Τα αποτελέσματα μιας αναδρομικής μελέτης για τα καρδιολογικά περιστατικά στα νοσοκομεία της Κρήτης την περίοδο της καραντίνας φέρνει στο φως της δημοσιότητας ο καθηγητής Καρδιολογίας Γιώργος Κοχιαδάκης, ο οποίος επιμελήθηκε τη μελέτη αυτή, και ουσιαστικά αποτελεί το πρώτο πραγματικό πόνημα εν μέσω COVID - 19 για τη συσχέτιση της πανδημίας με τα εμφράγματα και τα στεφανιαία σύνδρομα. Η μελέτη αξιοποιεί με τη συγκριτική μέθοδο τα αριθμητικά στοιχεία ασθενών από τις καρδιολογικές κλινικές 7 νοσοκομείων της Κρήτης την περίοδο 12 Μαρτίου έως και 13 Απριλίου το έτος 2020, με καραντίνα δηλαδή, και το αντίστοιχο διάστημα το έτος 2019.
Από τα στοιχεία φαίνεται ότι υπάρχει μια σχέση συνάρτησης της μείωσης προσέλευσης των περιστατικών με τη μείωση που παρατηρείται από τα καταγεγραμμένα περιστατικά των κλινικών για τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, ενώ αντίθετα φαίνεται να είναι σταθερά τα στοιχεία των κλινικών για τα οξέα εμφράγματα του μυοκαρδίου. Στην αναδρομική μελέτη του καθηγητή Καρδιολογίας Γιώργου Κοχιαδάκη μεταξύ άλλων αναφέρονται τα ακόλουθα:
«Ένα θέμα που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα, ιδιαίτερα την Καρδιολογική, είναι μια παρατηρούμενη, στις χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία COVID-19, μείωση των των προσελεύσεων/εισαγωγών με έμφραγμα μυοκαρδίου με ανάσπαση του st-διαστήματος (STEMIS) σε σχέση με το προ-πανδημικό επίπεδο.
Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο tctmd.com με τίτλο "The mystery of the missing STEMI during the COVID - 19 pandemia", έχει παρατηρηθεί μια μείωση των οξέων εμφραγμάτων της τάξης του 70% σε σχέση με την περίοδο προ πανδημίας στη Λομβαρδία, ενώ στη Μαδρίτη της Ισπανίας το αντίστοιχο ποσοστό εκτιμάται πως προσεγγίζει το 80%.
Ανάλογες εκτιμήσεις έχουν γίνει επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και στις ΗΠΑ, τον Καναδά και πρόσφατα στην Αυστρία.
Σε μια αναδρομική μελέτη αναλύσαμε τα δεδομένα από τις 7 καρδιολογικές κλινικές των νοσοκομείων της Κρήτης για μια περίοδο ενός μηνός, από την αρχή της εφαρμογής των μέτρων κοινωνικού περιορισμού (καραντίνα: 12 Μαρτίου έως 13 Απριλίου) και τα συγκρίναμε με αντίστοιχα δεδομένα για το ίδιο διάστημα του 2019, σε μια προσπάθεια να εκτιμήσουμε την πιθανή επίδραση της πανδημίας COVID-19 και των μέτρων περιορισμού της στη στεφανιαία νόσο και τις εκδηλώσεις της».
Τα αποτελέσματα
«Οι προσελεύσεις στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του ΠΑΓΝΗ (για τα άλλα νοσοκομεία της Κρήτης δεν είχαμε στοιχεία επειδή σ' αυτά δεν υπάρχουν ξεχωριστά καρδιολογικά ιατρεία στο Τμήμα Επειγόντων) για το χρονικό διάστημα 12 Μαρτίου έως 13 Απριλίου 2019 ήταν 306 ασθενείς, ενώ για το ίδιο χρονικό διάστημα του 2020 ήταν 156 ασθενείς (μείωση 49%).
