Το Μεγάλο Κάστρο γιορτάζει σήμερα τον προστάτη και πολιούχο του, Άγιο Μηνά.
Ωστόσο οι συνθήκες φέτος είναι τελείως διαφορετικές, αφού λογω προβλήματος υγείας δεν παρίστατο ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, αλλά και λόγω covid- 19 και ο εορτασμός πραγματοποιήθηκε χωρίς την παρουσία πιστών, εξαιτίας των αυστηρών μέτρων που έχουν ληφθεί κατά της πανδημίας στη χώρα μας.
Η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία τελέστηκε χωρίς πιστούς, ενώ δεν πραγματοποιήθηκε η λιτάνευση του Ιερού Λειψάνου και της εικόνας του Αγίου.
Ο Άγιος και προστάτης του Ηρακλείου
Ο Άγιος Μηνάς καταγόταν από την Αίγυπτο και οι ρίζες τού ονόματός του φαίνεται ότι βρίσκονται στο Μένες, που παραπέμπει στον πρώτο Φαραώ της ενωμένης Αιγύπτου και ιδρυτή της πρώτης Δυναστείας. Υπάρχει πάντως και μια ενδιαφέρουσα παράδοση, σύμφωνα με την οποία η μητέρα του τον ονόμασε Μηνά, καθώς άκουσε όταν τον έφερε στο φως, το 285 στη Νίκαια, κοντά στη Μέμφιδα, μια φωνή που έλεγε «Αμήν».
Σύμφωνα με αυτήν, οι γονείς του, ο Ευδόκιος και η Ευθυμία, δεν είχαν παιδιά και παρακαλούσαν τον Θεό να τους στείλει ένα. Μια μέρα, καθώς προσεύχονταν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, άκουσαν μια φωνή που έλεγε «Αμήν» και αυτό θεωρήθηκε θείο σημάδι, ότι οι προσευχές τους είχαν εισακουστεί. Ο Άγιος Μηνάς μαρτύρησε, σύμφωνα με την παράδοση, επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Το σώμα του μεταφέρθηκε από την αδερφή του στην Αλεξάνδρεια ε ένα πλοίο.
Στα χρόνια του Αθανασίου της Αλεξανδρείας, ο θρύλος αναφέρει ότι ένας άγγελος εμφανίστηκε στον Πάπα και τον διέταξε να τοποθετήσει το σώμα του Αγίου, που βρισκόταν σε μια εκκλησία της Αλεξάνδρειας, πάνω σε μια καμήλα και να το οδηγήσει μέσω της Λιβυκής ερήμου, όπως και έγινε. Η καμήλα σταμάτησε σε ένα πηγάδι κοντά στη λίμνη Μαρεώτιδα και αρνείτο να μετακινηθεί από εκεί. Και τότε οι πιστοί το θεώρησαν ως θεϊκό σημάδι, ότι το σώμα του Αγίου Μηνά έπρεπε να ταφεί εκεί.
Υπάρχει μια ακόμη παράδοση που θέλει το σώμα να μεταφέρεται ξανά μετά από περιπέτειες προς την Αλεξάνδρεια και με τον ίδιο θαυματουργό τρόπο να επιστρέφει στον αρχικό τόπο ταφής. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, ο Άγιος Μηνάς στις παλαιοχριστιανικές παραστάσεις εικονίζεται ανάμεσα σε δύο καμήλες. Σύμφωνα μάλιστα με μια παράδοση, το σώμα του τοποθετήθηκε μέσα σε μια σαρκοφάγο από ξύλο και ασήμι.
Πάνω από το μνήμα του οι πρώτοι χριστιανοί κατασκεύασαν, κατά τη συνήθεια της εποχής, ένα “μαρτύριο”, το οποίο με τα χρόνια, όσο επεκτεινόταν η λατρεία του Αγίου, μετεξελίχθηκε σε βασιλική, από τις πιο φημισμένες του παλαιοχριστιανικού κόσμου.
