«Ζούμε ένα μεγάλο πείραμα»

Κρήτη
«Ζούμε ένα μεγάλο πείραμα»

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Αυτά που θα γίνονταν σε 30 χρόνια θα γίνουν σε τρία», σημειώνει ο καθηγητής Γ. Νικολακάκης

Οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν περιγράψει τη μετα-COVID 19 εποχή σε ολόκληρο τον κόσμο ως το αποτέλεσμα ενός εν εξελίξει πειράματος που έχουν εξυφάνει και υλοποιούν «σκοτεινοί κύκλοι». Οι προφήτες, που επανεμφανίζονται πάντα σε κρίσιμες ώρες, παλιοί και νέοι, έχουν κοιτάξει μέσα από τις γυάλινες σφαίρες τους και έχουν διακρίνει, ως συνήθως, τα πιο σκοτεινά από τα σενάρια που έχουν δει το φως της δημοσιότητας.

Οι λάτρεις της επιστημονικής φαντασίας έχουν και πάλι τον πρώτο λόγο, δηλώνοντας, και δικαίως, ότι για μια ακόμη φορά η φαντασία πρόλαβε χρονικά την πραγματικότητα. Οι επιστήμονες μάς προειδοποιούν ότι ο νέος κορωνοϊός ήρθε για να μείνει για αρκετά ακόμα χρόνια, ενώ οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί αναλυτές ερμηνεύουν τα σημεία των καιρών ως την έκρηξη μιας βόμβας μεγατόνων που συνεχίζει να σαρώνει τα πάντα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μετα-COVID-19 εποχή θα προσεγγίζει οργουελιανές περιγραφές, με τις συνέπειες της πανδημίας να έχουν ανοίξει ένα βαθύ ρήγμα κάτω από τα θεμέλια της κοινωνίας, της εργασίας, της εν γένει οικονομίας, της πολιτικής και κάθε τομέα της ανθρώπινης ζωής.

Με κοινωνιολογικούς όρους, η περιγραφή του νέου κόσμου που έχει αναδυθεί στη “λογική” ενός εν εξελίξει πειράματος είναι από τις πιο κοντινές στην πραγματικότητα - με απόλυτα διακριτικά φυσικά όρια από την ερμηνεία που δίνουν στο “πείραμα” οι λάτρεις των θεωριών συνωμοσίας. Τις προετοιμασίες γι’ αυτό τις ζήσαμε ήδη από τη δεκαετία του ’80, όταν το AIDS μπήκε στη ζωή μας και η σεξουαλική αποστασιοποίηση ήρθε να αλλάξει τις ερωτικές σχέσεις, ενώ οι “πρόβες” έγιναν σε διάφορες φάσεις, είτε με τη γρίπη των πτηνών, είτε με τον Η1Ν1, είτε με τον SARS, είτε με αντίστοιχα μικρότερης έκτασης ξεσπάσματα, σύμφωνα με τον γνωστό καθηγητή Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης δρ. Γιώργο Νικολακάκη.

Οι δεξαμενές σκέψεις εκτιμούσαν ότι, μετά την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, το επόμενο “νέο παράδειγμα” θα αναδυόταν με τα πρώτα σημάδια του το 2060. Ωστόσο, ήρθε ο κορωνοϊός για να ανατρέψει τα δεδομένα και να λειτουργήσει ως επιταχυντής των εξελίξεων.

«Αυτά που θα γίνονταν σε 30 χρόνια θα γίνουν σε τρία», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Νικολακάκης, δίνοντας έμφαση στο ξεθεμελίωμα των εργασιακών πρώτιστα και κοινωνικών στη συνέχεια σχέσεων. Με αφορμή την πανδημία, αποδομούνται παντού όλες οι σχέσεις του κλασικού καταμερισμού της εργασίας, κάτι που είχε προδιαγραφεί εδώ και 30 χρόνια. Αν και πολύ σκληρό, είναι πραγματιστικό το ότι, αν ιεραρχήσεις τα πράγματα, ο θεμέλιος λίθος είναι η εργασία, καθώς σε αυτή βασίζονται όλα, η κοινωνική συνοχή, η οικογένεια, η ομάδα... Και σταδιακά αποκαλύπτεται η εκ των ένδον άλωση, με τον σύγχρονο καπιταλισμό να επιτυγχάνει στόχους που πάντα επιθυμούσε, όπως για παράδειγμα την εξ αποστάσεως εργασία. Η Παιδεία παίρνει τη σκυτάλη, ενώ ακόμα και το δημόσιο σύστημα Υγείας συνεχίζει να νοσεί παρά τα όσα γίνονται, σύμφωνα με τον γνωστό επιστήμονα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μη στελέχωση των νοσοκομείων με το απαιτούμενο νέο προσωπικό, φαινόμενο που έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις και σε άλλες χώρες, με πρόσφατες κινητοποιήσεις μεταξύ άλλων σε Ισπανία και Γαλλία.

