Για την απειλή των fake news και για τον ρόλο του δημοσιογράφου μίλησε την Τρίτη 11 Ιουνίου στην εκπομπή “Τετ-α-τετ” η Σοφία Ιορδανίδου, η οποία είναι δημοσιογράφος και αναπληρώτρια καθηγήτρια Επικοινωνίας και Νέας Δημοσιογραφίας στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου.
Η κ. Ιορδανίδου μίλησε επίσης για τον ρόλο του δημοσιογράφου και την ανάγκη αυτοπροστασίας του πολίτη από ειδήσεις που μπορούν να στρεβλώσουν την αντίληψή του.
Αρχικά η κ. Ιορδανίδου απάντησε στο ερώτημα ποιος είναι ο ρόλος του δημοσιογράφου, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Αυτός που ήταν πάντα. Να φροντίζει για την αξιόπιστη πληροφόρηση του κοινού. Αυτός είναι ο ρόλος του δημοσιογράφου. Προσεκτικά με τον όρο “αξιόπιστη”».
Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στους δύσκολους καιρούς που περνάει η δημοσιογραφία, καθώς όλο και περισσότεροι της προσάπτουν πως η σημερινή είδηση είναι μεροληπτική και μη ουδέτερη.
Απαντώντας η κ. Ιορδανίδου, σημείωσε πως «η αλήθεια είναι ότι περνάει μια δύσκολη περίοδος η δημοσιογραφία. Αντικειμενικότητα δεν μπορεί να υπάρξει. Η δημοσιογραφία είναι εκ των πραγμάτων κατασκευή είδησης, οπότε, όσο αντικειμενικός κι αν είναι ένας δημοσιογράφος, που δεν μπορεί να είναι, είναι αδιανόητο να κατασκευάσει μια είδηση που δεν έχει επιρροές από πουθενά. Η είδηση είναι κατασκευασμένη. Αυτό που μπορεί να καθοδηγήσει σωστά, ανοικτά και ελεύθερα τον πολίτη είναι η όσον το δυνατόν πιο κοντά στο αντικειμενικό προσέγγιση του δημοσιογράφου. Να μπορέσει να καταθέσει εκείνα τα στοιχεία στον αναγνώστη που θα διαβάσει την είδηση, για να μπορέσει ο ίδιος να διαρθρώσει μια άποψη. Αυτός είναι ο αξιόπιστος δημόσιος λόγος. Είναι εκείνος που έχει τεκμήρια και πηγές, και αφήνει στον πολίτη το δικαίωμα να διαμορφώσει γνώμη. Ό,τι άλλο, είναι κοντά στην προπαγάνδα, στην καθοδήγηση ή στο να θέλω να επιβληθώ στην κοινή γνώμη και όχι να συμβάλλω στη διαμόρφωση».
Η κ. Ιορδανίδου έθιξε και τον εγγραμματισμό στα Μέσα Ενημέρωσης, λέγοντας πως «αυτή τη στιγμή ο τρόπος που λειτουργούν οι όμιλοι των μέσων είναι αποτρεπτικός προς αυτό που ονομάζουμε “αξιόπιστη διερευνητική δημοσιογραφία”. Δεν επενδύει κανένας στην έρευνα στη δημοσιογραφία. Είναι μια μεταβατική περίοδος κατά την οποία αρκούμαστε στο να αντιγράψουμε και να επικολλήσουμε διάφορα πράγματα τα οποία βρίσκουμε στο διαδίκτυο. Το διαδίκτυο έχει προσφέρει πολλά και καινούργια εργαλεία στη δουλειά μας. Όμως μπορεί να κάνει σημαντική ζημιά. Λειτουργεί με χαοτικό τρόπο και μπορεί εύκολα να παραπλανήσει τον αναγνώστη σε εύκολες και γρήγορες αναγνώσεις. Όμως έχει βοηθήσει πάρα πολύ και έχει δώσει κάποιες εναλλακτικές διόδους σε ανθρώπους που ένιωθαν ασφυκτικά πιεσμένοι στα προηγούμενα παραδοσιακά περιβάλλοντα. Είναι ένα νόμισμα που έχει δύο πλευρές. Ο πολίτης που εύκολα μπορεί να παρασυρθεί στο διαδίκτυο έχει έναν και μοναδικό δρόμο: να μάθει πέντε πράγματα γύρω από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα Μέσα Ενημέρωσης. Θα πρέπει να αυτοπροστατευτεί. Γι’ αυτό ενδείκνυται η ο εγγραματισμός στα Μέσα ως μια πάρα πολύ σημαντική παράμετρος», τόνισε ενώ συνέχισε: «Τα fake news δεν είναι για να τα φοβόμαστε. Είναι απλώς για να μας δώσουν την αφορμή να ξέρουμε πού θα απευθυνθούμε για τη σωστή και έγκαιρη ενημέρωση, ώστε να αστειευόμαστε με τις ψευδείς ειδήσεις και να τις χαρακτηρίζουμε ως ανέκδοτα».