Ο Άγιος Μηνάς εικονίζεται ως στρατιωτικός Άγιος, καθώς είχε αυτή την ιδιότητα ως υπήκοος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ στην Κρήτη παριστάνεται καβαλάρης πάνω στο γηγενές γεωργαλίδικο άλογό του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Άγιος Μηνάς είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε πολλές πόλεις της Γερμανίας και της Ελβετίας, όπου λατρεύεται ως προστάτης των εμπόρων και των γεωργών, θεωρείται ιδιαίτερα θαυματουργός, ενώ η γιορτή του τόσο στην Καθολική όσο και στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι την ίδια ημέρα, στις 11 Νοεμβρίου.
Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά ξεκίνησε να χτίζεται στις 25 Μαρτίου 1862 και η κατασκευή του διακόπηκε κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866. Η ολοκλήρωση του ναού έγινε στις αρχές του 1895, ενώ τα εγκαίνιά του τελέστηκαν στις 16 Απριλίου 1895 από τον Μητροπολίτη Κρήτης Τιμόθεο Α’. Ο ναός είναι ο μεγαλύτερος στην Κρήτη, ενώ θεωρείται και ένας από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα.
Αρχιτεκτονικά, ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά κατατάσσεται, με βάση την κάτοψη και τη στέγασή του, σε σταυροειδή εγγεγραμμένο με τρούλο και με υψηλό τύμπανο, με το κτίσμα να συνδυάζει εσωτερικά στοιχεία τρίκλιτης βασιλικής. Διαθέτει νάρθηκα και γυναικωνίτη, ενώ χαρακτηριστική είναι η ανωδομή του με επικάλυψη από κεραμίδια. Στα υπόγειά του, κάτω από το κεντρικό κλίτος, διαθέτει μια μεγάλη δεξαμενή νερού.
Ο ναός του Αγίου Μηνά αποτελεί χαρακτηρισμένο ιστορικό μνημείο, όπως βεβαίως και ο αρχαιότερος, ο λεγόμενος “μικρός Άγιος Μηνάς”, ενώ πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας οι προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει μετά τις πληγές που του άφησε ο χρόνος, αλλά και οι σεισμοί που έχουν χτυπήσει το Ηράκλειο, κυρίως εκείνοι του 1926 και του 1935, και οι οποίες έγιναν ακόμα πιο έντονες με τους γερμανικούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το θαύμα του Αιγύπτιου Αγίου του Ηρακλείου
Στον μικρό ναό του Αγίου Μηνά πλήθος πιστών παρακολουθούν με κατάνυξη την Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως. Είναι Μεγάλο Σάββατο βράδυ.
Ηράκλειο, 18 Απριλίου 1826
Στον μικρό ναό του Αγίου Μηνά πλήθος πιστών παρακολουθούν με κατάνυξη την Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως. Είναι Μεγάλο Σάββατο βράδυ, ξημερώνει Κυριακή του Πάσχα.
Οι Τούρκοι κατακτητές της πόλης επιβουλεύονται τις ζωές των Χριστιανών και προετοιμάζονται για ακόμα μία ανηλεή σφαγή. Κρίνουν λοιπόν ως καταλληλότερη στιγμή για τα πανούργα σχέδια τους τη στιγμή του εκκλησιασμού αφού οι χριστιανοί κάτοικοι του Ηρακλείου θα είναι εντελώς απροετοίμαστοι και ανυπεράσπιστοι απέναντι σε μια τέτοια επίθεση.
Μάλιστα από νωρίς τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου οι Τούρκοι βάζουν φωτιές και προκαλούν πυρκαγιές σε γειτονιές απομακρυσμένες από την Μητρόπολη. Λέγεται ότι αυτό συνέβη για να παραπλανήσουν την Διοίκηση της πόλης.
Ήταν η στιγμή της ανάγνωσης του Ευαγγελίου (λίγο πριν το Χριστός Ανέστη) όταν τα μανιασμένα πλήθη των Τούρκων ορμούν και περικυκλώνουν τον ναό του Αγίου Μηνά. Όλα ήταν έτοιμα για αυτούς προκειμένου να ξεκινήσουν την απόλυτη καταστροφή και το αιματοκύλισμα.