Από αυτές τις προσελεύσεις οι 93 ασθενείς για το 2019 (30,3%) και οι 47 για το 2020 (30,1%)ανέφεραν σαν αίτια προκάρδιο άλγος (μείωση σε απόλυτες τιμές κατά 49,5%, από το 2019 στο 2020).
Οι εισαγωγές στις Καρδιολογικές Κλινικές με στοιχεία και από τις 7 κλινικές στο χρονικό διάστημα από τις 12 Μαρτίου έως τις 13Απριλίου ήταν 572 ασθενείς για το 2019 και 262 ασθενείς για το 2020 (μείωση κατά 45,8%).
Από τις εισαγωγές οι 96 για το 2019 (17% των εισαχθέντων) και οι 56 για το 2020 (21% των εισαχθέντων) αφορούσαν οξέα ισχαιμικά επεισόδια (μείωση ισχαιμικών επεισοδίων 42% από το 2019 στο 2020).
Αναλύοντας περαιτέρω τα αποτελέσματα, βλέπουμε ότι η μείωση αυτή των οξέων ισχαιμικών επεισοδίων οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση των NSTEMI περιστατικών.
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα δεδομένα που αναλύσαμε, τα ΝSTEMI για το 2019 ήταν 64, ενώ το 2020 ήταν 27 (μείωση κατά 58%) ενώ τα STEMI ήταν 32 το 2019 και 29 το 2020 (μείωση 9,5%)».
«Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, για το χρονικό διάστημα από 12 Μαρτίου έως 13 Απριλίου, ένα χρονικό διάστημα ενός μηνός αυστηρού περιορισμού (καραντίνα) λόγω της πανδημίας COVID-19, οι προσελεύσεις ασθενών στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών μειώθηκαν σημαντικά ως αναμενόταν.
Ανάλογη μείωση παρουσίασαν οι εισαγωγές στις Καρδιολογικές Κλινικές, όπως και τα οξέα ισχαιμικά επεισόδια στο σύνολό τους. Τα αποτελέσματα αυτά είναι σύμφωνα με τις παρατηρήσεις ανάλογων μελετών σε άλλες χώρες.
Ωστόσο, στη δική μας μελέτη παρατηρήσαμε, εν αντιθέσει με τις προηγούμενες, ότι τα STEMI δε μειώθηκαν και ότι η μείωση των οξέων ισχαιμικών επεισοδίων οφείλεται κυρίως στη σημαντική μείωση των NSTEMI περιστατικών.
Καθώς η πανδημία COVID-19 κλιμακώνεται, η δράση των Συστημάτων Υγείας έχει επικεντρωθεί στην προσπάθεια επιβράδυνσης των περιστατικών εξάπλωσής της.
Στη μεγάλη πλειοψηφία των κρατών, συμπεριλαμβανομένων και της χώρας μας, έχει προκριθεί το μέτρο της κοινωνικής απομόνωσης (καραντίνα) και της αποθάρρυνσης ασθενών, ιδιαίτερα όσων ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου για σοβαρή νόσηση από COVID - 19, όπως επί παρουσίας τεκμηριωμένης καρδιαγγειακής νόσου να επισκέπτονται τις δομές παροχής υπηρεσιών υγείας επί απουσίας σοβαρών συμπτωμάτων.
Τα μέτρα αυτά έχουν σίγουρα αποδώσει - τουλάχιστον στη χώρα μας - όσον αφορά την εξάπλωση της πανδημίας COVID - 19. Ωστόσο, υπάρχει προβληματισμός για τις επιπτώσεις των μέτρων στον επιπολασμό των καρδιαγγειακών νοσημάτων και ιδιαίτερα των οξέων ισχαιμικών επεισοδίων.