Το αυτό ισχύει και στην Παιδεία, με τα πρώτα συμπτώματα της παθογένειας να εμφανίζονται ήδη μέσα στην κρίση του lockdown, όπου τα μαθήματα γίνονταν με τον πρωτόγνωρο “ηλεκτρονικό” τρόπο μέσα από υπολογιστές και κινητά, και συνεχίζονται με την πολεμική γύρω από το άνοιγμα των σχολείων. Σε επίπεδο κοινωνίας, οι επαφές μετατρέπονται ολοένα και περισσότερο σε ψηφιακές, «κοντά και μακριά ταυτόχρονα», όπως τις περιγράφει ο γνωστός καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

«Πώς μπορείς, ωστόσο, να μιλάς για κοινωνικές σχέσεις όταν οποιαδήποτε επαφή ενέχει τον κίνδυνο μόλυνσης», σημειώνει χαρακτηριστικά. Πλέον οι φίλοι “μιλούν” και βεγγερίζουν μέσω σελίδων κοινωνικής δικτύωσης και διαδικτυακές συζητήσεις, ενώ αρκεί να βήξει κάποιος δίπλα σου για να ξεκινήσεις μαραθώνιο που θα σε οδηγήσει σε απόσταση ασφαλείας, ειδικά αν ανήκεις σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Και η αποδόμηση συνεχίζεται σε όλα τα θεσμικά συστήματα τα οποία δε λειτουργούν και “ξηλώνονται” σιγά-σιγά αλλά με ρυθμούς διαρκώς επιταχυνόμενους λόγω της πανδημίας, ξεπερνώντας τη 40ετία ή 30ετία που απαιτούταν ως τα τώρα προκειμένου να διαπιστωθεί και να γίνει αποδεκτό από την κοινωνία κάτι τέτοιο.

Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ότι παρόμοιο διάστημα απαιτήθηκε για να γίνει αποδεκτή η νοσηρή κατάσταση στο ελληνικό δημόσιο. Σε επίπεδο πολιτικής καταγράφεται μια οπισθοδρόμηση της Δημοκρατίας, η οποία, ως ζωντανό σύστημα, προϋποθέτει εξ ορισμού συμμετοχή, κάτι που φυσικά δεν υφίσταται σε αυτούς τους καιρούς, ενώ θεμελιώδη δικαιώματα έχουν μπει... “στο ψυγείο” λόγω της πανδημίας. Και αυτή δεν είναι φυσικά η μόνη αντίφαση των καιρών.

«Υπάρχουν “μαύρες τρύπες” που μεγαλώνουν και καταπίνουν τα πάντα», περιγράφει εύστοχα την κατάσταση ο κ. Γιώργος Νικολακάκης, δηλώνοντας παράλληλα ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ή να προβλέψει ποια θα είναι τα νέα σημεία ισορροπίας, να φανταστεί πού θα υπάρχουν νέα κοινωνικά consensus (σ.σ.: κοινή συναίνεση και ομοφωνία) σε όλα τα επίπεδα και στην πολιτική.

Άγνωστος ο αντίκτυπος και των “θετικών επιταχυντών”

Το ενδιαφέρον στην όλη ιστορία είναι ότι, εκτός από τους αρνητικούς επιταχυντές, υπάρχουν και οι θετικοί, που αναμένονται με τις αντιδράσεις που θα προκληθούν στην κοινωνία, ο αντίκτυπος των οποίων ωστόσο επίσης παραμένει άγνωστος. Σε αυτό το πλαίσιο ερμηνεύεται και η απειθαρχία των νέων απέναντι στο σύστημα του “Μεγάλου αδερφού” του κορωνοϊού, «μια κατάσταση υγιής εντός εισαγωγικών αλλά ταυτόχρονα ανθυγιεινή εκτός εισαγωγικών».

«Δε γνωρίζουμε τι θα φέρει η επιτάχυνση που προκάλεσε και προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού», εκτιμά ο κ. Νικολακάκης, προσθέτοντας ότι είναι ασαφές ακόμα «πόσο θα φουσκώσει αυτό το πράγμα μέχρι να εκραγεί». Το μόνο σίγουρο είναι ότι η COVID-19 και οι συνέπειές της ήρθαν για να μείνουν, “αποστειρώνοντας” την κοινωνία και μεταλλάσσοντάς την, ξεθεμελιώνοντας αξίες που χρειάστηκαν αιώνες για να διαμορφωθούν και διαλύοντας τα πάντα. Με τη “διάδοχη κατάσταση” στο κοντινό μέλλον να παραμένει ακόμα στην ομίχλη.

Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News