Το νερό και η σκίαση είναι δύο βασικοί παράγοντες που παίζουν σημαντικότατο ρόλο στην προστασία των φυτών μας απέναντι στον καύσωνα... Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι καλλιεργητές καταγράφονται σε σημερινό ρεπορτάζ της εφημερίδας «Νέα Κρήτη». Διότι, αν δε γνωρίζουμε πώς λειτουργεί ο ήλιος στα φυτά, δεν μπορούμε να προστατεύσουμε ούτε τα φυτά μας, ούτε την παραγωγή μας!
Σύμφωνα με τους γεωτεχνικούς, τα φυτά με τον δικό τους μοναδικό τρόπο μπορούν να αντιμετωπίσουν τη ζέστη αναπληρώνοντας τα κατεστραμμένα κύτταρά τους κατά τις βραδινές ώρες. Όταν όμως οι θερμοκρασίες ανεβούν πολύ, δεν προλαβαίνουν να επουλώσουν τις πληγές τους, με αποτέλεσμα να αρχίσει η φθορά.
Έτσι, όταν οι θερμοκρασίες ανέβουν αρκετά, τα φυτά αρχίζουν να παρουσιάζουν διάφορα προβλήματα, τα οποία ποικίλλουν ανάλογα με τις ιδανικές θερμοκρασίες που χρειάζεται το καθένα για τη φυσιολογική του ανάπτυξη.
Έτσι, ο καύσωνας προκαλεί εγκαύματα στους καρπούς και στα φύλλα των φυτών, κυρίως αν μετά το πότισμα έχουν πέσει σταγόνες νερού πάνω τους. Τα εγκαύματα αυτά παρουσιάζονται σαν λευκές κηλιδώσεις πάνω στους καρπούς και στα φύλλα.
Οι υψηλές θερμοκρασίες στρεσάρουν τα φυτά, και όταν γίνει αυτό προσπαθούν να εξοικονομήσουν δυνάμεις, και ο ευκολότερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να περιορίσουν την καρποφορία τους, μιας και αυτή τα εξαντλεί.
Αναπόφευκτα, κάποια φυτά δε θα ανθίσουν στον καύσωνα, ή θα ρίξουν τα άνθη τους για να μη γίνει γονιμοποίηση. Επίσης, κάποια θα αναγκαστούν να ρίξουν τους καρπούς τους και τα άνθη τους ώστε να καλύψουν άλλες ανάγκες ενάντια στον ήλιο και τις υψηλές θερμοκρασίες.
Τρόποι αντιμετώπισης
Το πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα φυτά όταν υπάρχει καύσωνας είναι ότι το νερό εξατμίζεται πολύ γρήγορα. Η κατάλληλη ώρα για να ποτίσουμε τα φυτά μας είναι νωρίς το πρωί πριν βγει ο ήλιος ή όταν αρχίζει και πέφτει. Η εξάτμιση του νερού αυτές τις ώρες είναι πολύ μικρή, με αποτέλεσμα σχεδόν όλο το νερό να διοχετεύεται στο ριζικό τους σύστημα.
Το πότισμα των φυτών νωρίς το πρωί θεωρείται το ιδανικότερο, καθώς έτσι θα έχουν αρκετή υγρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας και όταν ανέβει αρκετά η θερμοκρασία τα φυτά θα είναι ήδη ποτισμένα.
Σκίαση φυτών
Πολύ σημαντικό είναι όμως να γνωρίζουμε, παράλληλα, ότι ένας άλλος τρόπος για την προστασία των φυτών από τις υψηλές θερμοκρασίες και τον καύσωνα είναι η σκίασή τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με φυσικό είτε με τεχνητό τρόπο.
Ο φυσικός τρόπος είναι η σκίαση με αναρριχώμενα φυτά ή δέντρα. Για αυτόν τον τρόπο ο κήπος χρειάζεται κατάλληλο σχεδιασμό στις θέσεις των φυτών και ανάλογα κλαδέματα, ώστε τα φυτά να έχουν κάποια επαφή με τον ήλιο.
Ο τεχνητός τρόπος σκίασης είναι με ειδικά δίχτυα σκίασης. Τα δίχτυα σκίασης ποικίλλουν σε πυκνότητα ύφανσης και κυμαίνονται από 30% μέχρι και 95%. Το ποσοστό των διχτυών σκίασης αναλογεί στο ποσοστό των ακτινών του ήλιου που αφήνουν να περάσουν. Ταυτόχρονα θα προστατευτούν τα φυτά από τον άνεμο, τα πουλιά και άλλες συνθήκες που μπορεί να τα επηρεάσουν.
