Με ένα ποίημα… «φρικτά ωραίο», όπως σχολίασε συνάδελφος της, η φιλόλογος του 7ου ΓΕΛ Ηρακλείου, Νατάσσα Χαλκιά συγκλονίζει, συγκινεί, ευαισθητοποιεί αλλά και προβληματίζει τον αναγνώστη του! Η έμπειρη καθηγήτρια ορμώμενη από τα δραματικά γεγονότα που οδήγησαν στον φρικτό θάνατο της Ελένης Τοπαλούδη έγραψε ένα ποίημα γροθιά στο στομάχι …
Ηχώ από όχι
"άρχισε να μυρίζει το σκοτωμένο σώμα
κι εγώ βογκώ την αιώνια σιωπή
κάτω από τσιμέντο που στέγνωσε γρήγορα
κι εγώ βογκώ τη φρίκη μου που σκόνταψε σε βράχια∙
κομματιασμένη φρίκη
λάμνει στην επιφάνεια μιας κόκκινης θάλασσας
σαν αίμα
από αίμα
δικό μου δικό σου δικό της
ένας γλάρος μαζεύει σύμφωνα και φωνήεντα –
ξεκοιλιασμένες λέξεις
λέξεις μικρές
στάζει στο ράμφος του η ηχώ από όχι∙
τα σφραγισμένα μάτια τον παρακολουθούν
να διαγράφει κύκλους πάνω απ’ το άψυχο κορμί
και μια απόχη στα νύχια του ψαρεύει
την ηχώ
από όχι όχι όχι
τα μαλλιά στα βράχια απλωμένα χταπόδια
λιάζονται σε σκουριασμένους ουρανούς
πλεγμένα κοτσίδες
με κόκκινες αιμάτινες κλωστές
τα πόδια ξερά κλαδιά, τα χέρια λεπίδες
σκάφτουν λαγούμια φως στην άγονη πέτρα
μα-
ο θάνατος ποτέ δεν συναινεί στον ήλιο
τα χείλια ασάλευτα στη γλώσσα αρμύρα
στάζει στην άκρη της
η ηχώ
από όχι όχι όχι
στην αντηλιά της μνήμης θα κάψω τις μορφές σας
έτσι όπως ξαπλώνω σε ακίνητη στάση
με τη ρυτίδα στο μέτωπο
που πάντα θα ουρλιάζει
Το neakriti.gr επικοινώνησε με την Νατάσσα Χαλκιά, η οποία μίλησε για τους λόγους που την οδήγησαν στην συγγραφή του συγκεκριμένου ποιήματος, ενώ θέλησε να στείλει και ένα μήνυμα αφύπνισης στους γονείς που μεγαλώνουν παιδιά με «απαρχαιωμένες νοοτροπίες περί ισχυρού φύλου και άνισων σχέσεων..», επισημαίνοντας «πως τέρατα δεν υπάρχουν, τερατώδεις όμως μπορούμε να γίνουμε στην πορεία.…
Οι δολοφόνοι της Ελένης δεν είναι ψυχοπαθείς ούτε νοητικά νοσούντες, είναι παιδιά «κανονικών» οικογενειών …»
Ποιο ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία αυτού του ποιήματος; Ποια ανάγκη το δημιούργησε; Η φρικτή δολοφονία και ο ομαδικός βιασμός της Ελένης Τοπαλούδη στοίχειωσε τη σκέψη μου. Και όπως έγραψε ο Νίτσε, «το εγώ μιλά μόνο όταν έχει πληγωθεί». Παραφράζοντας τον μεγάλο φιλόσοφο και μιλώντας προσωπικά, κάθε ποίημα γεννιέται πάντα από μια πληγή, μια λύπη, μια απώλεια που την μοιράζομαι γράφοντας. Η χαρά είναι μια κατάσταση που ποτέ δεν με ενδιέφερε να αποτυπώσω στο χαρτί. Αν είμαι χαρούμενη, θα τραγουδήσω και θα χορέψω. Αντίθετα, η κόλαση γύρω μου κινητοποιεί τη σκέψη και βουτά την πένα μου στο μελάνι. Γράφω για να λυτρωθώ. Αυτό έκανα και με την «ηχώ από όχι».