Πώς ματαιώθηκε το σχέδιο της σφαγής
Τότε, σύμφωνα με την παράδοση, εμφανίζεται μπροστά τους ένας έφιππος γέρος με ξίφος και αρχίζει να τους καταδιώκει. Αιφνιδιασμένοι οι Τούρκοι τρέπονται σε φυγή, ενώ έχουν καταληφθεί από έναν απερίγραπτο τρόμο. Έτσι το σχέδιο της σφαγής ματαιώνεται, οι Χριστιανοί σώζονται.
Το παράδοξο της ιστορίας έγκειται στο γεγονός ότι το θαύμα του Αγίου Μηνά αποκαλύφθηκε από τους ίδιους τους Τούρκους. Η παράδοση αναφέρει ότι μέσα στο σκοτάδι οι στρατιώτες που ήταν έτοιμοι να σφάξουν τους Χριστιανούς πέρασαν τον γέρο που τους επιτέθηκε για τον Διοικητή τους, Αγιάν Αγά.
Εξέλαβαν την επίθεση από μέρους του ως ματαίωση του σχεδίου τους και γι' αυτό τράπηκαν σε φυγή. Όταν όμως αργότερα πήγαν στο Αγά τους για να διαμαρτυρηθούν για το περιστατικό εκείνος τους διαβεβαίωσε πως το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου δεν είχε βγει και δεν απομακρυνθεί ούτε λεπτό από το σπίτι του.
Τότε οι ίδιοι οι Τούρκοι θεώρησαν το περιστατικό ως θαυματουργή επέμβαση του Πολιούχου και προστάτη της πόλης Αγίου Μηνά. Εκείνοι δηλαδή που ήταν έτοιμοι να σφάξουν και να λεηλατήσουν γνωστοποίησαν το περιστατικό και το θαύμα! Μάλιστα από εκείνο το περιστατικό και έπειτα κατέχονταν από δέος για τον Άγιο Μηνά και προσέφεραν δώρα στο ναό του.
Ευχές Σωκράτη Βαρδάκη για την εορτή του Αγίου Μηνά
Με αφορμή τον εορτασμό του πολιούχου του Ηρακλείου, του Αγίου Μηνά, ο Σωκράτης Βαρδάκης βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία δήλωσε:
«“Η καθιέρωση του Αγίου Μηνά ως πολιούχου του Μεγάλου Κάστρου την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αντικατοπτρίζει την πίστη που είχε πάντα ο λαός μας στα δύσκολα εκείνα χρόνια.
Σήμερα οι δυσκολίες που έχουν παρουσιαστεί, μας αναγκάζουν να γιορτάσουμε από μακριά, ωστόσο όμως πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε με μεγαλύτερο θάρρος από ποτέ, όλοι με αλληλεγγύη για τον συνάνθρωπό μας.”Εύχομαι σε όλο τον κόσμο χρόνια πολλά και του χρόνου να γιορτάσουμε ξανά όλοι μαζί τον πολιούχο του Ηρακλείου μας.»
Δήλωση του Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ν. Ηρακλείου και αν. Τομεάρχη Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Χάρη Μαμουλάκη:
«Ιδιαίτερη μέρα για το Ηράκλειο η 11η Νοεμβρίου. Η πόλη γιορτάζει, τιμά τον πολιούχο και προστάτη της Άγιο Μηνά, τιμά την παράδοση και τον πολιτισμό της, σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας μας, με την κοινωνική συνοχή να δοκιμάζεται από την υγειονομική και οικονομική κρίση.
Σήμερα, περισσότερο ίσως από κάθε άλλη φορά, αναζητούμε τη δύναμη, το κουράγιο και την ελπίδα. Εύχομαι αυτή η μέρα - ορόσημο για το Ηράκλειο, να αποτελέσει και την αφορμή και για την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Της αγάπης, της υποστήριξης και της βοήθειας απέναντι σε κάθε συμπολίτη μας που βρίσκεται σε ανάγκη. Χρόνια πολλά!».
