3% των πόρων.
Τα κεφάλαια του συγκεκριμένου στόχου θα διατεθούν για την ανάπτυξη ενός ασφαλούς, συνεκτικού και διαλειτουργικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών υψηλής ποιότητας, στην εξασφάλιση προσβασιμότητας και στη βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων, των θαλάσσιων λιμένων και των αεροδρομίων της Ελλάδας με την κατασκευή τμημάτων και συνδέσεων που απουσιάζουν από το δίκτυο.
Επίσης, έμφαση θα δοθεί στην προώθηση σειράς μεσοπρόθεσμων πρωτοβουλιών και δράσεων, οι οποίες στοχεύουν στη δημιουργία ενός σύγχρονου ψηφιακού περιβάλλοντος τόσο για τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις της χώρας, με την υλοποίηση επενδύσεων σε ταχέα και υπερταχέα ευρυζωνικά δίκτυα, σε ανοιχτά ασύρματα δίκτυα για την πρόσβαση όλων στο διαδίκτυο, καθώς και με την ανάπτυξη σύγχρονων δικτυακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων οπτικών ινών και των δικτύων 5G.
Σ.Π. 4
Ο Σ.Π. 4 αφορά τους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής προστασίας και θα λάβει 6,327 δισ. ευρώ.
Τα κεφάλαια θα διατεθούν για τη δημιουργία ίσων ευκαιριών και η ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας (ιδίως γυναικών, νέων και μακροχρόνιων ανέργων) και η κοινωνική σύγκλιση, η ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, η κατάρτιση και στη διά βίου μάθηση, η κοινωνική προστασία και η ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού, η αντιμετώπιση της υλικής στέρησης και ο συστημικός εκσυγχρονισμό των αντίστοιχων θεσμών.
Παράλληλα, ο συγκεκριμένος στόχος πολιτικής θα επικεντρωθεί στην εφαρμογή ολοκληρωμένων μέτρων που αφορούν, μεταξύ άλλων, τη στέγαση και τις κοινωνικές υπηρεσίες και την εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης και της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.
Σ.Π. 5
Ο Σ.Π. 5, που αφορά τις ολοκληρωμένες χωρικές παρεμβάσεις και την αστική ανάπτυξη, θα λάβει 1,145 δισ. ευρώ.
Στον συγκεκριμένο στόχο θα δοθεί προτεραιότητα στην ενίσχυση της ολοκληρωμένης κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής τοπικής ανάπτυξης, με έμφαση στη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, της πολιτιστικής κληρονομιάς, του τουρισμού, κ.ά.
Ειδικός στόχος ΤΔΜ
Ο ειδικός στόχος ΤΔΜ, που αφορά την “απεξάρτηση” από τα ορυκτά καύσιμα, θα εισπράξει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το ποσό των 1,320 δισ. ευρώ.
Το ΤΔΜ επικεντρώνεται στη στήριξη των Περιφερειών Δυτικής Μακεδονίας, Πελοποννήσου, Κρήτης, Βορείου και Νοτίου Αιγαίου.
* Στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας (ΠΕΚ, ΠΕΦ) και στον Δήμο Μεγαλόπολης (Δ.Μ.) της Π.Ε. Αρκαδίας (ΠΕΑ), περιοχές άμεσα εξαρτώμενες από την εξόρυξη και καύση λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
* Στις Περιφέρειες Κρήτης (Π.Κ.), Νοτίου Αιγαίου (ΠΝΑ) και Βορείου Αιγαίου (ΠΒΑ), περιοχές άμεσα εξαρτώμενες από την καύση μαζούτ και ντίζελ, που σταδιακά θα καταργηθούν.
Τεχνική βοήθεια
Τέλος, το ποσό των κοινοτικών πόρων που θα διατεθούν για την τεχνική βοήθεια ανέρχονται στα 758,7 εκατ. ευρώ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι 11 θεματικοί στόχοι της Π.Π. 2014-2020 ενοποιούνται στους 5 Στόχους Πολιτικής που προαναφέρονται, ενώ αντίστοιχα οι 60 επενδυτικές προτεραιότητες ενσωματώνονται σε 35 ειδικούς στόχους [32 ειδικούς στόχους κατανεμημένους στους Σ.Π. 1-5, 1 ειδικό στόχο για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) και 2 ειδικούς στόχους για τα προγράμματα Interreg].
Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι σημαντική διαφοροποίηση της νέας Π.Π. είναι η αύξηση της ευελιξίας των προγραμμάτων στη μεταφορά πόρων. Κατά τον σχεδιασμό ή κατά την αναθεώρηση, το κράτος-μέλος μπορεί να διαθέσει το 5% των πόρων σε εργαλεία κεντρικής διαχείρισης και μπορεί να μεταφέρει έως το 20% των πόρων ενός ταμείου σε άλλο ταμείο για το ΕΤΠΑ, το Ταμείο Συνοχής και το ΕΚΤ+.
Επιπλέον, μπορεί να μεταφέρει έως 15% των πόρων από τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες στις περιφέρειες μετάβασης ή στις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.
ΤΑ ΠΟΣΑ
Η κατανομή για τα τομεακά προγράμματα
Οι πόροι ανά πρόγραμμα, με βάση την κοινοτική και την εθνική συμμετοχή, δηλαδή τα τομεακά προγράμματα κατανέμονται ως εξής:
Πρόγραμμα “Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα Καινοτομία”: 4,116 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα “Ψηφιακός Μετασχηματισμός”: 638 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα “Περιβάλλον Ενέργεια - Κλιματική Αλλαγή”: 3,768 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα “Υποδομές Μεταφορών”: 2,314 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα “Πολιτική Προστασία”: 757,37 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα “Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση”: 4,410 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση: 1,617 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα “Αλιεία και Θάλασσα”: 468,7 εκατ. ευρώ.
Τα Περιφερειακά Προγράμματα (ΠΕΠ)
Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης: 604,9 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Κεντρικής Μακεδονίας: 1,363 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα Θεσσαλίας: 524,3 ευρώ.
Πρόγραμμα Ηπείρου: 403,3 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Δυτικής Ελλάδας: 594,85 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Δυτικής Μακεδονίας: 373 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Στερεάς Ελλάδας: 403,3 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Πελοποννήσου: 388,2 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Ιονίων Νήσων: 272,2 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Βορείου Αιγαίου: 373 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Κρήτης: 534,35 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Αττικής: 2,025 δισ. ευρώ.
Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου: 357,4 εκατ. ευρώ.