Εμείς, σε μια αναδρομική μελέτη, αναλύοντας τα δεδομένα για ένα χρονικό διάστημα ενός μήνα από την αρχή της εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης (12 Μαρτίου 2020) και συγκρίνοντας τα αντίστοιχα δεδομένα του προηγούμενου έτους, βρήκαμε πράγματι ότι τα οξέα ισχαιμικά επεισόδια που νοσηλεύτηκαν στα 7 νοσοκομεία της Κρήτης στο διάστημα αυτό ήταν σαφώς λιγότερα από αυτά που νοσηλεύτηκαν το ίδιο χρονικό διάστημα του προηγούμενου χρόνου(45,8%).
Ωστόσο, η μείωση αυτή ήταν ανάλογη της μείωσης προσέλευσης των ασθενών στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (50,8%), όπως και των εισαγωγών στις Καρδιολογικές Κλινικές (51,30%).
Το γεγονός αυτό συν το γεγονός ότι το ποσοστό των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων στο σύνολο των εισαγωγών στις Καρδιολογικές Κλινικές δε μεταβαλλόταν σημαντικά (17% των εισαγωγών για το 2019, έναντι 21% των εισαγωγών για το 2020) μας κάνει να συμπεραίνουμε ότι η παρατηρούμενη μείωση των οξέων ισχαιμικών επεισοδίων οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μειωμένη προσέλευση των ασθενών στις Δομές Υγείας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο επιπολασμός της COVID - 19 στην Κρήτη είναι πάρα πολύ μικρός, γεγονός που συμπεραίνει ότι οι παρατηρηθείσες επιπτώσεις οφείλονται κατά κύριο λόγο στο μέτρο της κοινωνικής απομόνωσης και στον φόβο προσέλευσης των ασθενών στις Δομές Υγείας.
Ενισχυτικό της παραπάνω άποψης είναι ότι τα οξέα εμφράγματα του μυοκαρδίου δε μειώθηκαν σημαντικά στο χρονικό διάστημα της παρατήρησης, πιθανόν γιατί τα συμπτώματα ενός οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου δεν μπορούν εύκολα να αγνοηθούν από έναν ασθενή.
Ενδιαφέρον θα ήταν, και θα βοηθούσε στη διαμόρφωση της άποψής μας, εάν είχαμε καταγράψει και τους θανάτους που υπήρχαν στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στην Κρήτη.
Μια πιθανή αύξηση των αιφνίδιων θανάτων στην Κρήτη, στο εν λόγω χρονικό διάστημα, όπως δημοσιεύματα από τις ΗΠΑ και την Αγγλία αφήνουν να εννοηθεί ότι υπάρχει κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, θα ενίσχυε την άποψη ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός (καραντίνα) μπορεί να μειώνει την εξάπλωση της λοίμωξης από COVID-19, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο για τη στεφανιαία νόσο.
Ωστόσο, όλες οι εκτιμήσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, συμπεριλαμβανομένων και των δικών μας, είναι βασισμένες σε αναδρομικά δεδομένα από μια σχετικά μικρή χρονική περίοδο και έτσι υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα μιας μεγάλης μελέτης καταγραφής (registry).
Νοσοκομεία καταγραφής:
1) Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου.
2) Βενιζέλειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου.
3) Γενικό Νοσοκομείο Χανίων "Ο Άγιος Γεώργιος".
4) Γενικό Νοσοκομείο Ρεθύμνου.
5) Γενικό Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου.
6) Γενικό Νοσοκομείο-Κ.Υ. Ιεράπετρας.
7) Γενικό Νοσοκομείο-Κ.Υ. Σητείας».
Τη συνεπιμέλεια και συγγραφή της αναδρομικής μελέτης που δημοσιεύθηκε στο cardiologynews.gr έχουν:
Κοχιαδάκης Γεώργιος, Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Γ.Γραμματέας Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας
Πετούσης Στυλιανός, Επικουρικός Επιμελητής Καρδιολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου
Αναστασίου Ιωάννης, Καρδιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Καρδιολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου
Παρθενάκης Φραγκίσκος, Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης , Δ/ντής Καρδιολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.