Ένα ποίημα – γροθιά στο στομάχι. Οι στίχοι του, ηχηρό μήνυμα και αιτία προβληματισμού για κάθε υποψήφια Ελένη, για κάθε γονιό που μεγαλώνει θύματα ή θύτες, για μια ολόκληρη κοινωνία. Έτσι δεν είναι; Η υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη συγκλόνισε την κοινή γνώμη και είναι φυσικό να εγείρονται ερωτήματα για την ευθύνη που βαρύνει τους γονείς των δολοφόνων. Γιατί αναμφίβολα έχουν. Οι δολοφόνοι της Ελένης δεν είναι ψυχοπαθείς ούτε νοητικά νοσούντες, είναι παιδιά «κανονικών» οικογενειών. Η φρικτή πραγματικότητα του σεξουαλικού εγκλήματος «δείχνει» οικογένειες, ακόμα και ολόκληρες κοινωνίες ή έστω κοινότητες, που συνεχίζουν να καλλιεργούν στερεότυπα ανδρών επωάζοντας τη βία κατά των γυναικών. Είναι ανάγκη να αντιληφθούμε όλοι πως υποχρέωση και ευθύνη των γονιών είναι να μεγαλώσουν και να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην συμπεριφέρονται σαν λύκοι. Και όχι μόνο∙ είναι εξίσου σημαντικό οι γονείς να υπογραμμίζουν στα παιδιά τους – από την πιο μικρή κιόλας ηλικία – πως κάθε πράξη τους έχει αναπόφευκτες συνέπειες. Το μοντέλο της ελληνικής οικογένειας που λειτουργεί ως προστατευτικό δίχτυ για κάθε ανεύθυνη ή και άνομη πράξη του παιδιού, μπορεί τελικά να λειτουργήσει ως θερμοκήπιο παραβατικών συμπεριφορών.
Το ποίημα εκφράζει τον τρόπο που βίωσε η Ελένη τον θάνατό της και το αίσθημα τρόμου που την κυρίευσε τις τελευταίες της στιγμές. Διαβάζοντάς το κάποιος, ενδεχομένως να θελήσει να μπει στη θέση της και να σκεφτεί ότι πράγματι κάπως έτσι θα πρέπει να ήταν οι τραγικές τελευταίες στιγμές... Ποιες ήταν οι σκέψεις και τα συναισθήματά σας, όταν το γράφατε; Δεν ξέρω αν υπάρχει ποίημα ή πεζό που θα μπορούσε να περιγράψει το αίσθημα τρόμου της Ελένης. Ούτε αν θα μπορούσε κάποιος ποτέ να μπει στη θέση της διαβάζοντας μερικές αράδες. Ωστόσο, μια καλή συνάδελφος μού έγραψε πως το ποίημά μου είναι «φρικτά ωραίο». Έτσι ένιωσα. Φρίκη.
Ζώντας τα νέα παιδιά από κοντά, πώς μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει συμπεριφορές ακραίες που φτάνουν μέχρι τη δολοφονία; Δεν έχω – ευτυχώς – ως τώρα ανάλογη εμπειρία. Ωστόσο, η παραβατική συμπεριφορά των νέων είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων, εσωτερικών (ιδιοσυστασίας) και εξωτερικών. Συνήθως σχετίζεται με την οικογένεια, την υπολειτουργία παιδαγωγικών παραγόντων και το κοινωνικό τους περιβάλλον. Είναι βέβαιο ότι οι νέοι εκτίθενται αρχικά ως παιδιά στις πεποιθήσεις και τις αξίες των γονιών τους. Και αυτές ακριβώς αναπαράγουν. Ως εκ τούτου, τα νέα παιδιά που στερούνται σωστής γονεϊκής καθοδήγησης και υγιών προτύπων είναι ευάλωτα στην επιθετική συμπεριφορά, καθώς δεν διαθέτουν αναστολές.
Ποιο μήνυμα στέλνετε σε κάθε νέο παιδί, αγόρι ή κορίτσι, με αφορμή τον τραγικό θάνατο της Ελένης; Το μήνυμα που στέλνω απευθύνεται στους γονείς. Όσο σοκαριστικό κι αν ακούγεται, υπάρχει ακόμα – και μάλιστα σε μεγάλη έκταση – μια κοινωνία που συνεχίζει να καλλιεργεί απαρχαιωμένες νοοτροπίες περί ισχυρού φύλου και άνισων σχέσεων. Η προσωπική μου άποψη είναι πως τέρατα δεν υπάρχουν, τερατώδεις όμως μπορούμε να γίνουμε στην πορεία. Και η πορεία αυτή εκκινεί από την οικογένεια. Κι όταν μέσα σε αυτήν υπάρχουν βίαιες συμπεριφορές, απαξίωση του γυναικείου φύλου, ανοχή σε σεξιστικά σχόλια και πατριαρχικά πρότυπα, τότε το μόνο βέβαιο είναι πως θα θερίσουμε και στο μέλλον σπορά βιαστών από το ίδιο μας το χέρι. Αν δεν μπορούμε εν έτει 2020 να αναθρέψουμε αγόρια που σέβονται το γυναικείο φύλο, αυτό αποτελεί μια ξεκάθαρη ήττα για τον πολιτισμό, ή πιο σωστά, αποτελεί προσωπική ήττα και ντροπή.
* Η Νατάσα Χαλκιά γεννήθηκε στο Ηράκλειο. Σπούδασε Φιλολογία στο ΑΠΘ και είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Τα τελευταία χρόνια διδάσκει στο 7ο ΓΕΛ Ηρακλείου.