Ένα σημαντικό ερώτημα που τέθηκε είναι το άνοιγμα τόσων σχολών δημοσιογραφίας. Ο τόσος μεγάλος αριθμός αποφοίτων από σχολές δημοσιογραφίας σημαίνει αυτόματα πως υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από ποιοτικούς δημοσιογράφους;
Στην απάντησή της η κ. Ιορδανίδου τόνισε: «Είναι πολύ δύσκολο να πάρεις αυτό που θέλεις από το πανεπιστήμιο - χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω καμία σχολή, γιατί ο καθένας πάει σε μια σχολή με σκοπό να πάρει τις γνώσεις που ο ίδιος χρειάζεται. Εάν εγώ θέλω γνώσεις Α, θα πάω κάπου. Εάν θέλω γνώσεις τύπου Β, θα πάω κάπου αλλού. Εάν θέλω γνώσεις τύπου Γ, θα πάω επίσης κάπου αλλού. Ο καθένας ξέρει τι τεχνογνωσία θα του προσφέρει η συγκεκριμένη σχολή για να γίνει κάτι. Σε δεύτερο επίπεδο, θα πάει κάπου αλλού και θα πάρει κάτι περισσότερο. Εγώ δίνω περισσότερη βαρύτητα ώστε να συνδεθούν τα πεδία της δημοσιογραφίας και της επικοινωνίας με τον κόσμο, και μετά να έρθουμε στο πρακτικό πράγμα. Το κατά πόσο είναι χρήσιμο, κρίνεται στην πράξη. Είτε μένει κάποιος είτε φεύγει».
Μιλώντας για τα fake news, η κ. Ιορδανίδου τα χαρακτήρισε ως έναν κατασκευασμένο ορατό κίνδυνο, ενώ, όπως είπε, η παρουσία τους είναι εμφανής από τη στιγμή που υπήρξε ενημέρωση από την πλευρά του πολίτη. «Είναι ένας κατασκευασμένος ορατός κίνδυνος. Γιατί fake news υπήρχαν πάντα. Όποιος είχε εξουσία, μπορούσε να στρεβλώσει την κρίση. Απλά, η τεχνολογία έκανε πιο εύκολη την αναπαραγωγή. Και έχει πάρει διαστάσεις, όπως το να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα στην Αμερική. Και από εκεί ξεκίνησε. Γιατί πίστεψαν πως το αποτέλεσμα είναι άλλο και, αφού δεν ήταν αυτό το επιθυμητό, τότε συνέβη κάτι άλλο. Δίπλα στα fake news, υπάρχουν 47 ορισμοί στη δημοσιογραφία. Δημοσιογραφία είναι ένα και μόνο πράγμα: μαζεύω γεγονότα, ερευνώ, βρίσκω τεκμήρια, διασταυρώνω τις πηγές μου και αποκτώ ένα τρόπο να πω το νέο. Για να είναι ελκυστικό στον άλλο. Εάν ο άλλος δε δει τα πειστήρια, δεν πρόκειται να δημιουργήσει αξιόπιστη γνώμη. Ο δημόσιος λόγος πρέπει να είναι αξιόπιστος, ειδάλλως θα χαθεί».
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πώς θα προστατευτεί ο πολίτης
Τέλος, η κ. Ιορδανίδου μίλησε για την ανάγκη προστασίας του πολίτη, η οποία, όπως είπε, θα έλθει μέσω της αυτοπροστασίας του. Η αυτοπροστασία νοείται ως ο δρόμος προς τη γνώση, που είναι ένας δρόμος ο οποίος απαιτεί καινούργια εργαλεία και συνεχή εκπαίδευση.
Όπως συγκεκριμένα είπε, «ο δημοσιογράφος θα ακολουθήσει τη γραμμή του ομίλου με τη δική του προσωπική γραφή. Αυτό λέω στους φοιτητές μου: “Οι γνώσεις που θα αποκτήσετε διαμορφώνουν τη γραφή σας”. Και αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία. Αυτό που επιβάλλεται να γίνει είναι να εγγραμματιστεί ο πολίτης. Ο πολίτης δεν έχει άλλη επιλογή. Είναι υποχρεωτικό να εγγραμματιστεί, γιατί αυτό συμβάλλει στην άσκηση του υψίστου δικαιώματος της ψήφου. Είτε η τηλεόραση είτε οι εφημερίδες διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Είναι τα μόνα Μέσα που παρακολουθώ για να πάω να ασκήσω το ύψιστο δικαίωμά μου. Είναι πλέον υποχρέωση του πολίτη, λοιπόν, να αποκτήσει γνώσεις από την “τροφή” που παίρνει από τα Μέσα», τόνισε, ενώ συνέχισε: «Ο άνθρωπος έχει έναν και μοναδικό δρόμο: τον δρόμο της γνώσης... Και δεν ξέρω από πού θα την πάρει. Μπορεί να εκπαιδεύεται μόνος του. Δεν κατευθύνω κάποιον σε κάποια πηγή της γνώσης. Αλλά θεωρώ ότι χρειάζεται γνώσεις προς πολλές κατευθύνσεις. Θέλει εργαλεία καινούργια, συνεχή εκπαίδευση... Ό,τι δεν ξέρεις, το φοβάσαι. Οι αιώνιες έχθρες μεταξύ των λαών είναι γιατί δεν ήξερε ο ένας τον άλλο».