Αποφυγή λιπασμάτων
Σε περίοδο καύσωνα, εξάλλου, το λίπασμα το μόνο που θα κάνει είναι να στρεσάρει περισσότερο τα φυτά.
Η λίπανση πρέπει να γίνει κάποια ημέρα με θερμοκρασία όχι πολύ υψηλή. Αυτό θα βοηθήσει τα φυτά ώστε να χρησιμοποιήσουν τους πόρους τους πιο αποτελεσματικά (οι πληροφορίες προέρχονται από το gardentalk.gr).
ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Ανησυχία για την ανθοφορία της ελιάς
Στο μεταξύ, η ανησυχία είναι πάρα πολύ έντονη στην Κρήτη για την ανθοφορία της ελιάς. Και αυτό ισχύει κυρίως για την Κρήτη και όχι μόνο. Πολύ χρήσιμα στοιχεία αναφέρονται για το θέμα αυτό σε πρόσφατο άρθρο του Σταύρου Βέμμου, ομότιμου καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Το πιο ευαίσθητο και καθοριστικό για την καρποφορία στάδιο είναι αυτό της πλήρους άνθισης και καρπόδεσης. Στο στάδιο αυτό η έλλειψη νερού και οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα με τη μείωση της καρπόδεσης, άρα και της ελαιοπαραγωγής. Η έλλειψη νερού μπορεί να προκαλέσει μείωση του αριθμού των ανθοταξιών των ανθέων/ανθοταξία ή μείωση των γόνιμων ανθέων και ανθόπτωση, με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού καρπόδεσης και καρποφορίας.
Η έλλειψη νερού όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους ελαιοκαλλιεργητές με το πότισμα, όπου αυτό είναι βέβαια δυνατόν (ποτιστικοί ελαιώνες).
Οι παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει ο παραγωγός είναι οι υψηλές θερμοκρασίες και οι θερμοί και ξηροί άνεμοι που μπορεί να μειώσουν την καρπόδεση γιατί προκαλούν αφυδάτωση και ξήρανση των ανθέων. Ο συνδυασμός όμως των υψηλών θερμοκρασιών και έλλειψης νερού μπορεί να προκαλέσει τις σοβαρότερες ζημιές στην ανθοφορία/καρπόδεση.
Είναι γνωστό ότι οι ευνοϊκότερες θερμοκρασίες στο στάδιο της γονιμοποίησης-καρπόδεσης είναι 22-25 βαθμοί Κελσίου. Θερμοκρασίες κάτω από 15οC ή πάνω από 30/32οC μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στην καρπόδεση. Επομένως οι προβλεπόμενες θερμοκρασίες τις επόμενες ημέρες (πάνω από 32οC μέχρι και 35οC) μπορεί να μειώσουν σοβαρά την καρπόδεση στους ελαιώνες που βρίσκονται σε πλήρη άνθιση/καρπόδεση. Να σημειωθεί ότι στις ορεινές περιοχές οι ελιές ανθίζουν πολύ αργότερα από τις πεδινές, όπως επίσης και οι θερμότερες περιοχές ανθίζουν πιο πρώιμα. Στις αρχές του Μάη τη φετινή χρονιά, οι ελαιώνες βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανθοφορίας, μερικοί ίσως και στο στάδιο της πλήρους άνθισης.
Η σοβαρότητα των ζημιών εξαρτάται και από την ποικιλία. Πειράματα στην Κρήτη έδειξαν ότι η γύρη των ποικιλιών "Μαστοειδής" και "Καλαμών" ήταν πιο ανθεκτική στους 30oC από αυτή της "Κορωνέικης" και "Αμυγδαλολιάς", ενώ στους 40oC όλες οι ποικιλίες ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητες. Η καλή θρεπτική και υδατική κατάσταση των δένδρων και των ανθέων αυξάνει την αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες, ενώ η μεγάλη διάρκεια των υψηλών θερμοκρασιών αυξάνει τον κίνδυνο των ζημιών. Υψηλότερη σχετική υγρασία στην ατμόσφαιρα είναι ευνοϊκή και μετριάζει τις ζημιές των υψηλών θερμοκρασιών. Ελαιώνες με νότια έκθεση έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτούς που βρίσκονται σε βορινή έκθεση, γιατί οι τελευταίοι έχουν χαμηλότερες θερμοκρασίες. Τα ποτισμένα ελαιόδεντρα κινδυνεύουν λιγότερο από τους ξηρικούς ελαιώνες. Το ποσοστό της πλήρους άνθισης επηρεάζει και τον βαθμό της ζημιάς».
